TÜRKİYE’DE SANAYİ İSTİHDAM PROFİLLERİNİN MEKÂNSAL ÖRÜNTÜSÜ

Yıl 2024, Cilt: 13 Sayı: 36, 305 - 319, 30.08.2024

Yolcu Aldırmaz

https://doi.org/10.31199/hakisderg.1527808

Öz

Türkiye’deki sanayi faaliyetlerinin mekânsal görünümü genellikle istihdam miktarı, işyeri sayıları, ihracat ve ithalat rakamları gibi birkaç temel gösterge üzerinden çözüm-lenir. Buna karşın sanayi istihdam profilleri ve söz konusu kompozisyonların zamansal farklılaşması ise neredeyse tamamen ihmal edilir. Bu nedenle çalışmada, Türkiye’deki sanayi istihdam profillerinin mekânsal örüntülerinin belirlenmesine ve ifade edilen desenlerde yaşanan yakın tarihli farklılaşmalara odaklanılır. Burada sanayi istihdam biçimlerine ilişkin veriler, iller ölçeğinde analiz edilir. Bu, istihdam profilleri gibi çoklu verileri yapısal benzerlikleri üzerinden çözümleyen ve sonuçlarını okunaklı bir şekilde sunan yenilikçi bir yaklaşımla yapılır. Bulgular, sanayi istihdam profillerinin belirgin bir alansal farklılaşmaya sahip olduğunu ve hemen her birinin özgün bir geçiş eğrisi sergilediğini yansıtır. Çalışmanın sonuçları; işletmelerin yer seçimlerinde, yatırım teş-viklerinde, kalkınma planlarında ve daha birçok konuda yerel istihdam profillerinin dikkate alınmasının zorunluluğuna işaret eder. Ayrıca sanayi faaliyetlerinin coğrafi görünümünün çok daha kapsamlı bir şekilde analiz edilebilmesi için yüksek çözünür-lüklü ve söz konusu sektörün çeşitli yönlerini yansıtan verilerin üretilmesi gerektiğine vurgu yapar.

Anahtar Kelimeler

Sanayi, İstihdam Profilleri, Türkiye

Teşekkür

Verilerin analizindeki yardımları ve çalışmanın son okumasını yaparak sunduğu değerli katkılarından dolayı Prof. Dr. Murat GÜVENÇ'e teşekkürlerimi sunarım.

SPATIAL PATTERN of INDUSTRIAL EMPLOYMENT PROFILES in TURKEY

Öz

The spatial pattern of industrial activities in Türkiye is mainly analyzed through a few basic indicators such as employment statistics, workplace numbers, export and import figures. On the other hand, industrial employment profiles and the temporal differentia-tion of these compositions have been almost completely neglected. Therefore, this study focuses on identifying the spatial patterns of industrial employment profiles in Türkiye and the recent divergences in these patterns. The data on industrial employment pat-terns are analyzed at the provincial scale to this end. This is done through an innovative approach that analyzes multiple data such as employment profiles based on their struc-tural similarities and presents the results in a readable manner. The findings reflect that industrial employment profiles have a marked spatial difference and that almost every one of them exhibits a unique transition curve. The results of the study point to the necessity of taking local employment profiles into account in the location choices of enterprises, investment incentives, development plans and many other issues. The re-sults also emphasize the need to generate high-resolution data reflecting various aspects of the relevant sector to analyze the geographical pattern of industrial activities in a much more comprehensive manner.

Anahtar Kelimeler

Industry, Employment Profiles, Türkiye

Kaynakça

• Ayhan, F. (2022). Beylikdüzü İlçesinde (İstanbul) Sanayi Faaliyetlerinin Gelişimi, Yapısı ve Dağılışı Üzerine Coğrafi Bir İnceleme. Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 10(20), ss. 1-22.
• Çelik, E., & Sandal, E. K. (2022). Türkiye İmalat Sanayii ve Alt Sektörlerinin Bölgesel Yoğunlaşma Yapısı: 2011- 2020 Yılı Karşılaştırmalı Yerelleşme Katsayısı Analizi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(3), ss. 1452-1468.
• Doğan, M. (2017). Saray'da Sanayi Faaliyetleri S. B. Akova (Ed.), Memleket Pusulası Saray (ss. 180-192). İstanbul: Ant Yayınları.
• Ertin, G. (1998). Türkiye’de Sanayi N. Serter (Ed.), Türkiye Coğrafyası (ss. 163-182). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Falcıoğlu, P., & Akgüngör, S. (2008). Regional Specialization and Industrial Concentration Patterns in the Turkish Manufacturing Industry: An Assessment for the 1980 –2000 Period. European Planning Studies, 16(2), pp. 303-323.
• Gündem, F., & Sedat, A. (2011). Türkiye İmalat Sanayi'nde Bölgesel Uzmanlaşma (2003-2008). Econ Anadolu 2011. Eskişehir.
• Güvenç, M. (2004). İstanbul’un İstihdam Profillerinde Dönüşüm. İstanbul Dergisi, 50, ss. 43-45.
• Güvenç, M. (2022). Veri Temelli Kent Yönetişimi İçin Niteliksel Sentez Haritaları: Yöntembilimsel Bir Değerlendirme. İstanbul: TESEV.
• Kaygalak, İ. (2013). Türkiye Sanayi Coğrafyasında Endüstriyel Kümelenme ve Bölgesel Yoğunlaşma Eğilimi. Beşeri Coğrafya Dergisi, 1(1), ss. 67-81.
• Kaygalak, İ. (2018). Türkiye İmalat Sanayisinde Yerelleşme ve Uzmanlaşma Eğilimleri. International Journal of Geography and Geography Education, 38, ss. 171-186.
• Kaygalak, İ., & Reid, N. (2016). The Geographical Evolution of Manufacturing and Industrial Policies in Turkey. Applied Geography, 70, pp. 37-48.
• Lebart, L. (1994). Complementary Use of Correspondence Analysis and Cluster Analysis M. Greenacre, & J. Blasius (Eds.), Correspondence Analysis in the Social Sciences: Recent Developments and Applications (pp. 162-178). London: Academic Press.
• Massey, D. (1995). Spatial Divisions of Labour: Social Structures and the Geography of Production. London: Macmillan Press.
• Massey, D. (2004). Uneven Development: Social Change and Spatial Divisions of Labor T. J. Barnes, J. Peck, E. Sheppard, & A. Tickell (Eds.), Reading Economic Geography (pp. 111-124). Oxford: Blackwell Publishing.
• Müller-Schneider, T. (1994). The Visualization of Structural Change by means of Correspondence Analysis M. J.
• Greenacre, & J. Blasius (Eds.), Correspondence Analysis in the Social Sciences (pp. 267–279). London: Academic Press.
• Sayer, A. (2010). Method in Social Science: A Realist Approach. Oxon: Routledge.
• Scott, A. J. (1986). Industrial Organization and Location: Division of Labor, the Firm, and Spatial Process. Economic Geography, 62(3), pp. 215-231.
• Scott, A. J. (2006). Geography and Economy. Oxford: Oxford University Press.
• Temurçin, K. (2015). Large Scale Industrial Enterprises in Turkish Industry: Their Structures, Characteristics and Spatial Distribution. Studies of the Industrial Geography Commission of the Polish Geographical Society, 29(1), pp. 89-112.
• Temurçin, K., & Aldırmaz, Y. (2015). The Development and The Structure of Industry in The District of Ümraniye, Istanbul. Studies of the Industrial Geography Commission of the Polish Geographical Society, 26, pp. 207-233.
• Temurçin, K., & Aldırmaz, Y. (2017a). The Structure, Development and Spatial Distribution of Industrial Activities in Turkey. Studies of the Industrial Geography Commission of the Polish Geographical Society, 31(4), pp. 52-70.
• Temurçin, K., & Aldırmaz, Y. (2017b). İstanbul İlinde Sanayi: Tarihsel Gelişim, Yapısal Değişim, Mekânsal Dönüşüm K.
• Temurçin, & M. A. Dulupçu (Ed.), Türkiye'de Mekânsal ve Bölgesel Dönüşümler (s.s 1-14). Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi Yayınları.
• Temurçin, K., & Aldırmaz, Y. (2020). İstanbul İlinde Tekstil, Dokuma ve Giyim Sanayi: Yapısı, Özellikleri ve Dağılışı F. Arslan (Ed.), Türkiye Coğrafyası Araştırmaları - Prof. Dr. Mesut Elibüyük’e Armağan (ss. 271-294). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Tümertekin, E. (1970). İstanbul ve Çevresinde Sanayi: Özellikler ve Dağılış, İstanbul Üniversitesi Coğrafya Enstitüsü Dergisi, 9(17), ss. 33-67.
• TOBB. (2024). Sanayi Kapasite Raporu İstatistikleri (https://tobb.org.tr/BilgiErisimMudurlugu/Sayfalar/sanayi-kapasite-raporu-istatistikleri.php) (Son Erişim: 01.06.2024)
• Yaşar, O. (2009). Türk İmalat Sanayinde Lokomotif Bir Sektör: Demir Çelik Sanayi. Marmara Coğrafya Dergisi, 20, ss. 42-78.
• Yaşar, O. (2010). Türkiye'de Beyaz Eşya Sanayi. Marmara Coğrafya Dergisi, 21, ss. 150-185.
• Yulu, A., & Doldur, H. (2018). Türkiye’de Otomotiv Sanayisinin Mekânsal Dağılışı. International Journal of Geography and Geography Education (IGGE), 38, ss. 218-233.