Kilis Yağlık Zeytin Çeşidinde Döllenme Sorununun Araştırılması

Yıl 2017, Cilt: 21 Sayı: 4, 376 - 384, 20.12.2017

Nurengin Mete , Öznur Çetin

https://doi.org/10.29050/harranziraat.303832

Cited By: 4

Öz

Birçok meyve türünde olduğu gibi
zeytinde de ekonomik olarak ürün alınabilmesi için yabancı tozlanmaya ihtiyaç
duyulmaktadır. Oysaki, ülkemizde zeytin yetiştiriciliği genellikle monokültürel
olarak yapılmakta ve tozlayıcı çeşit kullanımı konusunda bazı eksiklikler
görülmektedir. Bu çalışmada kullanılan Kilis Yağlık çeşidi zeytinin anavatanı
olarak kabul edilen Türkiye’nin Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde yaygın olarak
yetiştirilen bir çeşittir. Bölge koşullarına uyum sağlaması ve yağ oranının
yüksek olması çeşidin olumlu özelliklerindendir. Ancak; boncuklu
(partenokarpik) ve kısmen gelişen meyveler nedeniyle, ağaç üzerinde irili ufaklı
birçok meyvenin meydana gelmesi, çeşidin en önemli sorunu olarak görülmektedir.
Çalışmada, Kilis Yağlık çeşidinde görülen bu irili ufaklı meyve oluşumlarının
nedenleri ve bazı çözüm yolları araştırılmıştır. Bu amaçla, uygun
tozlayıcıların belirlenmesi için kendileme, serbest tozlanma ve farklı
tozlayıcı uygulamaları yapılmıştır. Çalışma neticesinde bu çeşit için kendine
verimliliğin ve tozlayıcıların etkinlik derecelerinin yıllar arasında
değişebileceği saptanmıştır. Kendileme uygulaması oldukça az meyve tutma
oranına sahip olmuş ve çeşidin kendine verimliliğinin çok düşük olduğu
belirlenmiştir. Kullanılan tozlayıcıların çoğu kendilemeye göre meyve tutma
oranını arttırmıştır. Ancak, tek bir tozlayıcı çeşit istenilen düzeyde bir
meyve tutma oranı sağlamamıştır. Bu nedenle, Kilis Yağlık çeşidi için en az iki
tozlayıcı çeşit kullanımının faydalı olacağı düşünülmektedir. Çalışmada ayrıca,
çiçeklenme zamanı çiçek taç yapraklarının tam olarak açılmadığı ve meyve
gelişimi esnasında sık sık tohum aborsiyonlarının oluştuğu belirlenmiştir.
Birçok farklı çeşidin bulunduğu bir bahçede dahi serbest tozlanmalarda boncuklu
meyve oluşumları görülmüştür. Bu durum çiçeklerin tam olarak açılmaması
nedeniyle oluşan eksik tozlanmaya ve çeşidin bu konudaki genetik yatkınlığına bağlanabilir.

Anahtar Kelimeler

Zeytin, Kilis Yağlık, Boncuklu meyve, Meyve tutma oranı, Tozlanma

Research on Pollination Trouble in Kilis Yaglik Olive Cultivar

Öz

As in several fruit species, cross-pollination
is needed to be able to obtain an economical product from olive as well.
However, olive cultivation is generally practiced as mono-culture in Turkey and
there are some deficiencies about use of pollenizer cultivars. Kilis Yaglik olive
cultivar used in this study is a variety widely cultivated in Southeastern
Anatolia Region of Turkey where is accepted as the homeland of olive. Its adaptation to
conditions of the region and its high oil content are favorable characteristics
of the cultivar. In addition, the presence of numerous large and small fruits
on the tree due to fruits that are parthenocarpic and partially developed is
considered as the most critical problem of the cultivar. In the study, the
causes for formation of abnormal fruits seen in Kilis Yaglik cultivar and some
solutions were researched. For this purpose, self-pollination,
open-pollination, and different pollenizer applications were implemented to
determine optimum pollenizers for the cultivar. As a result of the study, it
was determined that self-compatibility and efficiency levels of pollenizers for
this cultivar might vary based on years. Self-pollination had considerably low
fruit set ratio and self- compatibility of the cultivar was very low. Most of
the pollenizers increased the fruit set ratio compared to self-pollination.
However, not only one pollenizer cultivar provided a fruit set ratio at the
desired level. Therefore, it is considered to be useful to use at least two
types of pollenizers for Kilis Yaglik cultivar. It was also determined in the
study that petals of the flower did not bloom completely during florescence and
seed abortions occurred frequently during fruit development. Formation of
parthenocarpic fruits was seen for open-pollinations even in an orchard
including several different varieties. This might be attributed to incomplete
pollination based on flowers, which are not able to bloom fully, as well as the
genetic predisposition of the cultivar about this issue.

Anahtar Kelimeler

Olive, Kilis Yaglik, Shot berry fruit, Fruit set, Pollination

Kaynakça

• Ayerza, R., Coates, W., 2004. Supplemental pollination - increasing olive (Olea Europaea) yields in hot, arid environments, Exp. Agric. 40 , pp. 481–491.
• Canözer, Ö., 1991. Standard Zeytin Çesitleri Katalogu. Tarım ve Köyisleri Bakanlıgı Yayınları. No: 334, Seri :16.
• Cuevas, J., Diaz-Hermoso, A. J., Gali´an D, Hueso J. J., Pinillos, V., Prieto, M., Sola, D., Polito, V. S., 2001. Response to cross pollination and choice of pollinators for the olive cultivars (Olea europaea L.) ‘Manzanilla de Sevilla’, ‘Hojiblanca’, and ‘Picual’. Olivae 85:26–32.
• Cuevas, J., Oller, R., 2002. Olives set and its Impact on Seed and Fruit Weight. Acta Horticulturial, 586: 485-488.
• Fabbri, A., Bartolini, G., Lambardi, M., Kailis, S, 2004. Olive Propagation Manual. CSIRO Publ., Australia, pp: 130.
• Farinelli, D., Boco, M., Tombesi, A., 2006. Results of four years of observations on self – sterility behaviour of several olive cultivars and significance of cross - pollination. – Proceedings Second International Seminar Olivebioteq 2006, Mazara del Vallo (TP), 5-10 November, pp. 275-282.
• Farinelli, D., Tombesi, A., Hassani, D., 2008. Self-Sterility and Cross-Pollination Responses of Nine Olive Cultivars in Central Italy. Acta Hort. 791: 127-136.
• Ferrara, E., Papa, G., Lamparelli, F., 2002. Evaluation of the Olive Germplasm in the Apulia Region: Biological and Technological Characteristics. Acta Hort. 586: 159-162.
• Kailis, S., Harris, D., 2007. Producing Table Olives. SBN 9780643092037. P:53
• Lavee, S., 1998. Zeytinin Biyolojisi ve Fizyolojisi. Dünya Zeytin Ansiklopedisi Uluslararası Zeytinyagı Konseyi. ISBN: 84-01-61944-0. İspanya, S: 61 –110.