MU’TEZİLE : İSLÂM'IN AKILCI YORUMU -2

Yıl 2009, Sayı: 21, 171 - 181, 01.06.2009

Josef VAN Ess Çevirmen: Veysel Kasar

Öz

Çağdaş Müslüman dünyada Mu’tezilî düşünceler farklı şekillerde değerlendirilmektedir. Özellikle Şiî’liğin tekrar uyanışından sonraki İran’da, Mu’tezile, kelâmi düşünceye olan nüfuzunu sürdürmektedir.  Yemen’de Zeydî düşüncenin mirasına ait (olarak varlık gösteren) Mu’tezilî düşünce bu ülkede çoğalma gücünü kaybetmiştir. Modern hareketlerin etkisindeki bazı Sünnî ülkelerde genel olarak Mu’tezile, İslâmın akılcı bir karaktere sahip olmasının bir delili olarak düşünülmektedir. Bu durum, bir dereceye kadar, özellikle Mısır’da geçen iki nesil boyunca rönesans olarak adlandırılan bazı bilimsel merakların uyanmasına rehberlik etmiştir. Fakat modern fundamantalistlik bunun bir erken doğum olduğunu gösterdi. Mu’tezilî fikirler bir kere daha sapıklık yaftası ile suçlanarak geri plâna itildi.

Anahtar Kelimeler

Kelam, Mutezile, İslam'ın Akılcı Yorumu

Kaynakça

• Albert Nasri Nader, Le siystem philosofia des Mu’tazila, Beyrut, 1956.
• W. Montgomery Watt, The Formative Period of İslamic Thouht, Edinburg, 1973.
• Harry A. Wolfson, The Philosofy of the Kalam, Cambridge, Mass., 1976.
• R.M. Frank, The Metaphysics of Created Being Accordin to Ebu’l-Hudayl el-Allaf, İstanbul 1966.
• Le Museun 82 (The Divine Attributes According to the Teaching of Ebu’l- Huzayl el-Allaf yy. 1969.
• Hans Daiber, Das Theologics-Philosophische System des Muammer İbn Abdi’s-es- Sulami, Beyrut, 1975.
• J.R.T.M, Peter, God’s Created Speech, Leiden, 1976.
• Wilferd Madelung, Der İmam al-Qasım ibn İbrahim und die Glaubenshehre der Zaiditien, Berlin, 1965.
• Martin J. McDermott, In The Theology of al Shaikh al- Mufid, Beyrut, 1978.
• The Encyclopedia of Islam, Leiden, 1960.
• The Encyclopedia Iranica, Leiden, 1982.
• Michel Allard, Le Probleme Des Attributs Divine, Beyrut, 1965.
• R. M.Frank, Beings and Their Attributes, Albany, N.Y., 1978.
• Daniel Gimaret, In Theorises de L’acte Humain en Theologyie Musulmane, Paris, 1980.
• R.M. Frank, The Autonomy of The Human Agent in The Theachinz of Abd-al Djabbar, Le Museon, (1982)
• Geeorge F.Hourani, İslamic Rationalism, Oxford, 1971.
• Judith Katz Hacker, Reason and Rasponsibility, An Explanatory Translation of Kitap al- Tawlid From al-Muğni fi Abwab al- Tawhid wa’l-adl Qadi Abd-al-Jabbar al- Hamadhani, Ph. D. diss, Universty Calinforniüx Bberkeley, 1975.
• Salomon Pines Betrage, Zur İslamischen Atomenlehre, Berlin, 1936.
• Carmela Baffoni, Atomismo Antiatomismo nel Pensiero İslamico, Naples, 1982.
• Marie Barnand, Le Probleme De La connaissance D’apres le Muğni du Cadi Abd_il-Al- Cabbar, Algiers, 1982.
• Guy Monnot, Penseurs Musulmans et Religions İraniennes, Paris, 1974.