Gıda ve Beslenme Okuryazarlığı

Yıl 2016, Cilt: 20 Sayı: 2, 146 - 153, 27.10.2016

Nazan Aktaş Yahya Özdoğan

https://doi.org/10.29050/harranziraat.259105

Cited By: 13

Öz

Bu çalışmada, gıda ve beslenme okuryazarlığı kavramı, tanımı, amacı, gerekli beceriler ve işaret eden bazı unsurların incelenmesi ayrıca bu terim için bir tanım önerilerek ulusal literatüre katkı sağlanması amaçlanmıştır. Bu derleme çalışmada, benzer konuda yapılmış birincil araştırmalardan ortaya çıkan ikincil veriler kullanılmıştır. Gıda ve beslenme okuryazarlığı, gıda ve beslenme ile ilgili bilgilere erişme, analiz etme, değerlendirme, doğru kararlar alarak uygulayabilme, sağlıklı beslenmeyi sürdürme, uygun miktarda sağlıklı besin seçme ve tüketme, gıda sisteminin işleyişini değerlendirme ve gıda güvencesinin sağlanması için gerekli olan istek, bilgi, beceri, tutum, davranış ve yeteneklerin bileşimidir. Toplumda, gıda ve beslenme okuryazarlığının öneminin anlaşılması ve yaygınlaşması sağlığın, iyilik halinin, sağlıklı beslenme ve besin seçiminin geliştirilmesi ve sürdürülmesine katkı sağlayabilecektir. Bilgi, beceri ve davranış odaklı, kuramlara dayanan ve etkin eğitim yöntemlerinin kullanıldığı gıda ve beslenme okuryazarlığı girişimlerin planlanması ve uygulanmasında ilgili tüm paydaşların iş birliği içinde olmaları yararlı olacaktır.

Anahtar Kelimeler

Gıda ve beslenme, Okuryazarlık; Beslenme bilgisi; Beslenme eğitimi

Kaynakça

• Aihara, Y. ve Minai, J., 2011. Barriers and catalysts of nutrition literacy among elderly Japanese people. Health promotion international, 8: 1-11.
• Anonim, 2004. World Health Organisation. Global strategy on diet, physical activity and health. Geneva: Fifty-seventh World Health Assembly http://www.who.int/dietphysicalactivity/strategy/eb11344/strategy_english_web.pdf. (acccess: 19.10.2015).
• Anonim, 2006. Understandings of literacy. http://www.unesco.org/education/GMR2006/full/chapt6_eng.pdf, pp.147-159. (acccess: 02.01.2016).
• Bellotti, B., 2010. Food literacy: Reconnecting the city with the country. Agricultural Science. 22: 29-34.
• Benn, J., 2014. Food, nutrition or cooking literacy-a review of concepts and competencies regarding food education. International journal of Home Economics, 17 (1): 13-35.
• Block, L., Childers, T., Davis, B., Ebert, J., Kumanyika, L., van Ginkl-Bieshaar, M., 2005. From nutrients to nurturance: A conceptual introduction to food well-being. Journal Public Policy Marketing, 30: 5-13.
• Brooks, N. ve Begley, A., 2014. Adolescent food literacy programmes: A review of the literature. Nutrition and Dietetics, 71(3): 158-171.
• Cimbaro, M.A., 2008. Nutrition literacy: Towards a new conception for home economics Education. The University of British Columbia, Vancouver.
• Contento, R.I., 2011. Nutrition education linking research, theory and practice, Jones and Bartlett Publishers, Massachusetts.
• Cullen, T., Hatch, J., Martin, W., Higgins, J.W., Sheppard, R., 2015. Food Literacy: Definition and Framework for Action. Canadian Journal of Dietetic Practice and Research, 76(3): 1-6.
• Cutter-Mackenzie, A. ve Smith, R., 2003. Ecological literacy: The ‘missing paradigm’in environmental education (part one). Environmental Education Research, 9(4): 497-524.
• Fordyce-Voorham, S., 2011. Identification of essential food skills for skill-based healthful eating programs in secondary schools. Journal of Nutrition Education and Behavior, 43(2): 116-122.
• Huizinga, M.M., Carlisle, A.J., Cavanaugh, K.L., Davis, D.L., Gregory, R.P., Schlundt, D.G., 2009. Literacy, numeracy, and portion-size estimation skills. American Journal of Preventive Medicine, 36: 324–328.,
• Keser, A. ve Çıracıoğlu, E.D., 2015. Sağlık ve Beslenme Okuryazarlığı. Sağlık Okuryazarlığı, (Ed.) Yıldırım, F ve Keser, A., Ankara Üniversitesi Yayın No:455, Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara, 39-59s.
• Kolasa, K.M., Peery, A., Harris, Shovelin, K., 2001. Food literacy partners program: a strategy to increase community food literacy. Topics in Clinical Nutrition. 16 (4): 1.
• Misra, R., 2007. Knowledge, attitudes, and label use among college students. Journal of the American Dietetic Association, 107: 2130-2134.
• Nutbeam, D., 2000. Health literacy as a public health goal: a challenge for contemporary health education and communication strategies into the 21st century. Health Promotion International, 15(3), 259-267.
• Pekcan, G., 2009. Türkiye’de Beslenme ve Sağlık Durumu. Hacettepe Beslenme ve Diyetetik Günleri II. Mezuniyet Sonrası Eğitim Kursu, 19-20 Haziran, Ankara.
• Pendergast, D. ve Dewhurst, Y., 2012. Home Economics and food literacy: An international investigation, International Journal of Home Economics, 5(2): 245-263.
• Pérez Tornero, J.M. ve Varis, T., 2010. Media Literacy and new humanism. UNESCO Institute for Information Technologies in Education, Russian Federation. 136p.
• Rothman, R.L., Housam, R., Weiss, H., Davis, D., Gregory, R., Gebretsadik, T., Shintani, A., Elasy, T.A., 2006. Patient understanding of food labels: the role of literacy and numeracy. American Journal of Preventive Medicine, 31(5): 391-398.
• Silk, K.J., Sherry, J., Winn, B., Keesecker, N., Horodynski, M.A., Sayir, A., 2008. Increasing nutrition literacy: testing the effectiveness of print, web site, and game modalities. Journal of Nutrition Education and Behavior, 40: 3-10.
• Speirs, K.E., Messina, L.A., Munger, A.L., Grutzmacher, S.K., 2012. Health literacy and nutrition behaviors among low-ıncome adults. Journal of Health Care for the Poor and Underserved, 23(3): 1082-1091.
• Şanlıer, N., Konaklıoğlu, E., Güçer, E., 2009. Gençlerin beslenme bilgi alışkanlık ve davranışları ile beden kütle indeksleri arasındaki ilişki, G.Ü. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29(2): 333-352.
• Velardo, S., 2015. The nuances of health literacy, nutrition literacy, and food literacy. Journal of Nutrition Education Behavior, 47: 385-389.
• Vidgen, H.A. ve Gallegos, D., 2011. What is food literacy and does it influence what we eat: a study of Australian food experts. Queensland University of Technology, Brisbane, Queensland, Australia.
• Vidgen, H.A. ve Gallegos, D., 2012. Defining food literacy, its components, development and relationship to food intake: A case study of young people and disadvantage. Queensland University of Technology Brisbane, Queensland, Australia.
• Vidgen, H.A. ve Gallegos, D., 2014. Defining food literacy and its components. Appetite, 76(1): 50-59.
• Von Gaudecker, H.M., 2015. How does household portfolio diversification vary with financial literacy and financial advice? The Journal of Finance, 70(2): 489-507.
• Zoellner, J., Connell, C., Bounds, W., Crook, L., Yadrick, K., 2009. Nutrition literacy status and preferred nutrition communication channels among adults in the lower Mississippi delta. Preventing Chronic Disease, 6: A128.