Öz
The labor organisations were studied from Tanzimat (1839) to Turkish Republic (1923) in Article’s First Section. After I. Meşrutiyet was proclaimed in 1876 and II. Meşrutiyet was proclaimed in 1908, relatively freedom athmosphere was occurred and labor unions and strikes spreaded. Tatil-i Eşgal Law banned Labour organisations for public sector in 1909. Because of this reason, labor unions were studied as before and after Tatil-i Eşgal Law. Labour organisations which are after Tatil-i Eşgal Regulation, were studied in two perionds. Between 1909-1920, due to wars and Tatil-i Eşgal banning, slowing organisations, and between 1920-1923 Labor organisations in Turkish Republic Transition Period were studied. In Second Section; getting harder factors and prepearing factors the labor organisations were studied. As getting harder factors, political situation, wars period and legal regulations were studied. As prepearing factors, political situation again, democratization attacks, economical transformations (partly for infrastructure, generally for public sector by foreign capital entering, lived economical changes even if which are not fundamental changes) and demoghraphical changes (by Ottoman Empire lossing territory, migrations to motherland and thus occurring labor force and by wars missing labor force) were studied
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- KAYNAKÇA
- AKŞİN Sina (1), Türkiye Tarihi 3 Osmanlı Devleti (1600-1908). Cem Yayınevi, 7. Basım, İstanbul, Ekim 2002.
- AKŞİN Sina (2), Türkiye Tarihi 4 Çağdaş Türkiye (1908-1980). Cem Yayınevi, 7. Baskı, İstanbul, Ekim 2002.
- AVCIOĞLU Doğan, Türkiye’nin Düzeni Dün-:Bugün-Yarın-Tekin Yayınevi Onüçüncü Basım, İstanbul 1979.
- AYDEMİR Şevket Süreyya, Makedonya’dan Orta Asya’ya Enver Paşa, Cilt II, 1908-1914. Remzi Kitabevi, İstanbul 1971.
- AYDEMİR Şevket Süreyya, Makedonya’dan Orta Asya’ya Enver Paşa, Cilt III, 1914-1922. Remzi Kitabevi, İstanbul 1972.
- AYDEMİR Şevket Süreyya, Tek Adam Mustafa Kemal, 3. Cilt, 1922-1938. Beşinci Baskı, Yükselen Matbaacılık Limited Şirketi, İstanbul 1975.
- DEMİR Fevzi, Anayasa Hukukuna Giriş. Dokuz Eylül Üniversitesi, 6. Bası, İzmir, Mart 2005.
- ELDEM Vedat, Osmanlı İmparatorluğu’nun İktisadi Şartları Hakkında Bir Tetkik. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları-1970.
- GİRİTLİ İsmet, Fifty Years of Turkish Political Development 1919-1969. Fakülteler Matbaası, İstanbul 1969.
- GÜLMEZ Mesut, Türkiye’de Çalışma İlişkileri (1936 Öncesi), 2. Baskı, Türkiye ve Orta Doğu Amme İdaresi Enstitüsü Yayınları, Ankara 1991.
- GÜZEl M. Şehmus, Türkiye’de İşçi Hareketi (Yazılar-Belgeler). Sosyalist Yayınlar, İstanbul 1993.
- ISSAWİ Charles, The Economic History of Turkey 1800-1914. The University of Chicago Pres. Chicago and London 1986.
- KARAKIŞLA Yavuz Selim, Osmanlı’dan Cumhuriyet Türkiyesi’ne İşçiler (1839-1950). Derleyenler: Donald Quataert, Eric Jan Zürcher, Çeviren: Cahide Ekiz, İletişim Yayınları, 1. Baskı, 1998, İstanbul.
- KARAMAN Hayrettin, Başlangıçtan Zamanımıza Kadar İslam Hukuk Tarihi. İrfan Yayınevi, İstanbul, Tarihsiz.
- KARPAT Kemal H., Türk Demokrasi Tarihi. İstanbul Matbaası, İstanbul 1967.
- KAZGAN Gülten, Tanzimat’tan 21. Yüzyıla Türkiye Ekonomisi, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2. Baskı, İstanbul, Ocak 2004.
- MAKAL Ahmet, Osmanlı İmparatorluğunda Çalışma İlişkileri: 1850-1920. İmge Kitabevi Yayınları, 1. Baskı, Ankara, Mayıs 1997.
- MAKAL Ahmet, Türkiye’de Tek Partili Dönemde Çalışma İlişkileri: 1920-1946. İmge Kitabevi, Ankara, Aralık 1999.
- ORTAYLI İlber, İmparatorluğun En Uzun Yüzyılı. Timaş Yayınları, 26. Baskı, İstanbul 2008.
- SENCER (Baydar) Oya, Türkiye’de İşçi Sınıfı-Doğuşu ve Yapısı, Habora Kitabevi Yayınları, İstanbul 1969.
- TALAS Cahit, Sosyal Güvenlik ve Türk İşçi Sigortaları, Ankara Üniversitesi, Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayını, Ankara 1953.
- TALAS Cahit, Sosyal Politika. Yenilenmiş Üçüncü Baskı, Sevinç Matbaası, Ankara 1967.
- TALAS Cahit, Türkiye’nin Açıklamalı Sosyal Politika Tarihi. Bilgi Yayınevi, Birinci Basım, Ankara, Şubat 1992.
- TOPRAK Zafer, “Türkiye’de “Milli İktisat” 1908-1918”, Yurt Yayıncılık A.Ş., Ankara 1982.
- TOPRAK Zafer, Türkiye Tarihi 3 Osmanlı Devleti (1600-1908). Cem Yayınevi, 7. Basım, İstanbul, Ekim 2002.
- TUNÇAY Mete, Türkiye’de Sol Akımlar (1908-1925) BDS Yayınları, Çetin Matbaası, 1. Basım, İstanbul 1991.
- Türkiye Sendikacılık Ansiklopedisi, Birinci Cilt, 1996.
Öz
Makalenin 1. bölümünde Tanzimat’tan Cumhuriyet’e işçi örgütlenmeleri incelendi. 1876’da 1. Meşrutiyetin, 1908’de 2. Meşrutiyet’in ilanından sonra oluşan görece özgürlük ortamında örgütlenmeler ve grevler hızla arttı. 1909’da çıkarılan Tatil-i Eşgal Kanunuyla (Grev Kanunu) kamu hizmet sektöründe örgütlenmeler yasaklanıyordu. Bu nedenle örgütlenmeler Tatil-i Eşgal Kanunu’ndan önce ve sonra incelenmiştir.
Tatil-i Eşgal Kanunundan sonraki örgütlenmeler de iki dönemde incelendi. 1909-1920 arasında, savaşlar nedeniyle ve Tatil-i Eşgal yasaklamasıyla yavaşlayan örgütlenmeler ve 1920-1923 arasında Cumhuriyet’e geçiş sürecinde örgütlenmeler incelenmiştir.
Makalenin 2. Bölümünde örgütlenmeleri güçleştiren ve hazırlayan etmenler mercek altına alındı. Güçleştiren etmenler olarak siyasi yapı, savaşlar süreci ve hukuki düzenlemeler incelendi. Hazırlayan etmenler olarak ise, gene dönemin siyasi yapısı, demokratikleşme hamleleri, ekonomik değişimler (kısmen altyapıya, çoğunlukla da kamu hizmet sektörüne yabancı sermayenin girişiyle köklü olmasa da yaşanan ekonomik değişimler) ve demografik değişimler (Osmanlı’nın toprak kaybıyla anavatana göç hareketleriyle birlikte işgücü arzı ve savaşlarla önemli ölçüde işgücü kaybı) incelendi.
Anahtar kelimeler: İşçi Örgütü, Tatil-i Eşgal, Ekonomik, Siyasal.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- KAYNAKÇA
- AKŞİN Sina (1), Türkiye Tarihi 3 Osmanlı Devleti (1600-1908). Cem Yayınevi, 7. Basım, İstanbul, Ekim 2002.
- AKŞİN Sina (2), Türkiye Tarihi 4 Çağdaş Türkiye (1908-1980). Cem Yayınevi, 7. Baskı, İstanbul, Ekim 2002.
- AVCIOĞLU Doğan, Türkiye’nin Düzeni Dün-:Bugün-Yarın-Tekin Yayınevi Onüçüncü Basım, İstanbul 1979.
- AYDEMİR Şevket Süreyya, Makedonya’dan Orta Asya’ya Enver Paşa, Cilt II, 1908-1914. Remzi Kitabevi, İstanbul 1971.
- AYDEMİR Şevket Süreyya, Makedonya’dan Orta Asya’ya Enver Paşa, Cilt III, 1914-1922. Remzi Kitabevi, İstanbul 1972.
- AYDEMİR Şevket Süreyya, Tek Adam Mustafa Kemal, 3. Cilt, 1922-1938. Beşinci Baskı, Yükselen Matbaacılık Limited Şirketi, İstanbul 1975.
- DEMİR Fevzi, Anayasa Hukukuna Giriş. Dokuz Eylül Üniversitesi, 6. Bası, İzmir, Mart 2005.
- ELDEM Vedat, Osmanlı İmparatorluğu’nun İktisadi Şartları Hakkında Bir Tetkik. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları-1970.
- GİRİTLİ İsmet, Fifty Years of Turkish Political Development 1919-1969. Fakülteler Matbaası, İstanbul 1969.
- GÜLMEZ Mesut, Türkiye’de Çalışma İlişkileri (1936 Öncesi), 2. Baskı, Türkiye ve Orta Doğu Amme İdaresi Enstitüsü Yayınları, Ankara 1991.
- GÜZEl M. Şehmus, Türkiye’de İşçi Hareketi (Yazılar-Belgeler). Sosyalist Yayınlar, İstanbul 1993.
- ISSAWİ Charles, The Economic History of Turkey 1800-1914. The University of Chicago Pres. Chicago and London 1986.
- KARAKIŞLA Yavuz Selim, Osmanlı’dan Cumhuriyet Türkiyesi’ne İşçiler (1839-1950). Derleyenler: Donald Quataert, Eric Jan Zürcher, Çeviren: Cahide Ekiz, İletişim Yayınları, 1. Baskı, 1998, İstanbul.
- KARAMAN Hayrettin, Başlangıçtan Zamanımıza Kadar İslam Hukuk Tarihi. İrfan Yayınevi, İstanbul, Tarihsiz.
- KARPAT Kemal H., Türk Demokrasi Tarihi. İstanbul Matbaası, İstanbul 1967.
- KAZGAN Gülten, Tanzimat’tan 21. Yüzyıla Türkiye Ekonomisi, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2. Baskı, İstanbul, Ocak 2004.
- MAKAL Ahmet, Osmanlı İmparatorluğunda Çalışma İlişkileri: 1850-1920. İmge Kitabevi Yayınları, 1. Baskı, Ankara, Mayıs 1997.
- MAKAL Ahmet, Türkiye’de Tek Partili Dönemde Çalışma İlişkileri: 1920-1946. İmge Kitabevi, Ankara, Aralık 1999.
- ORTAYLI İlber, İmparatorluğun En Uzun Yüzyılı. Timaş Yayınları, 26. Baskı, İstanbul 2008.
- SENCER (Baydar) Oya, Türkiye’de İşçi Sınıfı-Doğuşu ve Yapısı, Habora Kitabevi Yayınları, İstanbul 1969.
- TALAS Cahit, Sosyal Güvenlik ve Türk İşçi Sigortaları, Ankara Üniversitesi, Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayını, Ankara 1953.
- TALAS Cahit, Sosyal Politika. Yenilenmiş Üçüncü Baskı, Sevinç Matbaası, Ankara 1967.
- TALAS Cahit, Türkiye’nin Açıklamalı Sosyal Politika Tarihi. Bilgi Yayınevi, Birinci Basım, Ankara, Şubat 1992.
- TOPRAK Zafer, “Türkiye’de “Milli İktisat” 1908-1918”, Yurt Yayıncılık A.Ş., Ankara 1982.
- TOPRAK Zafer, Türkiye Tarihi 3 Osmanlı Devleti (1600-1908). Cem Yayınevi, 7. Basım, İstanbul, Ekim 2002.
- TUNÇAY Mete, Türkiye’de Sol Akımlar (1908-1925) BDS Yayınları, Çetin Matbaası, 1. Basım, İstanbul 1991.
- Türkiye Sendikacılık Ansiklopedisi, Birinci Cilt, 1996.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 9 Kasım 2015 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2014 Cilt: 3 Sayı: 7 |
