Reşîd Rızâ’nın Müteşâbih Âyetlere Yaklaşımı

Yıl 2014, Cilt: 31 Sayı: 31, 236 - 278, 01.06.2014

Faruk Vural

Öz

Müteşâbih kavramı İslam düşünce tarihinin tartışmalı kavramlarından biri olmuştur. Bu kavram tefsir literatüründe de tartışılmıştır. Müteşâbih kavramıyla ilgili farklı yaklaşım ve yönelimler vardır. Bu yönelimlerin iki ana akımı Selef ve Halef ekolleridir. Selef ekolü müteşâbih lafızların yorumuna gitmezken, halef ekolü ise müteşâbihlerin yorumlanmasını esas alır. Bütün bu tartışmaların kaynağı Âl-i İmran Sûresi’nin 7. âyetidir. İşte bu makale kendisi için Neo-Selefi tanımı yapılan, modern İslam düşüncesinin önde gelen isimlerinden Reşîd Rızâ’nın müteşâbihlere bakışını ortaya koymayı hedeflemektedir

Anahtar Kelimeler

Reşîd Rızâ, Müteşâbih, selef, halef, istivâ, rü’yetullah

Rashid Rıda’s Approach To Metaphorical Verses

Öz

“Mutashabih” has been among the most disputed concepts in the history f Islamic thought, including tafsir literature. Among varying approaches and trends in relation to mutashabih are two mainstream schools: the Salaf (predecessors, former scholars) and the Halaf (successors, later scholars). While the Salaf abstains from interpreting mutashabih phrases, the Halaf prefers to interpret them. The dispute arises mainly due to varying approaches to the seventh verse Al Imran chapter in the Qur’an. This paper aims to lay down the views of Rashid Rida on mutashabih. Ridda is a pioneer in modern Islamic thought and is consider as a neo-salafi

Anahtar Kelimeler

Rashid Rıda, mutashabih, Salaf (predecessors), Halaf (successors), istiwa, ruyet allah

Kaynakça

• Abdülhamid, İrfan, İslâm’da İtikadî Mezhepler ve Akaid Esasları, Trc. M. Saim Yeprem, İstanbul 1994.
• Abdulkahir el Bağdadî, Ebû Mansûr, el-Fark Beyne’l Fırak, Dâru’l Marife, Beyrut.
• el-Adevî, İbrahim Ahmed, Reşîd Rızâ el-İmâmü’l-Mücâhid, el- Müessesetü’l-Mısriyye, ty., yy.
• Ahmed b. Hanbel, er-Red ale’z-Zenâdika ve’l-Cehmiyye, Garas li’n- Neşr, Kuveyt, t.s.
• Ahmed Hamdi Akseki, Mezâhibin Telfîki ve İslam’ın Bir Noktaya Cem’î, Âmidî Matbaası, İstanbul, h.1332.
• Arpa, Enver, “Kur’ân Tefsirinde Çağdaş Akılcı Ekol”, I.Kur’ân Sempozyumu 14-15 Ekim 2006, İslami İlimler Dergisi, Çorum 2007.
• Âşûr, Fâzıl b., et-Tefsîr ve Ricâluhû, Dârü’l-kütübi’ş-şarkıyye, Tunus 1966.
• el-Beyhaki, Ebubekir Ahmed b. Hüsey Kitabu'l-Esma-i ve 's-Sıfat, ta’lik. ve tahk. Muhammed Zahid Kevseri, Kahire, tsz.
• Budak, Ali, “Haberî Sıfatlara Dair Rivâyetlerin Te’vîl Yoluyla Çözümü Bağlamında Râzî’nin Esâsu’t-Takdîs Adlı Eseri”, Hitit Üniversitesi İlahiyat fakültesi Dergisi, c.X, sayı.19, 2011.
• Can, Ali, “Aliyyü’l-Kâri’nin Müteşâbih Âyetlere Yaklaşımı”, Sütçü İmam Üni. İlahiyat Fakültesi Dergisi, Sayı.22, yıl. 2013.
• Celâleddîn es-Suyûtî, el-İtkân fî ulûmi’l-Kur’ân, Dâru ibn Kesîr, Beyrut 1993.
• Demirci, Muhsin, Kur’ân’ın Müteşâbihleri Üzerine, Birleşik Yayıncılık, İstanbul 1996.
• Emin, Ahmed, Fecrü’l-İslam, Dâru’I-Kitabi’l-Arabi, Beyrut 1969.
• Erselân, Ahmed Şekîb, es-Seyyid Reşîd Rızâ ev Îhâu erbeîne seneten, Advâu’s-Selef, Dımeşk 1938.
• Eş’arî, el-Makâlâtü’l-İslâmiyyîn, nşr. Helmut Ritter, İstanbul 1929.
• Firuzabâdî, Besâiru Zevi’t-Temyîz fî Letâifi’l-Kitâbi’l-Azîz, el- Mektebetü’l-ilmiyye, Beyrut, t.s.
• , el-Kâmûsü’l-Muhît, Müessesetü’r-Risâle, Beyrut 1987.
• el-Gazzalî, İlcâmu’l-Avâm an ilmi’l-Kelâm, Dâru’l-kitâbi’l-Arabî, Beyrut.
• Goldziher, Mezâhibü’t-Tefsîri’l-İslâmî, Mektebetü’l-Hancî, Kahire 1955.
• Güler, Hatice, Âl-i İmrân Sûresi 7. Âyeti Bağlamında Müteşâbihâtın Kapsamı ve Yorumu Sorunu, Basılmamış Doktora Tezi, Ankara 2008.
• Güven, Mustafa, “Kur’ân’ın Anlaşılmasında Müteşâbihât Problemi ve Te’vîl”, Hikmet Yurdu Dergisi, 2010.
• Hâşimî, Ali Fehmî, en-Nez’atü’l-akliyye fî tefkîri’l-mutezile, Trablus, Libya 1967.
• Hourani, Albert, A History of the Arab Peoples, Çağdaş Arap Düşüncesi, çev. Hüseyin Yılmaz, Latif Boyacı, İnsan Yay., İstanbul 1994.
• el-İsfahânî, Râgıb, el-Müfredât, Dâru’l-Kalem, Dımeşk 2002.
• İbnFâris, Mu’cemu mekayîsi'l-luga, Mustafa el-Babi el-Halebi, Kahire 1971.
• İbn Manzûr, Lisânu’l-Arab, Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabi ve Müessesetü’t-Târihi’l-Arabî, Beyrut, ts.
• İzmirli İsmail Hakkı, Yeni İlm-i Kelam, İstanbul, h.1340.
• J.J.G. Jansen, Kur'ân’a Yaklasımlar, çev. H. Açar, Fecr Yay., Ankara 1999.
• Jackson, Roy, İslam’da 50 Önemli İsim, çev. Nurullah Koltaş, Ayrıntı Yay., İstanbul 2011.
• el-Kevserî, Muhammed Zâhid, “Mezheblerin Doğuşuna Bir Bakış”, çev. Seyit Bahçıvan, Selçuk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, , c.XII (2001).
• Kâdi Abdülcebbar, Müteşâbihâtü’l-Kur’ân, nşr. Adnan Zarzûr, Kahire 1969.
• Karaman, Hayrettin, Gerçek İslam’da Birlik, İz Yayıncılık, İstanbul 2003.
• Kavak, Özgür, Reşîd Rızâ’nın Fıkıh Düşüncesi Çerçevesindeki Görüşleri, Basılmamış Doktora Tezi, İstanbul 2009.
• Kılavuz, Saim, Anahatlarıyla İslam Akaidi, Ensar Yay., İstanbul 2004.
• Kutluay, Yaşar, Tarihte ve Günümüzde İslam Mezhepleri, Pınar Yay., İstanbul 2003.
• Macit, Nadim, Kur’ân’ın İnsan Biçimci Dili, Beyan Yay., İstanbul 1996.
• el-Makdisî, Ebû Muhammed Abdülğanî, el-İktisâd fi’l-İ’tikâd, Medine, tsz.
• Marulcu, Tevfik, Mutezile Ekolünün Tanrı, Alem ve İnsan Görüşlerinin Oluşumunda İlkçağ Felsefesinin Etkileri, Basılmamış Yüksek Lisan Tezi, Ankara 2002.
• el-Merâkeşî, Muhammed Sâlih, Tesfkîru Muhammed Reşîd Rızâ min hilâli Mecelleti’l-Menâr, Dâru’t-Tûnisiyye li’n-neşr, Tunus 1985.
• el-Mesudî, Ebu'l-Hasan Ali, Murucu'z-zeheb, (thk. Muhammed Muhyiddin Abdulhamid). Beyrut 1988.
• Musahanov, Yuldus, Mâturidi’nin Mu’tezile Eleştirisi (Ebu’l-Kasım el-Ka’bî el-Belhî bağlamında), Basılmamış Doktora Tezi, Ankara 2009.
• en-Neşşâr, Ali Sami, İslam'da Felsefi Düşüncenin Doğuşu, çev. Osman Tunç, İnsan Yay., İstanbul 1999.
• Özervarlı, M. Sait, “Reşîd Rızâ”, DİA, XXXV, 14-18.
• Öztürk, Mustafa, Tefsir Tarihi Araştırmaları, Ankara Okulu Yay., Ankara 2011.
• , Kur’ân Tefsir ve Usul Üzerine Problemler, Tespitler, Teklifler, Ankara Okulu Yay., Ankara 2011.
• Öztürk, Yaşar Nuri, Kur’ân’ın Temel Kavramları, Yeni Boyut Yay., 5.Baskı, İstanbul 1995.
• Razî, Fahreddîn, Esâsu’t-Takdîs fi ilmi’l Kelâm (Allah’ın Aşkınlığı), çev. İbrahim Coşkun, İz Yay., İstanbul 2006.
• Rızâ, Reşîd, Muhâveretü’l-muslih ve’l-mukallid, Gerçek İslamda Birlik, çev. Hayrettin Karaman, İz Yayıncılık, İstanbul 2003.
• , Tefsîrü’l-Kur’âni’l-Hakîm=Tefsirü’l-Menâr, Hey’etü’l-Mısriyye el- âmme, Kahire 1990.
• , Târîhu’l-Üstâzi’l-İmam, Dârü’l-Menâr, Kâhire 1935. es-Sâidî, Abdülmüteâl, en-Nazmu’l-Fennî fi’l-Kur’ân, çev. Hüseyin Elmalı, Yeni Akademi Yay., İzmir 2006. es-Sâmerraî, Hasîb, Reşîd Rızâ el-Müfessir, Bağdat 1976. eş-Şerbâsî, Ahmed, Reşîd Rızâ Sâhibü’l-Menâr asruhû, ve hayâtuhû ve mesâdiru sakâfetihî, el-Meclisü’l-A’lâ li’ş-şuûni’l-İslamiyye, y.y. 1970.
• , Reşîd Rızâ es-Sahafî, el-Müfessir, eş-Şâir, el-Luğavî, Mecmau’l- buhûsi’l-İslâmiyye, y.y., 1977.
• eş-Şevâkibe, Ahmed Fehd Berekât, Muhammed Reşîd Rızâ ve devruhû fi’l-hayâti’l-fikriyye ve’s-siyâsiyye, Dâru Ammâr, Amman 1989.
• Şimşek, M. Sait, Kur’ân’ın Anlaşılmasında İki Mesele, Yöneliş Yay., İstanbul 1991.
• Topaloğlu, Bekir, Allah’ın Varlığı, D.İ.B. yay., Ankara 1981.
• Üzüm, İlyas, “Mücessime”, DİA, XXXI, 449-450.
• Topaloğlu, Bekir, Kelâm İlmi, İstanbul, Damla yay., İstanbul 1981.
• W. Patton, Ahmed b. Hanbel and Mihna, Leiden 1897.
• Yavuz, Ömer Faruk, Kur’ân’da Sembolik Dil, Ankara Okulu Yay., Ankara 2006.
• Yazır, Elmalılı M. Hamdi, Hak Dini Kur’ân Dili, Eser Kitabevi, İstanbul 1942.
• Yıldırım, Suat, Kur’ân’da Ulûhiyyet, Yeni Akademi Yay., İzmir 2010.
• Yusuf Abdülmaksûd İbrahim, Cuhûdu’l-İmam Muhammed Reşîd Rızâ fî Hıdmeti’s-Sünne, Dâru’t-Tev’iye, y.y., 2008.
• Zarzûr, Adnan, Ulûmu’l-Kur’ân, Mektebetü’l-İslâmî, Beyrut 1981.
• ez-Zerkeşî, Bedreddin, el-Burhân fî Ulûmi’l-Kur’ân, Dâru ihyâi’l- kütübi’l-Arabiyye, Kâhire 1957.
• ez-Zürkânî, Muhammed Abdülazîm, Menâhilü’l-İrfân, Dâru’l- kütübi’l-ilmiyye, Beyrut 1988.