THE NARRATOR ELEMENT IN THE LITERARY REVIEWS OF SCENARIOS

Yıl 2021, Cilt: 4 Sayı: 8, 604 - 620, 31.12.2021

Can Şen

Öz

Cinema, which was born as a new form of art in the 19th century, benefited from the potentials of different arts existed before it, and it continues to do so today. Literature is one of the primary arts, from which cinema benefited in various degrees, and for this reason, many studies have been conducted on the relationship between cinema and literature. In these studies, which mostly focused on the movies adapted from literary works (especially novels), whether the scenarios could be an independent genre or not and the literary aspects of the scenarios were neglected to a great extent. Accordingly, in this paper, firstly the relation of script texts, which are one of the important aspects of cinema, with literature and theatre will be emphasized on, and then whether these texts can be considered as a literary genre will be discussed. Afterwards, the question of how scenarios can be reviewed in a literary sense will be addressed. Within this context, more specifically, how the narrator element should be examined in the literary reviews of the scenarios will tried to be shown through five scenario examples that were originally published as a book and were also filmed. Thus, it is aimed to contribute to new studies to be conducted in this direction by revealing the fact that scenarios can be reviewed in a literary sense.

Anahtar Kelimeler

Cinema, cinema-literature relationship, scenario, scenario reviews, narrator

SENARYOLARIN EDEBÎ AÇIDAN İNCELENMESİNDE ANLATICI UNSURU

Öz

19. yüzyılda yeni bir sanat olarak doğan sinema, kendisinden önce var olan farklı sanatların imkânlarından yararlanmıştır ve günümüzde de yararlanmaya devam etmektedir. Sinemanın çeşitli ölçülerde yararlandığı sanatların başında edebiyat gelmektedir ve bu sebeple sinema-edebiyat ilişkisi üzerine pek çok çalışma yapılmıştır. Daha ziyade edebiyat eserlerinden (özellikle de romanlardan) uyarlama yoluyla çekilen filmlere odaklanan bu çalışmalarda senaryonun bağımsız bir tür olup olmayacağı konusu ve senaryoların edebî boyutu büyük ölçüde ihmal edilmiştir. Makalemizde, bu doğrultuda, ilk olarak sinemanın önemli unsurlarından biri olan senaryo metinlerinin edebiyat ve tiyatro ile olan ilişki üzerinde durarak, bu metinlerin edebî bir tür sayılıp sayılamayacağını tartışacağız. Bunun ardından senaryoların edebî açıdan nasıl incelenebileceği sorusuna eğileceğiz. Bu bağlamda, daha özel olarak, senaryoların edebî açıdan incelenmesinde anlatıcı unsurunun nasıl irdelenmesi gerektiğini kitap olarak yayımlanan ve aynı zamanda filme de çekilen beş senaryo örneği üzerinden göstermeye çalışacağız. Böylelikle senaryoların edebî olarak incelenebileceğini ortaya koyarak bu doğrultuda yapılacak yeni çalışmalara katkıda bulunmayı amaçlamaktayız.

Anahtar Kelimeler

Sinema, sinema-edebiyat ilişkisi, senaryo, senaryo incelemeleri, anlatıcı

Kaynakça

• Abrams, M. H.; Harpham, Geoffrey Galt (2009). A Glossary of Literary Terms. Boston: Wadsworth Cengage Learning.
• And, Metin (1973). Tiyatro Kılavuzu. Yayın yeri belirtilmemiş: Milliyet Yayınları.
• Asiltürk, Cengis T. (2014). Sinemada Diyalektik Kurgu (Filmin Dili). İstanbul: Kalkedon Yayınları.
• Aslanyürek, Semir (2004). Senaryo Kuramı. İstanbul: Pan Yayıncılık.
• Aytaç, Gürsel (2016). Genel Edebiyat Bilimi. Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• Aytekin, Mesut (tarihsiz). Senaryo. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Açık ve Uzaktan Eğitim Fakültesi.
• Aytür, Ünal (2009). Henry James ve Roman Sanatı. İstanbul: YKY.
• Ceylan, Nuri Bilge (2012). Üç Maymun. İstanbul: Doğan Kitap.
• Chandler, Daniel (2018). Tür Kuramına Giriş, (Çev: Jale Özata Dirlikyapan). Edebiyatta, Sinemada, Televizyonda Tür Kuramı Temel Metinler, (Ed: Jale Özata Dirlikyapan). Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• Çetin, Nurullah (2004). Roman Çözümleme Yöntemi. Ankara: kendi yayını.
• Çetin, Cemile (2019). Necip Fazıl Kısakürek’in Senaryo Romanları Üzerine Bir İnceleme. Yüksek Lisans Tezi. Bartın Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bartın.
• Çıraklı, Mustafa Zeki (2015). Anlatıbilim - Kuramsal Okumalar. Ankara: Hece Yayınları.
• Çiçek, Aziz (2013). Sinemada Rüya Temsili ve Gerçeklik İlişkisi: Jungcu Yaklaşımla “Inception” Adlı Filmin Çözümlemesi. Yüksek Lisans Tezi. Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Enginün, İnci (2003). Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Esslin, Martin (1996). Dram Sanatının Alanı, (Çev: Özdemir Nutku). İstanbul: YKY.
• İleri, Selim (1983). Kırık Bir Aşk Hikâyesi. İstanbul: Ada Yayınları.
• İnceefe, Pınar (2014). Sofokles’in “Kral Oidipus” Adlı Dramatik Metni ile Necip Fazıl Kısakürek’in “Bir Adam Yaratmak” Adlı Dramatik Metninin Ontolojik ve Epistemolojik Bakımdan Karşılaştırılması. Yüksek Lisans Tezi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
• Kale, Özlem (2013). Türk Edebiyatında Sinemaya Uyarlanan Romanlar ve Uyarlama Sorunu. Doktora Tezi. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Kısakürek, Necip Fazıl (2009). Kâtibim - Sen Bana Ölümü Yendirdin. İstanbul: Büyük Doğu Yayınları.
• Kurosawa, Akira (1968). Sinema Üzerine Düşünceler, (Çev: Nijat Özön). Türk Dili Sinema Özel Sayısı, (196), 435-437.
• Kutlar, Onat (2014). Senaryolar. İstanbul: YKY.
• Nutku, Özdemir (2001). Dram Sanatı. İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Oğuz, Orhan (2019). Anlatıcının Tutumu- Burhan Arpad’ın Hikâyeleri Üzerine Bir İnceleme. İstanbul: Libra Kitapçılık ve Yayıncılık.
• Özcan, Latife (2019). Halk Edebiyatı Nesir Ürünlerinin Elektronik Kültür Ortamına Aktarılması ve Halk Hikâyelerinin Senaryolaştırılması. Doktora Tezi. Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Özdemir, Nebi (2012). Medya Kültür ve Edebiyat. Ankara: Grafiker Yayınları.
• Şen, Can (2017). Edebî Bir Tür Olarak Tiyatroda Anlatıcı Meselesi. Bartın Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 2 (2), 19-39.
• Şen, Can; Şahinkaya, Şeyma (2021). Faruk Nafiz Çamlıbel’in Mermer Beşik Adlı Senaryosu Üzerine Bir İnceleme. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, (51), 285-298.
• Taner, Haldun; And, Metin; Nutku, Özdemir (1966). Tiyatro Terimleri Sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Toprak, Seçil (2011). Selim İleri’de Sinema ve Edebiyat. İstanbul: MTV Yayıncılık.
• Ülkü, Reha (2004). Sinema ve Kuram. Ankara: Orient Yayınları.
• Wellek, René; Varren, Austin (2001). Edebiyat Teorisi, (Çev: Ömer Faruk Huyugüzel). İzmir: Akademi Kitabevi.
• YÖK Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/ (e.t. 22/04/2021).