Medine Tarihçisi Ebu’l-Hasen Nûrüddîn Alî b. Abdullâh El-Hasenî Es-Semhȗdî Eş-Şâfiî’nin (v. 911/1506) Hayatı ve Eserleri

Yıl 2014, Cilt: 32 Sayı: 32, 50 - 77, 01.12.2014

İbrahim Barca

Öz

Bu makalenin konusu, Vefaü‟l-vefâ bi-ahbâri dâri‟l-Mustafâ adlı eseri sayesinde Medine tarihçisi diye meşhur olmuş Ebü‘l-Hasen Nûrüddîn Alî b. Abdillâh el-Hasenî es-Semhȗdî eş-Şâfiî‘dir. Makalede öncelikle esSemhûdî‘nin hayatı, ardından şehirlere göre hocaları ve talebeleri, son olarak da ilgili olduğu alanlara göre eserleri incelenmiştir. Çalışmanın amacı, üzerinde ülkemizde kapsamlı bir çalışma henüz yapılmamış olan esSemhûdî‘yi hayatı, hoca-talebeleri ve eserleri bağlamında tanıtmaktır

Anahtar Kelimeler

ġehir ve Bölge Tarihi, Medine Tarihi, es-Semhûdî, Fıkıh, Hadis

Kaynakça

• Abdillâh, Bekir b. Abdillâh, Tabakâtü‟n-nessâbîn, Riyad 1457.
• Aşkî Muhammed Efendi, Ahbârü‟l-Mekkiye ve tercemetü Muhtasari hulâsati‟l-vefâ, Riyad Mahtûta nr. M. 50/1. Aşkî Mustafa Efendi el-Kilisî, Taʻtîru ercâi‟d-devleti‟l-mecîdiyye bi-tayyîbi ahbâri beledi hayri‟l-beriyye, İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi Türkçe Yazmalar, nr. 1488-1490. el-Ayderûs, Abdülkâdir b. Şeyh b. Abdillâh, en-Nûrü‟s-sâfir ʻan ahbâri‟l- karni‟l-ʻâşir, thk. Ahmed Hâlû vd., Beyrut 2001. el-Bağdâdî, İsmâîl Paşa, Hediyyetü‟l-ʻârifîn, I-II, Beyrut 1951.
• ………, Îzâhu‟l-meknȗn fi‟z-zeyl ʻalâ Keşfü‟z-zunûn ʻan esâmi‟l-kütüb ve‟l- fünȗn, I-II, Beyrut trz.. Bosworth, C. Edmund ―al-Samhūdī‖, The Encyclopaedia of Islam, Leiden el-Câsir, Hamed, Resâil fî târîhi‟l-Medîne, Riyad 1885. el-Ensârî el-Medenî, Abdurrahmân b. Abdilkerîm el-Hanefî, Tuhfetü‟l- muhibbîn ve‟l-ashâb fî maʻrifeti mâ li‟l-Medeniyyîn mine‟l-ensâb, thk.
• Muhammed el-Arvîsî el-Matvî, Tunus 1970. el-Ğazzî, Ebü‘l-Meʻalî Muhammed b. Abdirrahmân, Dîvânü‟l-İslâm, thk.
• Seyyîd Kisrâvî el-Hasen, I-IV, Beyrut 1990. el-Hamevî, Şihâbüddîn Yâkȗt b. Abdillâh, Muʻcemü‟l-büldân, I-V, Beyrut el-Hemedânî, Abdullâh, Tercemetü Hulasâti‟l-vefâ bi-ahbâri dâri‟l
• Mustâfâ, İstanbul Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi Revan Kitaplığı, Mahtûta nr. 1524.
• İbnü‘l-İmâd, Abdülhay b. Ahmed, Şezerâtü‟z-zeheb fî-ahbâri men zeheb, thk. Mahmûd Arnâvût, I-X, Beyrut 1986.
• Karabulut, Alî Rıza ve Ahmet Turan Karabulut, Dünya Kütüphanelerinde Mevcut İslâm Kültür Tarihi İle İlgili Eserler Ansiklopedisi, Kayseri trz.. Kâtip Çelebi, Mustafa, Keşfü‟z-zunûn ʻan esâmi‟l-kütüb ve‟l-fünȗn, Beyrut trz.. Kehhâle, Ömer Rıza, Muʻcemü‟l-müellifîn, I-IV, Dımaşk 1957.
• Krenkow, F., ―Semhûdî‖, MEB İA, İstanbul 2001.
• Küçükaşçı, Mustafa Sabri, ―es-Semhȗdî ‖, DİA, İstanbul 1991.
• ………, Abbâsîler‟den Osmanlılar‟a Mekke-Medine Tarihi, İstanbul 2007.
• Makdisî, George, Ortaçağ‟da Yükseköğretim İslâm Dünyası ve Hıristiyan Batı, trc. Alî Hakan Çavuşoğlu ve Tuncay Başoğlu, İstanbul 2012. el-Merʻaşlî, Yûsuf Abdurrahmân, ʻİlmü fehreseti‟l-hadîs, Beyrut trz.. el-Mühibbî, Muhammed Emîn b. Abdillâh el-Hümâm, Hulâsatü‟l-eser fî aʻyâni‟l-karni‟l-hâdî ʻaşer, I-IV, Beyrut trz..
• Mühaysin, Muhammed Muhammed Muhammmed Sâlim, Muʻcemü hüffâzi‟l-Kur‟ân ʻabre‟t-târîh, I-II, 1. baskı, Beyrut 1412. el-Münâvî, Zeynüddîn Abdurraûf b. Tâci‘l-Ârifîn, Feyzü‟l-kadîr şerhu‟l
• Câmiʻi‟s-sağîr, I-VI, Beyrut 1994. en-Nevevî, Ebû Zekeriyâ Yahyâ b. Şeref, Minhâcü‟t-tâlibîn, Beyrut 2011.
• Sabrî, Eyyüb, Mir‟âtü‟l-Haremeyn, Kostantiniyye 1304. es-Sehâvî, Ebü‘l-Hayr Şemsüddîn Muhammed b. eş-Şeyh Zeyniddîn
• Abdirrahmân b. Muhammed es-Sehâvî el-Kâhirî eş-Şafiî, ed-Davʻü‟l-lâmiʻ li-ehli‟l-karni‟t-tâsiʻ, I-VI, Beyrut. ………, et-Tuhfetü‟l-latîfe fî târîhi‟l-Medîneti‟ş-şerîfe, I-II , Beyrut: Dârü‘l- Kütübi‘l-İlmiyye, 1993.
• ………, et-Tuhfetü‟l-latîfe fî târîhi‟l-Medîneti‟ş-şerîfe, I-III, Kahire: Matbaatü Dâru Neşri‘s-Sekâfe, 1979.
• ………; el-İʻlân bi‟t-tevbîh limen zemme et-târîh, thk. Franz Rüzensal, Beyrut trz.. es-Semhȗdî, Nûrüddîn Alî b. Abdillâh b. Ahmed el-Hasenî eş-Şafiî, Vefâü‟l- vefâ bi-ahbâri dâri‟l-Mustafâ, thk. Muhammed Muhyiddîn Abdülhamîd, I- IV, Beyrut 1955.
• ………, Vefâü‟l-vefâ bi-ahbâri dâri‟l-Mustafâ, thk. Hâlid Abdülğanî Mahfûz, I-II, Beyrut 2006.
• ………, Vefâü‟l-vefâ bi-ahbâri dâri‟l-Mustafâ, thk. Kâsım es-Sâmerrâî, Cidde 2011.
• ………, Vefâü‟l-vefâ bi-ahbâri dâri‟l-Mustafâ, Kahire 1326.
• ………, Hulâsatü‟l-vefâ bi-ahbâri dâri‟l-Mustafâ, thk. Hamed el-Câsir, Dımaşk 1972.
• ………, el-ʻİkdü‟l-ferîd fî ahkâmi‟t-taklîd, Beyrut 2011.
• ………, Cevâhirü‟l-ʻikdeyn fî fazli‟ş-şerefeyn şerefi‟l-ʻilmî‟l-celî ve‟n- nesebi‟l-ʻalî, thk. Mûsâ Benây el-Alîlî, Bağdat 1984.
• ………, Dürerü‟s-sümût fîmâ li‟l-vüdû mine‟ş-şurût, thk. Abdurraûf b. Muhammed, Beyrut 2008.
• ………, el-Ğummâz ʻale‟l-lümmâz fî ehâdîsi‟l-mevzûʻa, thk. Muhammed İshâk es-Selefî, Riyad 1981.
• ………, el-Ğummâz ʻale‟l-lümmâz fî ehâdîsi‟l-mevzûʻa, thk. Muhammed Abdülkâdir Atâ, Beyrut 1986.
• ………, Tayyîbü‟l-kelâm bi-fevâidi‟s-selâm, thk. Enver b. Ebî Bekir eş- Şeyhî ed-Dâğistânî, Beyrut 2009.
• ………, el-Muharrer fî taʻyîni‟t-talâk, Mısır Mahtûta nr. 337228.
• ………, Şifâü‟l-eşvâk li-hükmi mâ yeksüru beyʻuhü fi‟l-esvâk, Riyad Mahtûta nr. 2762.
• ………, Zirvetü‟l-vefâ bimâ yecibu li-hazreti‟l-Mustafâ, 1. baskı, thk. Abdürrezzâk İsâ, Mısır, 2008.
• Şemsüddîn, İbrâhim el-Hüseynî eş-Şafiî es-Semhȗdî, el-İşrâf ʻalâ fezâili‟l- eşrâf, Mısır Mahtȗtâ nr. 5/28. eş-Şevkânî, Muhammed b. Alî, el-Bedrü‟t-tâliʻ bi-mehâsine men baʻde‟l- karni‟s-sâbiʻ, I-II, Kahire 1348.
• Useylân, Abdullâh b. Abdirrahîm, el-Medînetü‟l-münevvere fî âsâri‟l- müellifîn ve‟l-bâhisîn kadîmen ve hadîsen, Medine 1418.
• Tomar, Cengiz, ―Sehâvî‖, DİA, XXXVI, Ankara 2013.
• Yiğit, İsmâîl, ―Kayıtbay‖, DİA, Ankara 2013.
• ………, ―Memlükler‖, DİA, Ankara 2013. ez-Ziriklî, Hayrüddîn, el-Aʻlâm, I-VIII, Beyrut 2002.