ALYANAK VE TOKALOĞLU KONYA KAYISI ÇEŞİTLERİNDE VERİMLİLİĞİ ARTTIRMAK AMACIYLA UYGUN TOZLAYICI ÇEŞİTLERİN BELİRLENMESİ

Yıl 2011, Cilt: 15 Sayı: 2, 33 - 38, 21.02.2014

Oktay Taner Kadir Yılmaz , Mustafa Şahin

Öz

Kayısı üretim miktarı açısından dünyada ilk sırada yer almamız nedeniyle ülkemiz için önemli bir meyve türüdür. En önemli çeşitlerimiz genellikle kurutmalık çeşitler olmakla birlikte farklı bölgelerde yoğun yetiştiricilikleri yapılan sofralık kayısılar da mevcuttur. Bu kayısılar içerisinde önemli yeri bulunan Alyanak ve Tokaloğlu Konya genotipleri yapılan çalışmalarda kendiyle uyuşmaz çeşitler olarak saptanmıştır. Bu nedenle verimliliğin arttırılması amacıyla Alyanak ve Tokaloğlu Konya’ya uygun tozlayıcı çeşitlerin belirlenmesi için yürütülen bu çalışmada Alyanak kayısı çeşidi için seçilen tüm tozlayıcı bireyler uygun bulunmuş, ancak en tutarlı sonuçlar Karacabey, Şam ve Çekirge 52 kayısılarından elde edilmiştir. Tokaloğlu Konya kayısısı için de periyodisite gösterdiği izlenimi veren Tokaloğlu Erzincan’ın dışındaki tüm tozlayıcı adaylar baba çeşit olarak uygun bulunmuştur. Ancak yetiştiriciliğinin yoğun yapıldığı yöreye yakın bölgelerde yayılmaya başlayan Aprikoz ve Şekerpare çeşitlerinin öncelikli tercih edilmesi tavsiye edilmektedir. Tozlayıcı çeşitlerin kullanılması verimsizliğin giderilmesi için önemlidir.

Anahtar Kelimeler

Prunus armeniaca, kendiyle uyuşmazlık, periyodisite, verim

DETERMINATION OF SUITABLE POLLINATOR CULTIVARS TO INCREASE PRODUCTIVITY OF ALYANAK AND TOKALOGLU KONYA APRICOT VARIETIES

Öz

Apricot cultivation is one of the important fruit section in Turkey because of it is the first producer country in the world. Although the most important cultivars are belongs to dried apricots, there are some table cultivars cultivated in several areas. In these table cultivars Alyanak and Tokaloglu Konya was determined as self incompatible in previous studies. In this study carried out for determining of suitable pollinator cultivars for Alyanak, all pollinators were fit to this cultivar but more positive results obtained from Karacabey, Sam and Cekirge 52. All pollinators used in this study were suitable for Tokaloglu Konya except Tokaloglu Erzincan. Despite of this, Aprikoz and Sekerpare spreading recently near areas of Tokaloglu Konya should be suggested as pollinator. Using pollinators is important to increase yield and carrying out of apricot culture without difficulties.

Anahtar Kelimeler

Prunus armeniaca, self-incompatibility, periodicity, yield

Kaynakça

• Andres, M. V., Duran, J. M., 1998. Self- incompatibility in Spanish clones of apricot (Prunus armeniaca L.) tree. Euphytica 101: 349-355.
• Aşkın, M. A., 1989. Ege Bölgesinde Düzenli Meyve Çeşitleri Çalışmalar. Ege Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı, Doktora Tezi, İzmir.
• Bailey, C. H., Hough, F., 1975. Apricots. Advences in Fruit Breeding. Purdue Univ. Press West Lafayette, Indiana, pp. 367-384.
• Burgos, L., T. Berenguer & J. Egea, 1993. Self and cross compatibility among apricot cultivars. HortScience 28: 148–150.
• De Nettancourt, D. 1977. Incompatibility in Angiosperms. Springer-Verlag, New York, pp. 58-97.
• Egea, J., 1992. Problemas de fructificaci´on: Autoincompatibilidad en variedades de albaricoquero. Jornadas T´ecnicas sobre Comercializaci´on de Albaricoque. Murcia, pp. 39–40. ´on y
• Gülcan, R., Mısırlı, A., Demir, T., 1994. Hacıhaliloğlu Melezleme (Sclerotinia (Monilinia) laxa Aderh et., Ruhl) Hastalığına Dayanıklılık Islahı TÜBİTAK Proje No. TOAG-806. Araştırma. Gulcan, R., Misirli, A., Yorgancioglu, U., Erkan, S., Gumus, M., Olmez, H. A., Derin K., Paydas, S., Eti, S., Demir, T., 2006. Properties of Turkish Aprıcot Land Races. Acta Hort. 701, Volume 1, pp: 191-198.
• Halasz, J., Pedryc, A., Ercisli, S., Yilmaz, K. U., Hegedüs, A., 2010. S-genotyping Supports the Genetic Relationships between Apricot Germplasm. J. Amer. Soc. Hort. Sci. 135(5): 410-417.
• Kostina, K. F., 1969. The use of varietal resources of apricots for breeding. Trudy Nikitskiy Botanicheskiy Sad 40:45-63 (in Russian).
• Misirli, A., Saglam, H., Gulcan, R., Olmez, H. A., Sahin, M., 2006. Investigation on Fertilization Biology of Important Dried Apricot Cultivars. Acta Hort. 701, Volume 1, pp:159-162.
• Paydas, S., Eti, S., Gulcan, R., Derin, K., Yilmaz, K. U., 2006. In vıtro Investigations on Polen Quality, Production and Self Incompatibility of Some Apricot Varieties in Malatya- Turkey. Acta Hort. 701, Volume 1, pp:75-80.
• Pugliano, G., M. Forlani, 1985. Two year observations on the biology and fructification of apricot. Acta Hort 192: 383-400.
• Schultz, J.H., 1948. Self-incompatibility in apricots. Proc. Amer. Soc. Hort Sci 51: 171–174.
• Yılmaz, K. U., 2008. Bazı Yerli Kayısı Genotiplerinin Fenolojik, Morfolojik ve Pomolojik Özellikleri ile Genetik İlişkilerinin ve Kendine Uyuşmazlık Durumlarının Moleküler Yöntemlerle Belirlenmesi. Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı, Doktora Tezi, Adana.