PEYAMİ SAFA’NIN ROMANLARINDA SÖZÜNÜ EMANET ETTİĞİ İKİNCİ DERECEDE ROMAN KİŞİLERİ

Yıl 2021, Cilt: 4 Sayı: 2, 65 - 86, 15.07.2021

Sabit Bayram

Öz

Cumhuriyet Dönemi’nde kültür, siyaset, sanat ve edebiyat hayatında önemli bir yere sahip olan Peyami Safa, roman, hikâye, makale, köşe yazıları, ilmi eserler ve polemikleriyle tanınan bir şahsiyettir. Safa, Türk edebiyatı için yeni sayılabilecek bilinç akışı, iç monolog ve iç çözümleme gibi kullandığı tekniklerle yaşadığı dönemin öncü romancılarından biridir. Toplumun sorunlarını ortaya koyan ve onlara kendince çözümler arayan Safa, romanlarında geleneksel değerlerden uzaklaşan ve Batı’nın değerlerini yanlış benimseyen Türk insanının yaşadığı çıkmazları irdeler. İnsanların çatışmalarını, bocalamalarını ve geçirdiği sarsıntıları ele alan yazar, yeni bir yaşam arzusuyla kökleriyle bağını koparıp ahlaki açıdan yozlaşma tehlikesiyle karşı karşıya kalan, manevi değerlerden uzaklaşan insanlara yol göstermeye çalışır. Yazar, hemen her romanında bir kişiye sözünü emanet ederek ortaya çıkan sorunlarla ilgili düşüncelerini ve çözüm önerilerini kurgusal dünyaya fazla zarar vermeden aktarmak ister. Ancak ders verme amacından kendini bir türlü alamaz ve romanları sözcülerin uzun açıklamalarda bulunduğu bölümlerde makale ya da bildiri hüviyetine bürünür.

Anahtar Kelimeler

peyami safa, roman, sözcü karakter

Kaynakça

• Ayvazoğlu, Beşir (2008). Peyami Hayatı Sanatı Felsefesi Dramı. İstanbul: Kapı Yayınları.
• Forster, E. M. (2014). Roman Sanatı, (Çev. Ünal Aytür), İstanbul: Milenyum Yayınları.
• Hançerlioğlu, Orhan (2012). Felsefe Ansiklopedisi. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Kuran, Şeyma Büyükkavas (2005). Peyami Safa’nın Romanlarında Şahıslar Kadrosu. Doktora Tezi. Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Özer, Sevilay; Kılıç, Mehmet (Temmuz 2020). “Antikomünizmin Büyük Bir Mücahidi: Peyami Safa”. Near East Historical Rewiev, S. 305-306, s. 295-309.
• Safa, Peyami (15 Şubat 1958). “Ahlak Buhranının Yuvaları”. Milliyet, s. 12.
• Safa, Peyami (13 Ekim 1959). “Dinsiz Ahlak Mümkün müdür”. Tercüman, s. 8.
• Safa, Peyami (1961). Mistisizm. İstanbul: Bâbiâli Yayınevi.
• Safa, Peyami (1978). Doğu-Batı Sentezi. İstanbul: Yağmur Yayınevi.
• Safa, Peyami (1999). Şimşek. İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Safa, Peyami (2000). Mahşer. İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Safa, Peyami (2005). Sözde Kızlar. İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Safa, Peyami (2006). Matmazel Noraliya’nın Koltuğu. İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Safa, Peyami (2019). Biz İnsanlar. İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Safa, Peyami (2020a). Canan. İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Safa, Peyami (2020b). Fatih-Harbiye. İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Safa, Peyami (2021). Bir Akşamdı. İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Sazyek, Hakan (2013). Roman Terimleri Sözlüğü. Ankara: Hece Yayınları.
• Tekin, Mehmet (1999). Romancı Yönüyle Peyami Safa. İstanbul: Ötüken Neşriyat.