Aşılı Asma Fidanı Üretiminde Bazı Anaç-Çeşit Kombinasyonlarının Katlama Odası Performanslarının İncelenmesi

Yıl 2015, Cilt: 19 Sayı: 1, 24 - 37, 01.12.2015

Mehmet Bekişli , Sadettin Gürsöz , Ceren Bilgiç

Öz

Bağcılık, ülkemizde önemini koruyan tarım kollarından birisidir. Değişen piyasa isteklerine ve gelişen tarımsal üretim tekniklerine bağlı olarak yeni üzüm çeşitleri ıslah edilmekte ya da az bilinen yöresel üzüm çeşitleri öne çıkarılmaktadır. Üzüm üreticilerinin yeni çeşitlerle bağ tesis etme eğilimleri, fidan üreten işletmelere de doğrudan yansımaktadır. Ancak aşılı asma fidanı üretiminde aşıda başarıyı etkileyen birçok etmen vardır. Bu etmenlerden birisi anaç-çeşit kombinasyonunun katlama (çimlendirme) odası performansıdır. Katlama odası performansı doğrudan anaç-çeşit kombinasyonuna bağlı olarak değişebildiği gibi çeliklerin alındığı omcanın gelişme kuvvetine, katlama odası koşullarına (sıcaklık, nem, ışık vb.) ve katlama süresine göre de değişiklik göstermektedir. Bu nedenle farklı anaç-çeşit kombinasyonlarının katlama odası performanslarının incelenmesi fidan üreticilerine ışık tutması açısından büyük önem taşımaktadır. Bu çalışma Şanlıurfa koşullarında 2013 yılında yürütülmüş olup 3 farklı Amerikan asma anacı (1103P, 110R, 140Ru) ve 3 üzüm çeşidi (Çiloreş, Hatun Parmağı, Hönüsü)’nin aşı kombinasyonları materyal olarak kullanılmıştır. Araştırmada aşı kombinasyonlarının katlama sonrasındaki performansları ve katlama odası kayıpları incelemeye alınmıştır. Çalışmada, katlama sonrası kalemlerindeki gözlerin canlılık durumu, gözde sürme durumu, sürgün uzunluğu, dip kök oluşumu, çeliğin dip kısmında çürüme durumu, aşı noktasında kallus oluşum düzeyi, çeliğin dip kısmında kallus oluşum düzeyi parametreleri incelenmiştir. Araştırmada 110R/Çiloreş ve 1103P/Çiloreş aşı kombinasyonları en yüksek canlı çeliğe ve kalem üzerinde canlı göze sahip kombinasyonlar olarak öne çıkmıştır. 110R anacının oluşturduğu kombinasyonlarda kök teşekkülü zayıf olarak belirlenmiştir. 

Anahtar Kelimeler

Asma; anaç; affinite; anaç-çeşit kombinasyonu; katlama

Kaynakça

• Ağaoğlu, Y.S., 1999. Bilimsel ve Uygulamalı Bağcılık Cilt 1 Asma Biyolojisi. Kavaklıdere Eğitim Yayınları No:1, Ankara, 205s.
• Aslan, K.A., Özcan, S., Kösetürkmen, S., Yağcı, A., Sakar, E., Bekişli, M.İ. ve Kılıç, D., 2015. Gaziantep İli Asma Fidanı Üretiminde Farklı Çeşit/Anaç Kombinasyonlarının Karşılaştırılması. Selçuk Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi-A. 27 (1): 210-216.
• Baydar, N.G. ve Ece, M., 2005. Isparta Koşullarında Aşılı Asma Fidanı Üretiminde Farklı Çeşit/Anaç Kombinasyonlarının Karşılaştırılması. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 9 (3).
• Bekişli, M.İ., 2014. Harran Ovası Koşullarında Yetiştirilen Bazı Asma Çeşitleri ile Amerikan Asma Anaçlarının Yaprak ve Stoma Özelliklerinin Belirlenmesi. Harran Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 96s.
• Bekişli, M.İ., Bilgiç, C. ve Gürsöz, S., 2015. Şanlıurfa İli Bağ Alanlarının Mevcut Durumu ve Sulama Sistemlerinin Değerlendirilmesi. Selçuk Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi-A. 27 (1): 562-565.
• Çakır, A., Karaca, N., Sidfar, M., Baral, Ç. ve Söylemezoğlu, G., 2013. Sutani Çekirdeksiz Üzüm Çeşidinin Farklı Amerikan Asma Anaçları İle Aşı Tutma Oranının Belirlenmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi, 23(3): 229-235.
• Çelik, H. ve Ağaoğlu, Y.S., 1979. Aşılı Köklü Asma Fidanı Üretiminde Farklı Çeşit/Anaç Kombinasyonlarının Aşıda Başarı Üzerine Etkileri. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yıllığı, 79 (1): 222-232.
• Çelik, H., Fidan, Y. ve Çelik, M., 1984. Nematodlara Dayanıklı ve Çelikleri Zor Köklenen Amerikan Asma Anaçları Kullanılarak Serada Tüplü Fidan Üretimi Üzerine Araştırmalar. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yıllığı, 33 (1-2-3-4): 140-148.
• Çelik, H. ve Akgül, V., 1992. Aşılı Asma Fidanı Üretiminde Değişik Katlama Yöntemlerinin Aşıda Başarı Üzerine Etkileri. Türkiye I. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi, 13-16 Ekim 1992, Bornova-İzmir, Cilt II, 455-458.
• Çelik, H. ve Uyar, Z., 1992. Serada Tüplü Asma Fidanı Üretiminde Tüp Büyüklüğünün Fidan Randımanı Ve Kalitesi Üzerine Etkileri. Türkiye I. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi, 13-16 Ekim 1992, Bornova-İzmir, Bildiri Kitabı, s467-471.
• Çelik, H., 1996. Bağcılıkta Anaç Kullanımı ve Yetiştiricilikteki Önemi. Anadolu Journal of AARI, 6(2): 127-148.
• Cangi, R., Balta, F. ve Doğan, A., 2000. Aşılı Asma Fidanı Üretiminde Kullanılan Katlama Ortamlarının Fidan Randıman ve Kalitesi Üzerine Etkilerinin Anatomik ve Histolojik Olarak İncelenmesi. Turkish Journal of Agriculture and Forestry, 24 (3): 393-398.
• Çelik, H., Ağaoğlu, Y.S., Fidan, Y., Marasalı, B. ve Söylemezoğlu, G., 1998. Genel Bağcılık. Sunfidan A.Ş. Mesleki Kitaplar Serisi, Ankara, 253s.
• Çelik, H. ve Odabaş, F., 1998. Fidanlık Şartlarında Aşılama Yoluyla Aşılı Asma Fidanı Üretiminde Başarı Üzerine Aşı Tipi ve Aşılama Zamanlarının Etkileri. Turkish Journal of Agriculture and Forestry, 22 (3): 281-290.
• Çelik, H., 2000. The Effects of Different Grafting Methods Applied by Manual Grafting Units on Grafting Success in Grapevines. Turkish Journal of Agriculture and Forestry, 24 (4): 499-504.
• Çelik, S., 2011. Bağcılık (Ampeloloji) Cilt 1. Anadolu Matbaa San. ve Tic. Ltd. Şti., Tekirdağ, 428s.
• Çelik, H., 2012. Türkiye Bağcılığı ve Asma Fidanı Üretimi-Dış Ticareti İle İlgili Stratejik Bir Değerlendirme. Türkiye Tohumcular Birliği (TÜRKTOB) Dergisi, 4 : 10-16.
• Çetinkaya, H., 1995. Bazı Önemli Üzüm Çeşitlerinin Aşılı Köklü Fidanlarında Anaç ve Kalemin Fidan Kalitesine Etkileri Üzerine Araştırmalar. Ege Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İzmir, 57s.
• Çoruh, O., 1999. Değişik Amerikan Asma Anaçlarına Perlette Üzüm Çeşidinin Aşılanması Üzerine Bir Araştırma. Harran Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Şanlıurfa, 93s.
• Damborska, M., 1981. Results of Investigations on the Callus Formation on Rootstock and Scion of Vines. Vinohrad (Bratislava), 19: 8-9.
• Dardeniz, A. ve Kısmalı, İ., 2001. 140 Rugeri ve 1103 Poulsen Amerikan Asma Anaçlarının Çanakkale-Umurbey Koşullarındaki Çelik Verimleri ile Bazı Morfolojik Özelliklerinin Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 38 (2-3): 1-8.
• Eriş, A., Soylu, A. ve Türkben, C., 1989. Aşılı Köklü Asma Fidanı Üretiminde Bazı Uygulamaların Aşı Yerinde Kallus Oluşumu ve Köklenme Üzerine Etkileri. Bahçe, 18 (1-2): 29-34.
• Gargın, S., İşçi, B. ve Altındişli, A., 2011. 41B Amerikan Asma Anacı İle Aşılı Bazı Üzüm Çeşitlerinin Aşı Uyuşma Katsayıları Üzerine Bir Araştırma. Celal Bayar Üniversitesi Soma Meslek Yüksek Okulu Teknik Bilimler Dergisi, 15 (1): 75-86.
• Gargın, S. ve Altındişli, A., 2014. A Research on The Affinity Coefficients of Red Globe Grape Variety With 140 R, 41 B Rootstocks. BIO Web of Conferences, Vol: 3, Article Number: 01004, 5p.
• Gökbayrak, Z., 2006. Bağcılığın Belalı Zararlısı Filoksera. Alatarım, 5 (1): 37-43.
• Gökbayrak, Z., Söylemezoğlu, G., Akkurt, M. ve Çelik, H., 2007. Determination of Grafting Compatibility of Grapevine with Electrophoretic Methods. Scientia Horticulture, 113 (4): 343-357.
• Günen, E., 2008. Bazı Şaraplık Üzüm Çeşitlerinin Aşılı Köklü Asma Fidanlarının Üretiminde Anaç Kalem İlişkileri Ve Üretim Şekillerinin Fidan Randımanı İle Kalitesine Etkileri Üzerine Araştırmalar. Ege Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, İzmir, 217s.
• Gürsöz, S., 1993. GAP Alanına Giren Güneydoğu Anadolu Bölgesi Bağcılığı ve Özellikle Şanlıurfa İlinde Yetiştirilen Üzüm Çeşitlerinin Ampelografik Nitelikleri ile Verim ve Kalite Unsurlarının Belirlenmesi Üzerine Bir Çalışma. Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, Adana, 363s.
• Gürsöz, S. ve Dilli, Y., 1997. Determination of Yield and Quality with Ampelographic Characteristics of Some Grape Cultivars Grown In Harran Plain Conditions. Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 1 (4): 99-102.
• Gürsöz, S., 2005. Özel Bağcılık ve Ampelografi. Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü, Şanlıurfa, 213s. (Basılmamış)
• Gürsöz, S., Polat, A., Yanmaz, M., 2007. Güneydoğu Anadolu Bölgesi’ nde Bağcılıkta Kullanılan Anaçlar ve Anaç Kullanmanın Önemi. GAP V. Tarım Kongresi, 17-19 Ekim 2007, Şanlıurfa, s492-496.
• Gürsöz, S., Kamiloğlu, Ö. ve Polat, A., 2009. Şanlıurfa İli Bağcılığının Mevcut Durumu ve Sorunları. 7. Türkiye Bağcılık ve Teknolojileri Sempozyumu, 5-9 Ekim 2009, Manisa, s161-165.
• İlter, E. ve Uzun, H.İ., 1991. Türkiye’de Asma Fidancılığının Önemi ve Aksayan Tarafları. Türkiye 1. Fidancılık Simpozyumu, 26-28 Ekim 1987, Ankara, s133-136.
• İşçi, B. ve Altındişli, A., 2006. Bazı Üzüm Çeşitlerinin 41B ve 110R Amerikan Asma Anaçları İle Aşı Tutma Yüzdesi Üzerine Araştırmalar. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 43 (2): 13-25.
• Kamiloğlu, Ö. ve Tangolar, S., 1995. Aşılı Asma Fidanı Üretiminin Geliştirilmesi Üzerine Bir Araştırma. II. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi, 3-6 Ekim 1995, Adana, Bildiri Kitabı.
• Koundouras, S., Hatzidimitriou, E., Karamolegkou, M., Dimopoulou, E., Kallithraka, S., Tsialtas, J.T., Zioziou, E., Nikolaou, N. ve Kotseridis, Y. 2009. Irrigation and Rootstock Effects on the Phenolic Concentration and Aroma Potential of Vitis vinifera L. cv. Cabernet Sauvignon Grapes. Journal of Agricultural and Food Chemistry, 57 (17): 7805–7813.
• Köse, C. ve Güleryüz, M., 2006. Effects of auxins and cytokinins on graft union of grapevine (Vitis vinifera). New Zealand Journal of Crop and Horticultural Science, 34 : 145-150.
• Küçükyumuk, C., 2009. Aşılı Asma Fidanı Üretiminde Farklı Sulama Aralıkları ve Malç Uygulamalarının Fidan Randımanı ve Kalitesi Üzerine Etkileri. Süleyman Demirel Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, Isparta, 188s.
• McAulev, M.D., 2004. Rootstock Effect on the Vitis vinifera Cultivars Chardonnay, Merlot, Pinot gris and Pinot noir During Establishment. Oregon State University, Master Thesis, 71p.
• Paranychianakis, N.V., Nikolantonakis, M., Spanakis, Y. ve Angelakis, A.N., 2006. The Effect of Recycled Water on The Nutrient Status of Soultanina Grapevines Grafted on Different Rootstocks. Agricultural Water Management, 81 (1-2): 185–198.
• Richards, M., 1976. Propagation of Grapes by Grafting. Plant Propagator, 22 (1): 8-10.
• Savaş, Y., 2013. Asma Fidanı İşletmelerinin Ekonomik Analizi Ve Etkinliklerinin Değerlendirilmesi: Manisa İli Örneği. Adnan Menderes Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Aydın, 71s.
• Sivritepe, N. ve Türkben, C., 2001. Müşküle Üzüm Çeşidinde Farklı Anaçların Aşıda Başarı ve Fidan Randımanı Üzerine Etkileri. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 15: 47-58.
• Sauer, M.R., 1972. Rootstock Trials for Sultana Grapes on Light Textured Soils. Australian Journal of Experimental Agriculture and Animal Husbandry, 12 (54): 107-111.
• Söylemezoğlu, G., Dumanoğlu, H., Çelik, H., Kunter, B., Atıcı, A. ve Tahmaz, H., 2010. Türkiye’de Asma ve Meyve Fidanı Üretimi ve Kullanımı. TMMOB ZMO Ziraat Mühendisliği VII. Teknik Kongresi, 11-15 Ocak 2010, Ankara, Bildiriler Kitabı Cilt-2: s891-907.
• Sucu, S., 2012. Aşılama Öncesi Amerikan Asma Anaçlarına Ön Bekletme Uygulamalarının Fidan Randımanı Üzerine Etkileri. Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Tokat, 51s.
• Teker, T; Ulaş, S. ve Dolgun, O., 2014. Effects of Scion-Rootstock Combinations on Ratio and Quality of The Potted Vine Grafts. Turkish Journal Of Agricultural And Natural Sciences, 7 (7): 1898-1904.
• Tunçel, R. ve Dardeniz, A., 2013. Aşılı Asma Çeliklerinin Fidanlıktaki Gelişimi ve Randımanları Üzerine Katlamanın Etkileri. Tarım Bilimleri Araştırma Dergisi, 6 (1): 118-122.
• Türkben, C. ve Sivritepe, N., 2000. Aşılı asma fidanı üretiminde bazı dışsal uygulamaların aşı yerinde kallus oluşumu ve köklenme üzerine etkileri. II. Ulusal Fidancılık Simpozyumu, 25-29 Eylül 2000, Bademli/Ödemiş, Bildiri Özetleri, s29.
• Vrsic, S., Pulkoa, B. ve Kocsis, L., 2015. Factors Influencing Grafting Success and Compatibility of Grape Rootstocks. Scientia Horticulturae, 181: 168–173.
• Yanmaz, M., 2002. 110R Amerikan Asma Anacına Değişik Üzüm Çeşitlerinin Aşılanması Üzerine Bir Araştırma. Harran Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Şanlıurfa, 61s.