Ahmed b. Muhammed el-Harrâd’a (d. 1948-?) Göre Kıraat Farklılıklarının Manaya Etkileri

Yıl 2020, Sayı: 44, 19 - 41, 15.12.2020

Ahmet Kütükoğlu

https://doi.org/10.30623/harranilahiyatdergisi.686837

Öz

Bu çalışmada Kur’an kıraatlerinin manaya ve Kur’an i‘câzına etkisi üzerinde durulmuştur. Manaya etkisi olmayan kıraat farklılıkları çalışmanın dışında tutulmuştur. Konuyu önemli kılan husus, kıraatlerin, anlam ve Kur’an i‘câzına etkisinin yeni bir inceleme alanı olması ve bu alanla ilgili çalışmaların azlığıdır. Çalışmanın en belirgin yönü, kıraat farkına bağlı anlam çeşitliliğini ortaya koyması ve bu vesileyle kıraat farkının insanlarda oluşturduğu tasvir gücüne işaret etmesidir.
Kıraatlerin manalarda ortaya çıkardığı anlam değişikliklerinin zihinde çağrıştırdığı tasvirler Kur’an üslubu açısından önemlidir. Kur’an’ın hedefi insanları doğru yola ulaştırmak olduğuna göre kıraatlerin dinleyenlerde oluşturduğu tesire bu vesileyle işaret etmek, lafzı ve manasıyla birlikte mucize olan Kur’an’ın asırlar boyunca hep yeni kalmasının ardındaki etkenler arasında kıraat farklarının yerini belirtmek hedeflenmiştir.
Geçmişte Kur’an’ın fesahat ve belagatiyle ilgili pek çok çalışma yapılmıştır. Buna karşın, kıraatlerin anlam üzerindeki etkisini ve Kur’an i‘câzına katkısını dile getiren çalışmaların sınırlı sayıda olduğu bir gerçektir. Henüz yeni sayılan bu alanda çalışmalarıyla öne çıkan isimlerden biri Ahmed b. Muhammed el-Harrâd’dır. Bu makalede onun, İ‘câzü’l-Beyânî fî Dav‘i’l-Kıraati’l-Kurâniyyeti’l-Mütevâtire adlı eseri bağlamında kıraatlerin anlam üzerindeki etkisine değinmek istiyoruz.
Söz konusu çalışmasında müellif, kıraatlerin, anlam üzerindeki etkilerini ve Kur’an i‘câzına katkısını ele almıştır. Bu esere bağlı kalarak Kur’an kıraatlerinin mana tasvirlerine ve Kur’an i‘câzındaki yerine ana hatlarıyla değinilmiştir. Kıraatlerin anlam ve i‘câz yönünün incelendiği bu çalışmada yazarın belirlediği sınırlar ölçü alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kur’an, Kıraat, Kıraat Farklılıkları, Rivayet, Anlam, İ'câz, Ayet

Impacts of Recitation Differences on Interpretation According to Ahmed b. Muhammed el-Harrâd (b. 1948?)

Öz

In this study, the impacts of The Quran recitations on the meaning and inimitability of The Quran are examined. Those recitations that do not affect the meaning are not included in the study. Since examining effects of recitations on the meaning and inimitability of Quran is a new field of study and there are a few studies on this field, the study gains much importance. The most remarkable feature of this study is to reveal meaning diversities based on recitation differences and thus to indicate the strength of imagination that recitation differences induce in people. The descriptions evoked in mind through semantic changes that are caused by recitations are important for the style of The Quran. As the purpose of The Quran is to put people on the right path, in the present study, it is intended to indicate the effect of recitations on listeners and specify the place of the recitation difference among the factors making The Quran a miracle with its wording and meaning for centuries. There are several studies on fluency and declamation of The Quran. On the other hand, the number of studies on the effects of recitations on meaning and their contributions to inimitability of The Quran is limited. One of the remarkable names that become prominent with his studies in this arguably new field is Ahmed b. Muhammed el-Harrâd. In this article, it is hoped to address the effect of recitations on the meaning with regards to his work, İ‘câzü’l-Beyânî fî Dav‘i’l-Kıraati’l-Kurâniyyeti’l-Mütevâtire. In his study, el-Harrâd addresses the effects of recitations on meaning and inimitability of The Quran. With regards to el-Harrâd’s work, the present study outlines the semantic descriptions of The Quran recitations and their place in inimitability of The Quran. In this study, which examines meaning and inimitable aspects related to recitations, the limits are determined by the author, el-Harrâd.

Anahtar Kelimeler

The Quran, Recitation, Recitation Differences, Narration, Meaning, Inimitability, Verse

Kaynakça

• Akdemir, Hikmet. Belâğat Terimleri Ansiklopedisi. İzmir: Nil Yayınları, 1999.
• Akkuş, Murat. “Kıraatlerin Tefsire Etkisi (İbn-i Aşûr Örneği)”. Mütefekkir, Aksaray Üniversitesi İslâmî İlimler Fakültesi Dergisi 2/3 (Haziran 2015).
• Buhari, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâîl b. İbrâhîm el-Cu‘fî el-Buhârî. El-Câmiʿu’ṣ-Sahih. Beyrut: Dâru İbn Kesir, 1987.
• Cürcânî, bû Bekr Abdülkāhir b. Abdirrahmân b. Muhammed. Delâilü’l-İ‘câz. Beyrut: Dâru’l-Kitabi’l-‘Arabi, 1995.
• Çetin, Abdurrahman. Kıraatlerin Tefsire Etkisi. İstanbul: Ensar Yayınları, 2012.
• Çetin, Abdurrahman. Kur’an Okuma Esasları. Bursa: Emin Yayınları, 2013.
• Demircan, Adnan. “Cahiliyye Araplarında Kız Çocuklarını Gömerek Öldürme Âdeti”. İstem 2/3 (2004).
• Durmuş, İsmail. “Kalb”. Türkiye Diyanet İslâm Ansiklopedisi. 24: 232. Ankara: TDV Yayınları, 2001.
• Ebû Hayyân, Muhammed b. Yûsuf b. Alî b. Yûsuf b. Hayyân el-Endelüsî. el-Bahru’l-Muhit. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1420.
• Ebüssuûd Efendi. İrşâdü’l-Akli’s-Selim. Beyrut: Dâru İhyai’t-Türasi’l-‘Arabi, tsz.
• Ed-Dimyâtî, Şihabüddin Ahmed b. Muhammed. İthâfu Fudalâi’l-Beşer. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1998.
• el-Harrâd, Ahmed b. Muhammed. el-İ‘câzu’l-Beyânî fî Dav’i’l-Kıraati’l-Kur’aniyyeti’l-Mütevâtira. Medine: Mücemma‘ Melik Fahd, 2006.
• el-Harrâd, Ahmed b. Muhammed. Muhâdarât-ü fî Tahkîki’n-Nusûs. Cidde: Dâru’l-menâra. 1988.
• Ezherî, Ebû Mansur Muhammed b. Ahmed el-Ezherî el-Herevî. Tehzîbü’l-lüğa. Beyrut: Daru İhyaü’t-Türâsi’l-‘Arabî, 2003.
• Fâiz Muhammed el-Ğarazî. “İcazü’l-kıraati’l-Kuraniyye”. Mecelletü Cami‘âtü’n-Nâsır 6/1 (Temmuz-Aralık 2015): 291-332.
• Ferrâ, Ebû Zekeriyyâ Yahyâ b. Ziyâd b. Abdillâh el-Absî el-Ferrâ. Me‘ani’l-Kur’an. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2002.
• Hocaoğlu, Mustafa - Akkuş, Murat. “İbn Âşûr’un Tefsiri ve Tefsirinin Mukaddimesinde Kırâat Olgusu”. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 5 (2014).
• İbn Âşur, Muhammed et-Tahir, et-Tahrîr ve’t-Tenvîr. Tunus: Dâru Sahnûn, 1997.
• İbn Atiyye, Ebû Muhammed Abdullah b. Atıyye b. Abdillâh ed-Dımaşkī. el-Muharriru’l-Vecîz. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1993.
• İbn Ebî Meryem, el-Mûdah. Cidde: Câmi‘âtü Ümmi’l-Kurâ, 1993.
• İbn Kesîr, Ebü’l-Fidâ’ İmâdüddîn İsmâîl b. Şihâbiddîn Ömer b. Kesîr b. Dav’ b. Kesîr el-Kaysî el-Kureşî el-Busrâvî ed-Dımaşkī eş-Şâfiî. Tefsîru’l-Kur’an’il-‘Azîm. thk. Sâmî b. Muhammed Selâme. Medine: Dâru Tayyibe, 1999.
• İbn Manzûr, Ebü’l-Fazl Cemâlüddîn Muhammed b. Mükerrem b. Alî b. Ahmed el-Ensârî er-Rüveyfiî. Lisanü’l-‘Arab, Beyrut: Dâru Sâdır, tsz.
• İbn Mücâhid, Ebû Bekr Ahmed b. Mûsâ b. el-Abbâs b. Mücâhid et-Temîmî. Kitabü’s-Seb‘a fi’l-Kıraat. thk. Şevki Dayf. Mısır: Dâru’l-Ma‘arif, tsz.
• İbn Zencele, Ebû Zür‘a Abdurrahman b. Muhammed. Huccetü’l-kıraat. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1982.
• İbnü’l-Cezeri. en-Neşr fi’l-Kıraati’l-‘Aşr. Beyrut: Dâru’l-Kitabi’l-İlmiyye, tsz.
• Muhammed Reşit Rıza, Tefsîru’l-Menâr. Mısır: el-Hey’etü’l-Mısriyye, 1990.
• İbnü’l-Esir, el-Meselü’s-Sâir. Beyrut: el-Mektebetü’l-‘Asriyye, 1995.
• Halil b Ahmed, Kitabü’l-‘Ayn, Dâru Mektebeti’l-Hilal, tsz.
• Kastallânî, Ebü’l-Abbâs Şihâbüddîn Ahmed b. Muhammed b. Ebî Bekr. Letâifü’l-İşârât li Fünûni’l-Kıraat. Medine: Cami‘âtü Ümmi’l-Kurâ, 2013.
• Karaçam, İsmail. Kıraat İlminin Kur’an Tefsirindeki Yeri ve Mütevâtir Kıraatlerin Yorum Farklarına Etkisi. İstanbul: İFAV Yayınları, 1996.
• Koca, Ferhat. “Gulûl”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, 14: 190. Ankara: TDV Yayınları, 1996.
• Komisyon. Kur’an Yolu. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2007.
• Kurtubî, Muhammed b. Ahmed b. Ebî Bekr b. Ferh. el-Câmiʿ li-Aḥkâmi’l-Ḳurʾan. Riyad: Dâru’l-Kütüb, 2003.
• Özbek, Ömer. “Kıraat Farklılıklarının Anlama Etkisi”. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 1/39, (Ocak 2015). Erişim 8 Temmuz 2020, https://dergipark.org.tr/download/article-file/219677.
• Râzî, Ebû Abdillâh Zeynüddîn Muhammed b. Ebî Bekr b. Abdilkādir er-Râzî. Tefsiru’r-Râzî. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2000.
• Rağıb el-Isfahanî, Ebü’l-Kāsım Hüseyn b. Muhammed b. el-Mufaddal. el-Müfredat. Tercüme: Abdulbaki Güneş, Mehmet Yolcu. İstanbul: Çıra Yayınları, 2010.
• Şatıbî, Ebû Muhammed (Ebü’l-Kāsım) Kāsım b. Fîrruh b. Halef eş-Şâtıbî er-Ruaynî. İbrâzü’l-Meanî. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2013.
• Şükri, Ahmet Halit. Kur’an’ı Anlamada Kıraatlerden Yararlanma. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2015.
• Taberi, Ebû Ca‘fer Muhammed b. Cerîr b. Yezîd el-Âmülî et-Taberî el-Bağdâdî. Câmi‘u’l-Beyan ‘an Te’vili Ayi’l-Kur’an, 2000.
• Ünal, Mehmet. Kur’an’ın Anlaşılmasında Kıraat Farklılıklarının Rolü. Ankara: Fecr Yayınları, 2005.
• Yiğit, İsmail. “Sebe”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 36: 241-243. Ankara: TDV Yayınları, 2009.
• Zemahşerî, Ebü’l-Kāsım Mahmûd b. Ömer b. Muhammed el-Hârizmî. Keşşâf, Beyrut: Daru’l-Marife, 2009.
• Zerkeşî, Bedruddin Muhammed b. Abdillah. el-Burhân fi Ulumi’l-Kur’an. Beyrut: Dâru’l-Marife, 1957.