Anadolu adaçayı (Salvia fruticosa Mill.) tohumu çimlenmesine ön üşütme süreleri ve farklı gibberellik asit dozlarının etkisi

Yıl 2021, Cilt: 25 Sayı: 4, 514 - 525, 25.12.2021

Melike Beken , Abdulhabip Özel

https://doi.org/10.29050/harranziraat.865924

Öz

Çalışma, Anadolu adaçayı (Salvia fruticosa Mill.) tohumlarının çimlenme ve fide kalitesi üzerine ön üşütme (Stratifikasyon) süresi uygulamaları (kontrol, 14 gün, 28 gün ve 42 gün, +4 ˚C sıcaklıkta) ve gibberellik asit (GA₃₎ konsantrasyonu (0 ppm, 100 ppm, 200 ppm, 300 ppm ve 400 ppm) uygulamalarının, tek ve birleşik etkilerini belirlemek amacıyla yürütülmüştür. Çalışma 2018 yılında, Harran Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Tarla Bitkileri Bölümü laboratuvarında bulunan çimlendirme dolaplarında yürütülmüştür. Deneme Tesadüf Parsellerinde Bölünmüş Parseller Deneme Desenine göre 3 tekerrürlü olarak kurulmuş ve ana parsellere ön üşütme süresi, alt parsellere GA₃ dozları olacak şekilde düzenlenmiştir. Bulgulara göre, çimlenme hızı, çimlenme gücü, fide sürgün uzunluğu, fide kök uzunluğu, fide kuru ağırlığı, sürgün kuru ağırlığı ve kök kuru ağırlığının stratifikasyon uygulamalarının ve GA₃ uygulamalarının, tek ve birleşik etkilerinden önemli derecede etkilendiği belirlenmiştir. Çimlenme gücünün yüksek olduğu 100 ppm GA₃ ve 14 gün ön üşütme uygulamasının tohum çimlenmesi için uygun olduğu sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Salvia fruticosa, çimlenme, GA3, startifikasyon

Destekleyen Kurum

Harran Üniversitesi BAP Koordinasyon Birim

Proje Numarası

19125

The effects of pre-cold soaking and different concentration of gibberellic acid on sage (Salvia fruticosa Mill.) seeds germinations

Öz

This study was carried out to determine the single and combined effects of different stratification (pre-chilling periods) (control, 14 days, 28 days, and 42 days at +4 ˚C degree) and different gibberellic acid concentrations (0 ppm, 100, ppm, 200 ppm, 300 ppm and, 400 ppm) applications on the germination and seedling quality of Anatolian sage (Salvia fruticosa Mill.) seeds. The study was conducted in the germination cabinets at Harran University, Faculty of Agriculture, Department of Field Crops Laboratory in 2018. The experiment was set up according to the Randomized Complete Plot with Split-plot design with 3 replications, prechilling periods was the main plot, and GA₃ doses to the subplot. Speed of germination, germination power, seedling sprout length, seedling root length, dry seedling weight, dry sprout weight and dry root weight was significantly affected from the single and combined effects of stratification (pre-chilling time) and gibberellic acid applications. It was concluded that 100 ppm GA₃ and 14 days pre-chill application are suitable for highest germination power.

Anahtar Kelimeler

Salvia fruticosa, germination, GA3, startification

Proje Numarası

19125

Kaynakça

• Abdollahi, J., Ebrahimi, M., Ramshini. H. A., Jaafari, A. A., Eftekhari, M., Mansouri, Y. S. & Goharrizi, M.S.A.B. (2011). Seed Germination As the Major Conservation Issue of Endemic Iranian Salvia Species. Journal of Medicinal Plants Research, 6(1): 37-46.
• Arabacı, O., Öğretmen, N. G., Tan, U. & Yaşar, F. (2014). Effect of Some Seed Treatments on Germınatıon of Sideritis perfoliata L. Trakya University Journal Of Natural Sciences, 15(2): 83-87.
• Arslan, D., Arslan, H., Cig, A. & Bayraktar, Ö.V. (2017). Effects of Treatments of Gibberellic Acid, Cidric Acid and Stratification on Germination of Seeds of Salvia siirtica Kahraman, Celep & Doğan Sp. Nov. (Lamiaceae). Journal of Applied Biological Sciences, 11(1): 29-32.
• Abacıoğlu, E. (2019). Adaçayı (Salvia officinalis L.) Tohumlarında Hormon Uygulamalarının Çimlenme ve Fidecik Karakterlerine Etkisi. Kastamonu Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Sürdürülebilir Tarım ve Tabii Bitki Kaynakları Ana Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Kastamonu, s.67.
• Bağçe, V. (2006). Bazı Bitkisel Hormonların Reseda lutea L. var. lutea Bitkisinin Tohum Çimlenmesi Üzerine Etkileri. Selçuk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, s.42, Konya.
• Bayram, E. & Sönmez, Ç. (2006). Adaçayı Yetiştiriciliği. E.Ü. Tar. Uyg. ve Araş. Merkezi Yayım Bülteni. No:48. ISSN 1300-3518, Bornova/İzmir.
• Çavuşoğlu, A., Sülüşoğlu, M., Samet, H., Çınar, N., Uysal, F. Ve Erkal, S. (2010). Borik Asit, Gibberellik Asit ve Su Uygulamalarının Depolanmış Aslankuyruğu (Leonurus cardiaca L.) Tohumlarının Çimlenmesi Üzerine Etkileri. II. Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Sempozyumu, 23-25 Eylül, Yalova, s. 197-203.
• Çalışkan, T., Maral, H., Akgül, M. & Kırıcı, S. (2016). Giberelik Asit Uygulamalarının Urginea maritima (Ada Soğanı) Tohumlarının Çimlenmesi Üzerine Etkileri. III. Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Sempozyumu, 4-6 Ekim Antalya, s. 19-23.
• Dweck, A. (2000). The Folklore and Cosmetic Use of Various Salvia Species. In Sage: The Genus Salvia (Edited by Spiridon E. Kintzios). Harwood Academic Publishers, The Netherlands, 1‐26.
• Finch, W.E., Gray, D. & Dickson, G.M. (1991). Germination Responses of Seven Bedding Plant Species To Environmental Conditions and Gibberallic Acid. Seed Science and Technology, 19: 487-494.
• Gürsoy, M. (2019). Farklı Gibberellik Asit Dozlarının Aspir (Carthamus tinctorius L.) Çeşitlerinin Çimlenme Özellikleri Üzerine Etkisi. Uluslararası Gıda Tarım ve Hayvancılık Kongresi, 19-22 Eylül, Gaziantep, s. 395-404.
• Göztaş, T. (2008). Bazı Bitkisel Hormonların Centaurea kotschyi (Boiss. & Heldr.) Hayek var. kotschyi Bitkisinin Tohum Çimlenmesi Üzerindeki Etkilerinin Araştırılması. Selçuk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Konya, 37s.
• Göktürk, A., Ölmez, Z., Temel, F. & Yahyaoğlu, Z. (2007). Bazı Ön İşlemlerin İğde (Elaeagnus angustifolia L.) Tohumlarının Çimlenmesi Üzerine Etkileri. Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, A(2): 37-41.
• Hayta, E. & Arabacı, O. (2011). Kekik Olarak Adlandırılan Bazı Bitki Cinslerinin Tohumlarında Farklı Çimlendirme Yöntemlerinin Belirlenmesi. ADÜ Ziraat Fakültesi Dergisi; 8(1): 91-101.
• Karık, Ü. (2013). Marmara bölgesindeki Anadolu Adaçayı (Salvia fruticosa Mill.) Populasyonlarının Morfolojik ve Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi, Kültüre Alınma Olanaklarının Araştırılması. Namık Kemal Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Ana Bilim Dalı, Doktora Tezi, Tekirdağ, 139 s.
• Karık, Ü. & Sağlam, A. C. (2017). Tekirdağ Ekolojik Koşullarında Anadolu Adaçayı (Salvia fruticosa Mill.) Popülasyonlarının Verim ve Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 26(2): 203-215.
• Karık, Ü. & Sağlam, A. C. (2018). Marmara Bölgesi’ndeki Anadolu Adaçayı (Salvia fruticosa Mill.) Populasyonlarının Uçucu Yağ Bileşenleri, Toplam Antioksidan Aktivite, Toplam Fenolik ve Flavonoid Madde Miktarlarının Belirlenmesi. Anadolu, J. of AARI., 28(2): 37-47.
• Kırıcı, S., Bayram, E., Tansı, S., Arabacı, A., Baydar, H., Telci, İ., İnan, M., Kaya, D.A. & Özel, A. (2020). Tıbbi ve aromatik bitkilerin üretiminde mevcut durum ve gelecek. Türkiye Ziraat Mühendisliği IX.Teknik Kongresi, 13-17 Ocak 2020, Bildiri Kitabı-1, 505-528.
• Köse, H. (2000). Doğal Bitki Örtüsünde Bulunan Bazı Odunsu Peyzaj Bitkilerinin Tohum Çimlendirme Yöntemleri Üzerinde Araştırmalar. Anadolu, J. of AARI, 10(2): 88-100.
• Mokhtari, N.E.P. (2016). Yaşlanmış Gece Safası (Oenothera biennis L.) Tohumlarının Çimlenmesi Üzerine Giberellik Asitin Etkilerinin Belirlenmesi. Tarım Bilimleri Araştırma Dergisi 9(2): 23-25.
• Özgen, Y. & Arslan, N. (2016). Farklı Gibberellik Asit Dozlarının ve Uygulama Sürelerinin Muscari azureum Fenzl (Keşişbaşı) Tohumlarının Çıkışına Etkileri. VI. Süs Bitkileri Kongresi, 19-22 Nisan, Antalya, s.313-318.
• Özcan, İ., Arabacı, O. & Öğretmen, N.G. (2014). Bazı Adaçayı Türlerinde Farklı Tohum Çimlendirme Uygulamalarının Belirlenmesi. Türk Tarım-Gıda Bilimi ve Teknolojisi Dergisi, 2(5): 203-207.
• Rivera, D., Obon, C. & Cano, F. (1994). The Botany, History and Traditional Uses of Three-Lobed Sage (Salvia fruticosa Mill.) (Labiateae). Economic Botany, 48: 190-195
• Subaşı, Ü. & Güvensen, A. (2010). Nadir endemik Salvia smyrnaea Boiss. Lamiaceae tohumlarında çimlendirme çalışmaları, Biological Diversity and Conservation, 3(3): 126-132.
• Şavşatlı, Y. & Çatal, M.İ. (2014). Düşük Sıcaklıkta Bekletme Süresinin Fesleğen (Ocimum basilicum L.) ve Altınçilekte (Physalis peruviana L.) Tohumların Çimlenmesi Üzerine Etkisi. Türkiye 5. Tohumculuk Kongresi, 19-23 Ekim, Diyarbakır, s.440-443.
• Sönmez, Ç., Gökçöl, A., Şimşek Sosyal, A.Ö., Bayram, E. & Çelen, A.E. (2019). Research on Germination and Emergence Performance Enhancing Treatments on Sage (Salvia Spp.) Species. Turkish Journal of Agriculture, Food Science and Technology, 7(3): 504-510.
• Şehirali, S., 2002. Tohumluk ve teknolojisi. Trakya Üniversitesi Ziraat Fak. Tarla Bitkileri Bölümü. Yenilenmiş 3. Baskı. İstanbul.
• Şenel, E. (2005). Bazı Endemik Bitki Tohumlarının Çimlenme Şartlarının ve Toplam Fenolik Madde İçeriklerinin Belirlenmesi Üzerine Araştırma. on Dokuz Mayıs Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü Biyoloji Ana Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Samsun, 52 s.
• Topçu, G. (2006). Bioactive Triterpenoids From Salvia L. Species. Journal of Natural Products, 69: 482–487.
• Temel, M. & Tokur, S. (2005). Bazı Origanum L. (Lamiaceae) Taksonlarının Tohum Çimlenme Davranışlarının Belirlenmesi. Anadolu Üniversitesi Bilim ve Teknoloji dergisi, 6(2): 219-224.
• Tulukçu, E. (2012). Bazı Tıbbi Bitki Tohumlarının Çimlenme Özelliklerinin Tespiti. Tarım Bilimleri Araştırma Dergisi, 5(1): 101-103.
• Tuncer, B. & Ummuhan, F. (2017). Molehiya (Corchorus olitorius L.) Tohumlarındaki Dormansi Probleminin Çözümüne Yönelik Araştırma. Türkiye Tarımsal Araştırmalar Dergisi, 4(3): 268-274.
• Tursun, A.Ö. (2019). Salvia verticillata L. (Dadırak)’nin Tohum Dormansisinin Kırılmasında Farklı Uygulamaların Etkileri. KSÜ Tarım ve Doğa Dergisi, 22(Ek Sayı 1): 30-37.
• Ünal, O., Gökçeoğlu, M. & Topçuoğlu, Ş.F. (2004). Antalya Endemiği Orıganum Türlerinin Tohum Çimlenmesi ve Çelikle Çoğaltılması Üzerinde Araştırmalar. Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 17(2): 135-147.
• Weerakoon, W.L. & Lovett, J.V. (1986). Studies of Salvia reflexa Hornem. III. Factors Controlling Germination. Weed Research, 26: 269-276.
• Yılmaz, K. (2008). Avrupa Birliğine Uyum Çalışmaları ve Türk Tohumculuk Sektöründeki Gelişmeler. Türkiye III. Tohumculuk Kongresi, 25-28 Haziran 2008, Nevşehir.
• Yücel, E. & Yılmaz, N. (2009). Effects of Different Alkaline Metals Salts (NaCI, KNO3), Acid Concentrations (H2SO4) and Growth Regulator (GA3) on The Germination of Salvia cyaanescens. G.U. Journal of Science 22(3): 123-127.
• ZEYBEK, N. & ZEYBEK, U. (1994). Farmasötik Botanik, E.Ü. Eczacılık Fak. Yayınları, No. 2: 201s.