Ankara koşullarında aspire uygulanan farklı azotlu gübre dozlarının verim ve verim öğelerine etkileri

Yıl 2019, , 167 - 177, 18.06.2019

Mehtap Gürsoy , Dilek Başalma , Farzad Nofouzı

https://doi.org/10.29050/harranziraat.404194

Öz

Aspir, iklim ve toprak istekleri diğer yağ
bitkilerine göre daha az olan, kurağa dayanıklı bir bitkidir. Bu çalışma, aspir genotiplerine uygulanan farklı azot dozlarının verim
ve verim öğeleri üzerine etkilerinin belirlenmesi amacıyla,2015 ve 2016
yıllarında, Ankara koşullarında, yürütülmüştür. Materyal olarak, Dinçer, Linas aspir
çeşitleri ile Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsü tarafından
geliştirilen 1 hat (BDUTAE Hattı) ve amonyum
sülfat gübresinin farklı dozları (0, 5 ve 15
kg da^-1) kullanılmıştır. Araştırma Tesadüf
Bloklarında Faktöriyel Deneme Desenine göre, üç tekerrürlü olarak
kurulmuştur. Çalışma sonuçlarına göre; tohum verimi bakımından birinci yılda, en yüksek değer 160.3 kg
da^-1 olarak BDUTAE Hattı ve 5 kg da^-1 azot dozunda elde
edilirken ikinci yılda ise, 175.0 kg da^-1 olarak Dinçer çeşidinde ve
5 kg da^-1 azot uygulamasından, elde edilmiştir. Yağ oranı
incelendiğinde ise, birinci yılda, Dinçer çeşidinde 5 kg da^-1 azot
dozunda en yüksek %39.94 olan değer ikinci yılda, % 40.77 olarak Linas
çeşidinde ve kontrol uygulamasında saptanmıştır. Yağ verimi ise birinci yılda,
56.67 kg da^-1 olarak 5 kg da^-1 azot dozunda, Dinçer
çeşidinde, çalışmanın ikinci yılında ise, 56.63 kg da^-1 olarak Linas
çeşidinden, kontrol uygulamasında elde edilmiştir. Sonuç olarak, uygulanan azot
dozları arasında, verim ve verim öğeleri bakımından çok önemli farklılıklar
belirlenmediğinden, dekara 5 kg azot ve aspir çeşitlerinden ise, Linas
önerilebilir.

Anahtar Kelimeler

Carthamus tinctorius L., Azot dozu, Genotip, Tohum verimi, Yağ oranı

The Effects of Different Nitrogen Fertilizer Doses on the Yield and Yield Parameters of Safflower in Ankara Conditions

Öz

Safflower is a drought tolerant crop plant with less environmental
and soil requirements compared to other oilseed plants. This study was carried
out in Ankara to determine the effects of different nitrogen doses on the yield
and yield components applied to safflower genotypes in 2015 and 2016.Different
doses (0, 5 and 15 kg da^-1) of ammonium sulphate were applied to
safflower cv. Dinçer, Linas and a safflower line developed by Bahri Dağdaş
International Agricultural Research Institute (BDUTAE Line)were used as
material. The research was set up according to Factorial Random Blocks design
with three replications. The highest yield of 160.3 kg da^-1 and
175.0 kg da^-1 was obtained from the first and second year using cv.
BDUTAE Line and cv. Dinçer after application of 5 kg da^-1 nitrogen
each in the same order. The highest oil content of 39.94% (cv. Dinçer and at
the dose of 5 kg da^-1 nitrogen doses during first year) and 40.77%
(control- during second year) was noted from cv. Linas. Oil yield (56.67 kg da^-1)
was obtained from the Dinçer variety at the dose of 5 kg da^-1
nitrogen in the first year. The second year of the study the highest oil yield
was obtained 56.63 kg da^-1 from the control and cv. Linas. As there
are no significant differences between the applied nitrogen doses in terms of
yield and yield parameters, the cv. Linas of safflower can be best suggested
for cultivation using 5 kg da^-1 nitrogen dose.

Anahtar Kelimeler

Carthamus tinctorius L., Nitrogen dose, Genotype, Seed yield, Oil content

Kaynakça

• Anonymous, 1993. Official Methods and Recommended Practices. The American Oil Chemists Society, Champaign, IL: AOCS.
• Adalı. M., 2016. Konya Koşullarında Bazı Aspir (Carthamus tinctorious L.) Çeşit ve Hatlarında Verim, Verim Unsurları ve Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi. Selçuk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Konya, 78 s.
• Arslan, Y., Bayraktar, N., 2015. Farklı Azot ve Fosfor Seviyelerinin Kuru Şartlarda Yetiştirilen Aspir (Carthamus tinctorious L.) Bitkisinin Bazı Verim Özellikleri Üzerine Etkisi. Uluslararası Tarım ve Yaban Hayatı Bilimleri Dergisi (UTYHBD), 1(2): 94 – 103.
• Arslan, Y., Bayraktar, N., 2016. Farklı Azot ve Fosfor Seviyelerinin Kuru Şartlarda Yetiştirilen Aspir (Carthamus tinctorious L.) Bitkisinin Bazı Verim Özellikleri Üzerine Etkisi. Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi 13(03):65-73.
• Aydın, E., 2012. Bazı Aspir (Carthamus tinctorius L.) Çeşitlerinin Samsun EkolojikKoşullarında Verim, Verim Unsurları ve Kalite Kriterlerinin Belirlenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Anabilim Dalı, Samsun, 87s.
• Baydar, H., Gökmen, O., Y., 2003. Hybrid Seed Production in Safflower (Carthamus tinctorius L.) Following the Induction of Male Sterility by Gibberellic Acid. Plant Breed., 122: 459-461.
• Culpan, E., 2015. Gibberellik Asit ve Salisilik Asit Uygulamalarının Aspir (Carthamus tinctorius L.)’in Tohum Verimi ve Kalite Özelliklerine Etkisi. Yüksek Lisans Tezi Namık Kemal Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Anabilim Dalı, Tekirdağ 46 s.
• Çamaş, N., Çırak, C., Esendal, E., 2007. Seed Yield, Oil Content and Fatty Acids Composıtıon of Safflower (Carthamus tinctorius L.) Grown In Northern Turkey Conditions . OMÜ Zir. Fak. Dergisi, 22(1):98-104.
• Düzgüneş, O., Kesici, T., Kavuncu, O., Gürbüz, F., 1987. Araştırma ve Deneme Metotları (İstatistik Metotları II). Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları:1021. Ankara 295 s.
• Gencer, O., Sinan, N., S., Gülyaşar, S., 1987. Çukurova’da Sulanmayan Alanlarda Yetiştirilebilecek Aspir (Carthamus tinctorius L.)’de Uygun Sıra Aralığının Saptanması Üzerinde Bir Araştırma. Ç.Ü. Ziraat Fak. Derg. 2(2): 54-68.
• Gürsoy, M., Nofouzı, F., Başalma, D., 2015. Aspir (Carthamus tinctorius L.) Çeşitlerine Farklı Dozlarda Uygulanan PEG (Polietilenglikol)’in Çimlenme ve Erken Fide Gelişimine Etkisi. 11. Tarla Bitkileri Kongresi, 7-10 Eylül 2015, s.180, Çanakkale.
• Johnson, R., C., Bergman, J., W., Flynn, C., R., 1999. Oil and Meal Characteristics of Core and Non-core Safflower Accessions from the USDA Collection. Genet. Res. CropEvol., 46: 611-618.
• Katar, D., Arslan, Y., Subaşı, İ., 2012. Ankara Ekolojik Koşullarında Farklı Azot Dozlarının Aspir (Carthamus tinctorius L.) Bitkisinde Verim ve Verim Unsurları Üzerine Etkisi Süleyman Demirel Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 7 (2):56-64.
• Katar, D., Arslan, Y., Subaşı, İ., Kodaş, R., Katar, N., 2015. Bölünerek Uygulanan Azotlu Gübrelerin Aspir (Carthamus tinctorius L.)Bitkisinde Verim ve Verim Unsurları Üzerine Etkisi. Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, 12 (02) :11-20.
• Kaya, M., Bayramin, S., Kulan, E., Özaşık, İ., 2015. Bazı İleri Aspir Hatlarının Eskişehir Koşullarındaki Performansları. U. Ü. Ziraat Fakültesi Dergisi, Cilt 29, Sayı 1, 57-65.
• Koç, H., Gümüşçü, G., Üstün, A., Ülker, R., Güneş, A., Kaya, Y., Şahin, M., 2009. Konya Şartlarında Aspir Ekim Zamanının Belirlenmesi. Türkiye 8. Tarla Bitkileri Kongresi, 19-22 Ekim 2009, 103-106, Hatay.
• Köse, A., Bilir, Ö., 2017. Aspir Bitkisinde (Carthamus tinctorius L.) Farklı Sıra Arası Mesafelerin ve Ekim Normunun Taç Yaprak Verimi ve Bazı Bitkisel Özellikler Üzerine Etkisi. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi 4(1): 40–47.
• Kunt, N., 2012. Aspir (Carthamus tinctorius L.)’de Farklı Sıra Üzeri Mesafelerinin ve Yabancı Ot Mücadelesinin Verim ve Kalite Üzerine Etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Anabilim Dalı, Konya, 47s.
• Öztürk, Ö., Ada, R., Akınerdem, F., 2009. Bazı Aspir Çeşitlerinin Sulu ve Kuru Koşullarda Verim ve Verim Unsurlarının Belirlenmesi. Selçuk Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi 23 (50): 16-27.
• Sampaio, M., C., Santos, R., F., Bassegio, D., Vasconselos, de E., S., Silvab, M., de A., Secco, DSilva da, T., R.,B., 2016. Fertilizer Improves Seed and Oil Yield of Safflower Under Tropical Conditions .Industrial Crops and Products 94 589–595.
• Yıldırım, B., Tunçtürk, M., Dede, Ö., Okut, N., 2005. Aspir (Carthamus tinctorius L.)’de Farklı Azot ve Fosfor Dozlarının Verim ve Kalite Üzerine Etkileri. Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Tarım Bilimleri Dergisi (J. Agric. Sci.), 15(2): 113-117.
• Yılmaz, H., A., Güllüoğlu, L., 1999. Kahramanmaraş Koşullarında Bazı Aspir (Carthamus tinctorius L.) Çeşit ve Hatlarının Verim ile Kimi Tarımsal Karakterlerinin Belirlenmesi. Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 3 (3-4): 73-86.
• Uysal N, Baydar H ve Erbaş S(2006). Isparta Populasyonundan Geliştirilen Aspir (Carthamus tinctorius L.) Hatlarının Tarımsal ve Teknolojik Özelliklerinin Belirlenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 1(1):52-63.
• Zareie S,Golkar P,and Mohammadi-Nejad G (2011). Effect of Nitrogen and Iron Fertilizers on Seed Yield and Yield Compenents of Safflower Genotypes. African Journal of Agricultural Research 6(16): 3924-3929.