EKONOMİK ÖZGÜRLÜK ENDEKSİNE GÖRE ÜLKELERİN VE TÜRKİYE’NİN MALİ REFAH DÜZEYİ

Yıl 2025, Cilt: 14 Sayı: 39, 117 - 144, 29.08.2025

Süleyman Dinçer

Öz

Bir Amerikan “düşünce kuruluşu” olan “Heritage-Foundation” ile “Wall Street Journal”, 1995'ten beri “Ekonomik Özgürlük Endeksi” (Index of Economic Freedom), üzerinden ülkelerin ekonomik özgürlüğünü kıyaslayarak yıllık “Ekonomik Özgürlük Endeksi Raporu” yayınlamaktadır. “Heritage-Foundation”, bu yayınlarıyla kendi dünya görüşü ekseninde liberal ekonomi politikalarının savunuculuğunu yapmaktadır. Bu makalenin amacı, daha fazla ekonomik özgürlüğün daha fazla ekonomik refaha yol açtığına dair tezinin ne dere-ce doğru olduğunun analizini yapmaktır. Makalenin birinci ana başlığında “Heritage-Foundation”ın birinci derecede referans olarak kabul ettiği Milton Friedman’ın liberal dünya görüşü tahlil edilecektir. İkinci ana başlık altında ise yöntemsel olarak ekonomik özgürlük kavramı çerçevesinde oluşturulan üç temel unsur (ülkeler arası ekonomik öz-gürlüğün ölçüleceği kriterlerin seçimi, bu kriterlerin ağırlıklandırılması ve kriterleri ölç-mek için gerekli verilerin belirlenmesi) değerlendirilecektir. Daha sonra tablolar eşliğin-de ülkelerin durumu, ekonomik özgürlük açısından kıyaslanarak analiz edilecektir. Bu bağlamda Türkiye’nin durumu da incelenecektir. Ekonomik özgürlük ve refah ilişkisi bağ-lamında ilgili raporun güvenirliği aynı amaçla hazırlanan başka bir araştırma raporuyla test edilecektir. Sonuç kısmında ise ülkelerin refah potansiyellerini artırıcı önlemler bağ-lamında bazı somut önerilerde bulunulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Heritage-Foundation , Ekonomik Özgürlük Endeksi , Milton Firedman , Refah.

Kaynakça

• Anık, C. (2018). Medya ve Demokrasi İlişkisinin Bağ ve Bağlantıları Üzerine Yeniden Düşünmek. Türkiye İletişim Araştırmaları Dergisi. (30 - Medya Ve Demokrasi), 129-138.
• Berggren, N. (2003). The benefits of economic Freedom. Independent Review. Vol. 8(2), 193-211.
• Dawson, J. W. (2003). Causality in the Freedom-growth relationship. European Journal of Political Economy. Vol. 19, 479-495.
• Dünya Bankası (2023), https://data.worldbank.org/indicator/NY.GNP.PCAP.CD?year_high_desc=true, Erişim: 29.01.2025.
• Fraser Institute (2018): Human Freedom Index 2017, Vancouver, https://www.fraserinstitute.org/sites/default/files/human-freedom-index-2017-web.pdf, Erişim: 07.05.2025.
• Fraser Institute (2024). Economic Freedom of the World 2024 Annual Report, https://www.fraserinstitute.org/sites/default/files/2024-10/economic-freedom-of-the-world-2024.pdf, Erişim: 27.01.2025.
• Friedman, M. (1962) Kapitalismus und Freiheit (Capitalism and Freedom), 6. Aufl. 2004. München.
• Gwartney, J; Lawson R. ve Block, W. (1996). Economic Freedom of the World: 1975-1995. Vancouver: The Fraser Institute.
• Hammond, A. (2018). Good news! The world is getting freer, faster. CapX. https://capx.co/good-news-the-world-is-getting-freer-faster/, Erişim: 06.05.2025.
• Kant, I. (1784). Beantwortung der Frage: Was ist Aufklärung?; in: Berlinische Monatsschrift; Nr. 4.
• Lipset, S. M. (1959). “Some Social Requisites of Democracy. Economic Development and Political Legitimacy”, in: The American Political Science Review, Vol. 53 (1), 69-105.
• Mises, L. v. (1927/1962). Liberalism or The Free and Prosperous Commonwealth, Princeton, NJ: D. Van Nostrand Company, Inc.
• Norberg, J. (2003). Das kapitalistische Manifest. Warum allein die globalisierte Marktwirtschaft den Wohlstand der Menschheit sichert, Frankfurt am Main.
• Seyyar, A. (2007). İnsan ve Toplum Bilimleri Terimleri (Ansiklopedik Sosyal Bilimler Sözlüğü). Sakarya. Değişim Yayınları.
• Seyyar, A. ve Sarı, O. (2025). Modern Dünyanın Çıkmazı Karşısında İslami Diriliş, Ankara: MGV Yayınları.
• Seyyar, A. (2025). Adam Smith’in Doğal Özgürlük Sistemine Göre Özgürlükler ve Refah Arasındaki İlişkinin Ülkeler ve Türkiye Üzerindeki Yansımaları. HAK-İŞ Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi, Cilt: 14, Sayı: 38, 19-48.
• Smith, A. (1923). Eine Untersuchung über Natur und Wesen des Volkswohlstandes, Buch 1, 3. Auflage, Jena.
• Smith, A. (2012). Ulusların Zenginliği (Çev. Metin Saltoğlu), Ankara: Palme Yayınları.
• Şit, M. (2023). Ekonomik Özgürlük Endeksinin Doğrudan Yabancı Yatırımlara Etkisi: MINT Ülkeleri Örneği. Politik Ekonomik Kuram. 7(2), 427-439.
• The Human Freedom Index (2024). A Global Measurement of Personal, Civil, and Economic Freedom, by the Cato Institute and the Fraser Institute, https://www.fraserinstitute.org/sites/default/files/2024-12/human-freedom-index-2024_0.pdf, Erişim: 28.01.2025.
• İnternet Kaynakçası
• https://en.tempo.co/read/1919536/top-10-countries-with-the-best-justice-system-in-the-world, Erişim: 25.01.2025.
• https://static.heritage.org/index/pdf/2025/2025_indexofeconomicfreedom_highlights.pdf, Erişim: 07.05.2025.
• https://www.heritage.org/index/pages/all-country-scores, Erişim: 22.01.2025.
• https://www.heritage.org/index/pages/country-pages/turkey, Erişim: 06.05.2025.
• https://www.heritage.org/about-heritage/mission, Erişim: 07.05.2025.
• https://www.heritage.org/index/, Erişim: 20.01.2025.
• https://www.heritage.org/index/pages/about, Erişim: 20.01.2025.
• https://www.heritage.org/index/pages/report, Erişim: 05.05.2025.
• https://www.fraserinstitute.org/about-us, Erişim: 07.05.2025.