TEFRİKADAN SADELEŞTİRMEYE BİR ROMANIN ÖYKÜSÜ: FERDİ VE ŞÜREKÂSI

Yıl 2020, Cilt: 3 Sayı: 6, 404 - 504, 31.12.2020

Halil Cin

Öz

Halit Ziya Uşaklıgil, 1865 yılında İstanbulda dünyaya gelir. “Uşakîzadeler” olarak bilinen İzmir’in önemli ailelerinden birine mensuptur. İzmir’deki eğitimini tamamladıktan sonra dedesinin yanında çalışmaya başlar. Onun edebî dünyasını İzmir devresi ve İstanbul devresi şeklinde ayırmak gerekir. 1883 yılından itibaren çok çeşitli gazetelerde yazıları çıkar. Asıl yazılarını ise İzmir’de arkadaşları ile birlikte çıkardıkları Nevruz dergisi ve Hizmet gazetesinde görürüz.
Hizmet gazetesinde ilk romanlarını ve ilk hikâyelerini tefrika eder. Halit Ziya, 1892 yılında Ferdi ve Şürekâsı romanını tefrika eder. Bu roman, İzmir devresinde yayımladığı son romanıdır. Ferdi ve Şürekâsı, tefrikanın ardından 1895 yılında kitap halinde basılır. Halit Ziya eserlerini yıllar sonra sadeleştirme yoluna gider. Sadeleştirilen eserleri arasında bu roman da yer alır. Buradan hareketle Ferdi ve Şürekâsı romanının tefrikası, kitap halinde basılması ve son olarak sadeleştirilmesinin metin üzerindeki farklılıklarını ele almaya çalıştık.
Yazımızda edebiyatımızın ana problemlerinden biri olan sansür, metnin orijinalliğini koruması ve sadeleştirme meselelerine Halit Ziya Uşaklıgil’in Ferdi ve Şürekâsı romanı üzerinden bakmaya çalıştık. Aynı zamanda yazarın elinden çıkan ilk metin ile son metin arasındaki farklılıkları ele aldık.

Anahtar Kelimeler

Halit Ziya Uşaklıgil, Ferdi ve Şürekâsı, roman, sadeleştirme

Teşekkür

Bu makale Manisa Celal Bayar Üniversitesi, Türk Dili ve Edebiyatı yüksek lisans programında yer alan ve Dr. Öğr. Üyesi Gürol Pehlivan tarafından verilen Bilimsel Araştırma Yöntemleri ve Yayın Etiği dersindeki çalışma önerisi sonucunda ortaya çıkmıştır. Hocamıza sonsuz teşekkürler.

Kaynakça

• Devellioğlu, Ferit (2013). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat, Ankara: Aydın Kitabevi. Hizmet, nr.524-578, 3 Şubat-24 Ağustos 1892. Huyugüzel, Ömer Faruk (2004). Halit Ziya Uşaklıgil (Hayatı, Eserleri, Eserlerinden Seçmeler), İstanbul: MEB. Uşaklıgil, Halid Ziya (1945). Ferdi ve Şürekâsı, İstanbul: Hilmi Kitabevi. Uşaklıgil, Halid Ziya (2016). Ferdi ve Şürekâsı, İstanbul: Özgür Yayınları. Türk Dil Kurumu, Güncel Türkçe Sözlük, http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts .