Bazı Kolza (Brassica napus L.) Çeşitlerinin Kırşehir Ekolojik Koşullarında Verim ve Verim Performanslarının Değerlendirilmesi

Yıl 2020, Cilt: 24 Sayı: 4, 432 - 439, 16.12.2020

İsmail Demir

https://doi.org/10.29050/harranziraat.694595

Öz

Araştırma 2014-2015 ve 2015-2016 yetişme sezonunda Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi Ziraat Fakültesi deneme tarlalarında gerçekleştirilmiştir. Denemede 8 kışlık kolza çeşitleri (Atenzo, Champlain, Elvis, EsMercure, Excalibur, PR46W10, PR46W31, Recordie) kullanılmış ve araştırma tesadüf blokları deneme desenine göre 3 tekerürlü olarak kurulmuştur.
Araştırmada bitki boyu, yan dal sayısı, kapsül sayısı, kapsülde tane sayısı, bin dane ağırlığı, tohum verimi, ham yağ oranı ve ham yağ verimi parametreleri incelenmiştir. Araştırmada incelenen özelikler bakımından çeşitler arasında farklılıklar gözlenmiş ve bu farklılıklarda istatistiksel anlamda önemli çıkmıştır. Araştırmada 2015-2016 tarım sezonunda sonbahar yağışlarında yetersizlik nedeniyle bitkilerin gelişimlerinin zayıf oluğu, bununla birlikte aynı yıl ilkbahar döneminde gündüz sıcaklık artışına rağmen, gece ani düşük sıcaklıklar çeşitleri önemli ölçüde etkilemiştir. Bu olumsuz etki nedeniyle tohum ve ham yağ verimi 2014-2015 tarım sezonuna göre yaklaşık %50 düzeyinde bir azalma göstermiştir. Sonbahar yağışlarının sadece çıkış için değil aynı zamanda kış öncesi güçlü bitki rozeti oluşturması içinde yeterli düzeyde olmalıdır. Bitki boyu, yan dal sayısı ve ham yağ oranı yönünden Recordie çeşidi, kapsül ve dane sayısı yönünden ise PR46W31 çeşidi diğer çeşitlere göre daha yüksek değerlere ulaşmıştır. En yüksek verim denmenin ilk yılında PR46W10 (2939.17 kg ha^-1) ve PR46W31 (2843.23 kg ha^-1) çeşitlerinden elde edilirken ikinci yılında ise en yüksek tohum verimi EsMercure (1795.37 kg ha^-1) çeşidinden elde edilmiştir. Her iki yıl ayrı ayrı değerlendirildiğinde tohum ve ham yağ verimi yönünden EsMercure, Atenzo, PR46W10 ve Recordie çeşitleri benzer koşullar için önerilmektedir

Anahtar Kelimeler

Kolza (Brassica napus L), Verim, Yağ oranı, Ham yağ verimi

Evaluation of yield and yield performance of some winter rapeseed (Brassica napus L.) cultivars in Kırşehir ecological conditions

Öz

The research was conducted at experimental field of Kırşehir Ahi Evran University Faculty of Agriculture fields in 2014-2015 and 2015-2016 growing season. Field experiment was designed based on randomized complete block design with three replications and 8 winter rapeseed cultivars (Aten Zo, Champlain, Elvis, Es Mercure, Excalibur, PR46W10, PR46W31, Recordie) were used. Plant height, the number of branches and capsules, seed number per capsule, thousand seed weight, crude oil ratio, seed and oil yield were evaluated in the study. The results revealed that the effect of cultivars was significant on plant height, number of branches and capsules, seed number per capsule, thousand seed weight, crude oil ratio, seed and oil yield. In the study also observed significant differences between years and these differences were associated with the inadequate development of rapeseed plant before winter due to insufficient autumn rainfall in the 2015-2016 agricultural season and increased winter cold damage. Due to this negative effect, the seed and crude oil yield decreased by approximately 50% compared to the 2014-2015 agricultural season result. Recordie cultivar in terms of plant height, side branch number and crude oil ratio, and PR46W31 cultivar in terms of number of capsules and grains reached higher values than other varieties. The highest seed yield was obtained from PR46W10 (2939.17 kg ha^-1) and PR46W31 (2843.23 kg ha^-1) cultivars in the first year and from EsMercure (1795.37 kg ha^-1) cultivar in the second year of research. Considering the regional conditions, EsMercure, Atenzo, PR46W10 and Recordie varieties are recommended in terms of seed and crude oil yield.

Anahtar Kelimeler

Rapeseed (Brassica napus L), Seed yield, Oil rate, Oil yield

Kaynakça

• Acar, M., Gizlenci, Ş., ve Dok, M. (2005). Orta Karadeniz Geçit Bölgesinde Kolza İçin En Uygun Ekim Zamaninin Belirlenmesi. Selcuk Journal of Agriculture and Food Sciences, 19(36), 110-115.
• Başalma, D. (2004). Kışlık kolza (Brassica napus ssp. oleifera L.) Çeşitlerinin ankara koşullarında verim ve verim öğeleri yönünden karşılaştırılması. Tarım Bilimleri Dergisi, 10(2), 211-217.
• Başalma, D. (2006). Kışlık kolzada (Brassica napus ssp. oleifera L.) ekim sıklığı, verim ve verim öğeleri arasındaki ilişkiler. Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 19(2), 191-198.
• Baydar, H. (2005). Isparta koşullarında kanola (Brassica napus L.) çeşitlerinin verim ve kalite özellikleri. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 9(3), 1-6.
• Beğbağa, M., ve Öztürk, Ö. (2008). Ege Bölgesi Koşullarinda Bazi Kişlik Kolza Çeşitlerinde Farkli Ekim Zamani Uygulamalarinin Verim, Verim Unsurlari ve Kalite Üzerine Etkileri. Selçuk Tarım Bilimleri Dergisi, 22(44), 84-98.
• Çorbaci, S. (2011). Tekirdağ koşullarında mikrobiyal ve kimyasal gübre uygulamasının kolza (Brassica napus ssp. Oleifera L.) bitkisinin verim ve kalite özelliklerine etkisi. Namık Kemal Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Ana Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, 65sy.
• FAOSTAT. (2019). Statistics Division of Food and Agriculture Organization of the United Nations. Available online:http://www.fao.org/faostat/en/#data/QC (Erişim tarihi: 12.07.2019).
• Gizlenci, Ş., Acar, M., Dok, M., ve Aygün, Y. (2007). Ülkesel Kolza Adaptasyon Projesi Karaedeniz Bölgesi Sonuç Raporu. Türkiye VII. Tarla Bitkileri Kongresi, 25-27.
• Gül, M., Egesel, C., ve Kahraman, F. (2005). Çanakkale Yöresinde Yeni Kışlık Kolza Çeşitlerinde Bazı Özelliklerin Araştırılması. MK Ü. Ziraat Fakültesi Dergisi, 10(1-2), 1-8.
• Gürsoy, M., Nofouzi, F., ve Başalma, D. (2015). Ankara koşullarında kışlık kolzada uygun ekim zamanının belirlenmesi. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 24(2), 96-102.
• İnan, M., Kirpik, M., Çelİk, A., ve Büyük, G. (2014). Adıyaman koşullarında yazlık-kışlık kolza (Brassica sp.) çeşitlerinde verim ve verim öğelerinin belirlenmesi. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi, 1(1), 79-84.
• Kolsarıcı, Ö., ve Başalma, D. (1988). Yabancı kökenli yazlık çeşitlerinin tohum verimi ile bin tohum ağırlığının saptanması. Ankara Üniv, Zir, Fak, Yıllığı, 39(1-2), 255-265.
• Öğütçü, Z., ve Kolsarıcı, Ö. (1979). Kolzanın (Brassica napus L.) Yetiştirme Tekniği ve Islahı. 44 S: Ankara.
• Öztürk, Ö., ve Akınerdem, F. (2007). Bazı kışlık kolza çeşitlerinde farklı ekim zamanlarında verim ile morfolojik özellikler arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Türkiye VII. Tarla Bitkileri Kongresi, 25-27.
• TUİK. (2019). Türkiye İstatistik Kurumu. https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=104&locale=tr, (Erişim tarihi: 19.07.2019).