MEHMET AKİF’İN “KUR’AN’A HİTAP” ŞİİRİ

Yıl 2019, Sayı: 41, 73 - 97, 15.06.2019

Mahmut Öztürk

https://doi.org/10.30623/harranilahiyatdergisi.472233

Öz

“Kur’an’a
Hitap” M. Akif Ersoy’un kaleme aldığı ilk şiirlerindendir. O, bu şiirini yirmi
bir yaşında, hafızlığını tamamladığında yazmıştır. Şiir 1895 yılında Mektep
Dergisi’nde yayımlanmıştır. Bu şiir, M. Akif’in Safahat’a almadığı
şiirler arasındadır. Mesnevi tarzında yazılan şiir dört bölümden ve 28 beyitten
oluşmaktadır. Şiir, Kur’an’a hitapla başlamakta, onun bazı özellikleri
zikredildikten sonra yine Kur’an’a hitapla tamamlanmaktadır.

Şiirde
öncelikli olarak Kur’an’ın bir mucize olduğu, benzerinin getirilemeyeceği,
Kur’an’ın mahlûk olmadığı, müminler için neler ifade ettiği ele alınmıştır.
Şiir’de pek çok konuya temas edilmiştir. Dolayısıyla çok geniş içeriğe sahip
bazı konular birer mısra ile özetlenmiştir. M. Akif şiirin son kıtasında kendi
duygularını dile getirmiştir. Burada Kur’an’a olan saygısını, emirlerini
gerçekleştirmenin en büyük arzusu olduğunu dile getirmiştir. Bu şiirinde Akif
ayrıca Kur'an'ın dünyada dost ve fikirdaşı olduğunu, ahirette de yardımcısı
olmasını umduğunu ifade etmiştir. Şiirde bir kısmı lafzî iktibaslar başta olmak
üzere Kur'an-ı Kerim’e pek çok atıf bulunmaktadır. Telmihlerle beraber bu
atıfların sayısı yirmiye ulaşmaktadır.

Bu
çalışmada Kur’an’a Hitap şiiri M. Akif’in edebî çalışmalarının başlangıç
noktasını ve üslubunu tespit amacına yönelik olarak incelenmiştir. Bu açıdan bu
çalışma, 21 yaşında genç bir şairin sahip olduğu kültür ve malumatı satır
aralarından okumaktan ziyade öncelikle onun o yaşlardaki ilgileri, yol
haritasını belirlemedeki samimiyeti ve günümüze geldiğinde bu samimiyetin
gerçekleşme durumunu ele almıştır.

Anahtar Kelimeler

M. Akif, Kur’an, Kur’an’a Hitap, Mucize, Tehaddi

MEHMET AKIF AND HIS POEM "ADDRESS TO THE QUR'AN"

Öz

"Address to the Qur'an" is one of the
first poems written by M. Akif Ersoy. He wrote this poem when he finished
memorizing the Qur'an at the age of twenty-one. The poem was published in the
Mektep Journal in 1895. "Address to the Qur’an" is among the poems
that M. Akif did’nt add to Safahat.
The poem, written in the Mathnawi style, consists of four parts and 28
couplets. The poem begins with an appeal to the Qur'an and after mentioning some
its features ends with an appeal to the Qur'an again.

In the poem, it has been preemptively dealt
with that the Qur'an as a miracle, it couldn’t be replicated, it was not
created and what it means for the believers. Many topics have been touched upon
in the poem. Therefore, every mentioned some subject having a very large
content are summarized with in a single verse. M. Akif expressed his own
feelings in the very last part of the poem. Here he expressed his respect for
the Qur'an, and that his greatest desire is to follow its commands. Akif also
expressed that the Qur'an is his friend and associate in this life, and his
hope that it would also be his supporter in the Hereafter. In the poem, there
are many references to the Qur'an, some of which are literal quotations. With
the indirect references, the total number of references reaches to twenty.

In this study, Address to the Qur’an poem has
been examined in order to determine the beginning point of M. Akif’s literary
works and his style. In this respect, this study has mainly handled the
concerns of a twenty-one years old poet, his sincerity in providing a road map
and realization level of this sincerity today, rather than read between the
lines to see cultural and knowing level of such a young poet.

Anahtar Kelimeler

M. Akif, the Qur'an, Talking to the Qur'an, miracle, challenge

Kaynakça

• Atay, Rıfat, “Mehmet Akif” XIX Yüzyıldan Günümüze Çağdaş İslam Düşünürleri, İstanbul: Divan Yayınları, 2017.
• Bilgiz, Musa, “Mehmet Âkif’in Şiir ve Düz Yazılarında Kur’ân’dan Temalar”, EKEV Akademi Dergisi - Sosyal Bilimler – 7/ 15, (2003): 159-178.
• Buharî, Ebû Abdullah Muhammed b. İsmâil, Sahihü’l-Buharî = Camiü’s-sahih,Kahire: el-Matbaatü’s-Selefiyee, 1980.
• Cündioğlu, Dücane, Bir Kur’an Şairi, İstanbul: Kapı Yayınları, 2012.
• Çalışkan, Adem, “Ölümünün 56. Yılında Mehmet Akif Ersoy’un Hayatı, Edebi Kişiliği ve Eserleri”, Din Öğretimi Dergisi, 38, (1993): 76-90.
• Çantay Hasan Basri, Akifname, İstanbul: Ahmet Sait Matbaası, 1966.
• Düzdağ, M. Ertuğrul, Mehmet Akif Ersoy, Tefsir Yazıları ve Vaazlar, Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı yayınları, 2013.
• Ensari, Abdurrahman, el-Mürşidü’l-Veciz İla Ulumi’l-Kur’ani’l-Azîz, İstanbul: Daru’n-Nida, 2016.
• Erişirgil, Mehmet Emim, İslamcı Bir Şairin Romanı Mehmet Akif, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım, 2006.
• Ersoy, Mehmed Akif, Safahat, İstanbul: İnkılap Yayınevi, 2008.
• Eşref Edip, MehmetAkif- Hayatı Eserleri ve Yetmiş Muharirin Yazıları, İstanbul: Sebilürreşad Neşriyatı, 1962.
• Güler, Zekeriya, “Tufeyl b. Amr” Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 41: 323-324 İstanbul: TDV Yayınları, 2012.
• Güllüce, Veysel, Bilimsel Tefsirde Usul, Erzurum: Aktif Yayınevi, 2007 . İz, Mahir, Yılların İzi, İstanbul: Kitabevi Yayınları, 1990.
• Kabaklı Ahmet, Mehmet Akif, İstanbul: Türk Edebiyatı Vakfı Yayınları, ty.
• Kuntay, Mithal Cemal, Mehmet Akif, Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 1990.
• Kütükoğlu, Mübahat S. “İrâde-i Seniyye” Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 22: 391-392.İstanbul: 2000,
• Mâverdî, Ebü'l-Hasan Ali b. Muhammed b. Habib, Tefsirü'l-Maverdî (en-Nüket ve'l-‘uyun), Beyrut: Dârü'l-Kütübi'l-İlmiyye, byy.
• Müslim, Ebü'l-Hüseyin el-Kuşeyri en-Nisaburi Müslim b. el-Haccac, (ö.261/875) el-Müsnedü’s-Sahih el-muhtasar mine’s-sünen bi-nakli’l-adl ani’l-adli ila Resulillah s.a.v. (Sahihu Müslim) [Tah. Muhammed Muad Abdulbaki]. Byy. Darü İhyai’t-Türasi’l-’Arabi, ts.
• Nazif, Süleyman, Mehmet Akif, Şairin Zatı ve Asarı Hakkında Bazı Malumat ve Tetkikat, İstanbul, 1924. Okay, M. Orhan - M. Ertuğrul Düzdağ, “Mehmed Âkif Ersoy” Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 28: 432-439 İstanbul: TDV Yayınları, 2003.
• Okay, M. Orhan, Mehmet Akif Bir Karakter Heykelinin Anatomisi, Ankara: Akçağ Yayınları, 1989.
• Öztürk, Mahmut, “Mehmed Âkif’in İctimaî Tefsir Yorumları: Hakkın Sesleri Örneği”, 80 Yıl Sonra Mehmet Akif, (27-28 Aralık, 2017), 79-100. Öztürk, Mahmut, Milli Şairimiz Mehmet Akif Ersoy’un Gerçekleşmeyen Projeleri, Kırıkkale Üniversitesi İslâmî İlimler Fakültesi Dergisi (KİİFAD), 1/1 (2016): 61-82.
• Ragıb İsfahani Ebü'l-Kâsım Hüseyin b. Muhammed b. Mufaddal. Mu'cemu müfredati elfazi'l-Kur'ân. Beyrut: Darü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1997.
• Râzî, Ebu Abdullah Fahreddin Muhammed b. Ömer Fahreddin, et-Tefsirü’l-kebir(Mefâtihü'l-gayb), byy: Darü İhyai’t-Türasi’l-’Arabi, 1999.
• Suyuti, Celaleddin, el-ltkan fi Ulumi'I-Kur'an, Beyrut: Darü'l Kütübi'l-ilmiyye, ty.
• Şengüler, İsmail, Hakkı, Açıklamalı ve Lügatçeli Mehmet Akif Külliyatı, İstanbul: Mert Yayıncılık, ts.
• Taberî, Ebû Cafer İbn Cerir Muhammed b. Cerir b. Yezid, Câmiü'l-beyân fî te’vili’l-Kur'ân (thk. Ahmed Muhammed Şakir), byy: Müessesetü’r-Risale, 2000.
• Tansel, Fevziye Abdullah, Mehmed Akif Hayatı ve Eserleri, İstanbul: Kanaat Kitabevi, 1945.
• Topçu Nurettin, Mehmet Akif, İstanbul: Hareket Yayınları, 1970.
• Tütün, Sevgi, “Mehmet Akif Ersoy’un Vaaz ve İrşad Faaliyetlerinde Kur’an Tefsirinin Yeri ve Önemi”, Diyanet İlmi Dergi [Diyanet İşleri Başkanlığı Dergisi],Mehmet Akif özel sayısı, 43/4 (2011): 57-68.
• Uluçay, Mustafa, Akif’in Kur’an Meali’nde Dil ve Üslûp Özellikleri, Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi [İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi] [TDED], 50/1 (2014): 121-135.
• Uluçay, Mustafa, Tasannusuz bir şair Mehmet Akif, Ankara: Atlas Yayınları, 2016.
• Yavuz, Yusuf Şevki, “Halku’l-Kur’ân” Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 15: 371-375, İstanbul: TDV Yayınları, 1997.
• Yücesoy, Hayrettin, “Mihne” Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 30: 26-2, İstanbul: TDV Yayınları, 2005.