Çanakkale ilinde Zeytin sineği (Bactrocera oleae (Gmelin) Diptera: Tephritidae) erginlerini yakalamada üç tuzağın karşılaştırılması

Yıl 2023, Cilt: 27 Sayı: 3, 387 - 395, 27.09.2023

Ali Özpınar , Talha Çam

https://doi.org/10.29050/harranziraat.1312102

Öz

Dünyadaki zeytin üretiminin %93’nün yer aldığı Akdeniz kuşağındaki ülkelerde ana zararlı konumunda olan Zeytin sineği (Bactrocera oleae (Gmelin) Diptera; Tephritidae) üründe ekonomik kayba neden olmaktadır. Zararlı ile mücadele yapılmaz ise, zarar oranı %30-40 seviyesine ulaşmaktadır. Son yıllarda Zeytin sineği ile kimyasal mücadeleye alternatif olarak, erginleri yakalamada kombine tuzaklar kullanılmaktadır. Bu amaçla, feromon+besin (50 mg (1.7)-dioxaspiro (5.5) undecane+70 g carbonic acid/disp.)+sarı tuzak, feromon (3 mg 1.7-dioxaspiro (5.5) undecane)+sarı tuzak ve delta tipi feromon tuzakla (3 mg 1.7-dioxaspiro (5.5) undecane) Zeytin sineği erginlerini yakalamadaki etkinlik; Çanakkale’de 5 zeytin bahçesinde 15 Ağustos 2021-02 Nisan 2022 tarihlerinde test edilmiştir. Beş bahçede de örnekleme süresince üç farklı tuzağa Zeytin sineği erginleri yakalanmış ve tuzaklara haftalık yakalanan ortalama ergin sayısı arasındaki fark istatistiksel olarak önemli bulunmuştur (p<0.05). Beş bahçede de en fazla ergin feromon+besin+sarı tuzakta sayılmış ve bu tuzağı delta tipi feromon tuzak izlemiştir. Özellikle aralık, ocak ve şubat aylarında, diğer tuzaklara göre feromon+besin+sarı tuzakta oldukça yüksek seviyede ergin yakalanmıştır. Sonuç olarak Zeytin sineği erginlerini yakalamada feromon+besin+sarı tuzak diğer tuzaklara göre daha etkili bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

Bactrocera oleae, Kitlesel Tuzaklama, Besin çekici, Feromon

Teşekkür

Bu makale 2. yazarın Yüksek Lisans tezinden üretilmiştir.

Comparison of Olive fruit fly (Bactrocera oleae (Gmelin) Diptera: Tephritidae) captures three traps in Çanakkale province

Öz

Olive fly (Bactrocera oleae (Gmelin) Diptera: Tephritidae), which is the main pest in the countries of the Mediterranean region, where 93% of the world's olive production is located, causes economic loss in the product. The pest population is present, but without any control measures, the damage rate reaches 30-40%. In recent years, combined traps have been used to catch adults as an alternative to chemical control against the olive fly. For this purpose, the trapping efficiency of three different traps, pheromone+food attractant (50 mg (1.7)-dioxaspiro (5.5) undecane+70 g carbonic acid/ disp.) + yellow trap, pheromone (3 mg 1.7-dioxaspiro (5.5) undecane) + yellow trap and delta type pheromone (3 mg 1.7-dioxaspiro (5.5) undecane) trap in catching olive fly adults were tested in 5 olive groves in Çanakkale province, during 15 August 2021 and 01 April 2022. Olive fly adults were caught in three different traps in five orchards during the sampling period, and the difference between the average number of adults caught per week was statistically significant (p<0.05). The most adult, pheromone+food attractant+yellow trap was counted in five orchards and this trap was followed by delta type pheromone traps. Especially in December, January and February, it caught a very high level of adults in the pheromone+food attractant + yellow trap compared to other traps. As a result, pheromone+ food attractant + yellow sticky trap was found to be more effective than other traps in catching olive fly adults.

Anahtar Kelimeler

Bactrocera oleae, Mass trapping, Food attractant, Pheromone

Kaynakça

• Anonymous, (2022). 2022-2023 üretim sezonu sofralık zeytin ve zeytinyağı rekoltesi ulusal resmi tespit heyeti raporu. https://www.ctb.org.tr/2022-2023-uretim-sezonu-sofralik-zeytin-ve-zeytinyagi-rekoltesi-ulusal-resmi-tespit-heyeti-raporu/.
• Apak, F. K., & Başpınar, H. (2021). Aydın ili zeytin alanlarında zeytin sineği (Bactrocera oleae (Gmelin)) (Diptera: Tephritidae)’ nin populasyon değişimleri ve zararı. Türk Tarım - Gıda Bilim ve Teknoloji dergisi, 9(3),607-617.
• Azlı A., & Mutlu, Ç. (2019). Population dynamics of Tuta absoluta (Meyrick, 1917) [Lepidoptera: Gelechiidae] with different traps types in open areas of Şanlıurfa Province, Turkey. Journal of the Institute of Science and Technology, 9(4), 1916-1925, 2019
• Broumas, T., Haniotakis, G., Liaropoulos, C., Tomazou, T., & Ragoussıs, N. (2002). The efficacy of an improved form of the mass trapping method, for the control of the olive fruit fly, Bactrocera oleae (Gmelin) (Diptera; Tephritidae) pilot scale feasibility studies. Journal of Applied Entomology, 126(5), 217-223.
• Bueno, A. M., & Jones, O., (2002). Alternative methods for controlling the olive fly, Bactrocera oleae, involving semiochemicals. International Organization for Biological Control Western Paleartic Section Bulletin, 25(9), 147-156.
• Burrack, H. J., Joseph, H., Connellb, J. H., & Zalomc, F. G. (2008). Comparison of olive fruit fly (Bactrocera oleae (Gmelin)) (Diptera: Tephritidae) captures in several commercial traps in California. International Journal of Pest Management, 54(3), 227–234.
• Byron, I. K., & Nikos, A. K. (2001). Captures of olive fruit fly, Bactrocera oleae on spheres of different colours. Entomologia Experimentalis et Applicata,100(2): 165-172.
• Haniotakis, G., Kozyrakis, M., Fitsakis, T., & Antonidaki, A. (1991). An effective mass trapping method for the control of olive fly of Dacus oleae (Diptera: Tephritidae). Journal Economic Entomology, 84(2), 564-569.
• Kaplan, M. & Bayram, Y. (2021). Occurrence, population development, infestation and damage caused by olive fly (Bactrocera oleae Gmel.) (Diptera: Tephritidae) in olive orchards of Mardin province, Turkey. The Journal of Animal & Plant Sciences, 31(2), 610-616.
• Kaptan, S., Akşit, T., & Başpınar, H. (2018). Zeytin sineği (Bactrocera oleae (Rossi), Diptera:Tephritidae) mücadelesinde uygulanan biyoteknik mücadele yöntemleri. Zeytin Bilimi, 8(1), 1-12.
• Katsoyannos, P. (1992). Olive pests and their control in the Near East. FAO Plant Production and Protection Paper 115, FAO, Rome, 178 p.
• Khater, W., Traboulsı, A., & Al-Haj, S. (1996). Evaluation of Tree Types in Trapping Olive fruit fly Bactrocera (Dacus) oleae. Arab Journal of Plant Protection, 14(2), 67-73.
• Kumral, N. A., Kovancı, B. ve Akbudak, B. (2008). Gemlik çeşidi zeytin bahçelerinde zeytin sineği [Bactrocera oleae (Gmelin)]’nin mücadelesine esas olacak biyo-ekolojik özelliklerin saptanması. Uludağ Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Dergisi, 22(1),31-41.
• Mazomenos, B.E, & Haniotakis, G. E. (1981). A multıcomponent female sex pheromone of Dacus oleae Gmelin: isolation and bioassay. Journal of Chemical Ecology , 7(2),437-444.
• Minitab, L. L. C. (2021). Available from: https:// www.minitab.com.
• Özkan, Z. (2022). Ürün raporu zeytinyağı 2021. https://arastirma.tarimorman.gov.tr/tepge. Tebge yayın no: 350. Tarımsal Ekonomi ve Politika Geliştirme Enstitüsü, Çankaya-Ankara.
• Özpınar, S., Özpınar, A., Şahin, A. K., Polat, B., & Büyükcan, B. (2014). Çanakkale ilinde toprak işlemenin zeytin sineği (Bactrocera oleae Gmelin. 1790, Diptera: Tephritidae)' nin popülasyon yoğunluğuna etkisi. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Dergisi, 2 (1), 83-90s.
• Özpınar, A., Şahin, A. K., & Polat, B. (2021). Comparison of blue basin traps on capturing the adults of Tropinota hirta (Poda, 1761) (Coleoptera: Cetoniidae) at three different heights in cherry orchards. Journal of Tekirdag Agricultural Faculty, 18(4),739-747.
• Özkan, Z., Ünlü, L., & Öğür, E. (2017) Örtü altı domates yetiştiriciliğinde domates güvesi (Tuta absoluta Meyrick)’ne karşı kullanılan feromon ve ferolite tuzaklarının etkinliğinin karşılaştırılması. Harran Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi, 21(4), 394-403.
• Pereira, J. A., Alves, M. R., Casal, S., & Oliveira, M. (2004). Effect of olive fruit fly infestation on the quality of olive oil from cultivars coracias, madural and verdeal transmontana. Italian Journal of Food Science, 16(3), 355-365.
• Polat, B. (2019). Efficacy of mass trapping of tomato leafminer (Tuta absoluta) with different types and colours of traps in open- field tomato. Applied Ecology and Environmental Research, 17(6),15721-15730
• Speranza, S., Bellocchi, G., & Pucci, C. (2007). IPM trials on attract and kill mixtures against the olive fly Bactrocera oleae (Diptera Tephritidae). Bulletin of Insectology, 57(2), 111-115.
• Soroush, M.J., Kamali, H., Ostovan H., Shojaei A. A., & Fathıpour, Y. (2011). Comparison of different traps attractiveness for olive fruit fly Bactrocera oleae attraction (Diptera: Tephritidae). https://jaenph.areeo.ac.ir/article_107251.html?lang=en .
• Sönmez, C., & Mamay, M. (2022). Twig traps: a sustainable and eco-friendly management option for pistachio bark beetle [Hylesinus (=Chaetoptelius) vestitus (Mulsant & Rey, 1860) (Coleoptera: Scolytidae)]. Journal of Plant Diseases and Protection, 129(5),1181–1188.
• Tamendjari, A., Angerosa, F., Mettouchi, S., & Bellal, M. M. (2009). The effect of fly attack (Bactrocera oleae) on the quality and phenolic content of chemlal olive oil. Grasas Aceites, 60(5), 507-513.
• Topuz, H., & Durmuşoğlu, E. (2012). Effects of harvest timing on infestation of Bactrocera oleae (Gmelin. 1790) (Diptera: Tephritidae), olive oil yield and quality. Turkish Journal of Entomology, 36(3),345-362.
• Yaşar, B., & Dahham Dahham, O. A. (2019). Farklı elma çeşitleri üzerine asılan tuzakların Tropinota hirta (Poda, 1761) (Coleoptera: Cetoniidae)’nın yakalaması üzerine etkisi. Türkiye Tarımsal Araştırmalar Dergisi, 6(1),57-64.
• Yokoyama, V.Y., Mille, C.T., Steward-Leslie, J., Rice, R. E., & Phillips P. A. 2006. Olive fruit fly (Diptera; Tephritidae) population in relation to region, trap type, sesason and availability of fruit. Journal Economic Entomology, 99(6), 2072-2079.