ÇAMLIDERE TRADITIONAL WOMEN'S CLOTHING AND A STUDY ON LOCAL EXPRESSIONS IN CLOTHING

Yıl 2022, Cilt: 5 Sayı: Özel Sayı 3 - AYDIN UĞURLU VE GELENEKSEL SANATLAR ÖZEL SAYISI, 211 - 235, 31.03.2022

Ayşe Sarıcan Hacer Nurgül Begiç

Öz

Human beings have tried to meet their vital needs since the day they existed. In order to survive, he struggled primarily for food, shelter and cover. They made productions to meet their shelter, nutrition and clothing needs with the materials found around them, and they constantly changed and developed. Dressing, which emerged to protect from adverse weather conditions in the beginning, has taken on different functions in social life over time. The concept of clothing has formed an important part of their cultural accumulation by being shaped according to gender, age, economic and social situation, environmental factors, beliefs, ethnic identity, geographical location, social status and the needs of the time lived.

In Anatolia, which has a rich culture of diversity, clothing is examined under three headings as those worn on the head, body and feet. Every region in Anatolian lands has its own understanding of traditional clothing. Today, the beginning of urbanization, print and visual media reaching the farthest corners and entering the lives of a small number of young people living in villages, the acceleration of the transition from the patriarchal family order to the nuclear family order, has caused the reflection of the life in the cities to the villages.

In this study; In the field researches carried out in the center and some of the villages of Çamlıdere district of Ankara province, traditional women's clothing, which was an important part of the rich culture and used between 1930-1980, and traditional women's clothing and local expressions in the clothing used in the past were recorded.

Anahtar Kelimeler

Çamlıdere, wedding dress, string dress, backwardness, wired circle.üç etek

ÇAMLIDERE GELENEKSEL KADIN GİYİMİ VE GİYSİLERİNDEKİ YÖRESEL İFADELER ÜZERİNE BİR ÇALIŞMA

Öz

Giyim-kuşam kültürü toplumları birbirinden ayıran unsurlardan birisidir. İnsanoğlu öncelikle iklim koşullarından korunmak amacı ile örtünmeye başlamış zamanla estetik ve güzellik kavramlarıyla giyim, topluluklar içerisinde kendi kültürlerinin oluşmasına ortam hazırlamıştır. Toplumsal alanda statü sembolü, bireylerin medeni hallerinin belirteci, birçok mesleğin işareti, farklı sınıfların, makam ve rütbelerin belirleyicisi, toplumların sosyo-ekonomik ve sosyo-kültürel ayrıştırıcısı olmuştur.

İnsanoğlu var olduğu günden itibaren öncelikle yaşamsal ihtiyaçlarını karşılamaya çalışmıştır. Hayatta kalmak için öncelikle beslenme,barınma ve örtünme için mücadele vermiştir. Çevrelerinde bulunan malzemelerle barınma, beslenme ve giyinme ihtiyaçlarını karşılamaya yönelik üretimler yapmışlar ve devamlı surette değişim ve gelişim göstermişlerdir. Başlangıçta olumsuz hava koşullarından korunmak için ortaya çıkan giyinmek zamanla toplumsal yaşamın içerisinde farklı işlevler üstlenmiştir. Giyim kuşam kavramı cinsiyet, yaş, ekonomik ve sosyal durum, çevresel faktörler, inançlar, etnik kimlik, coğrafi konum, toplumsal statü ve yaşanılan zamanın ihtiyaçlarına göre şekillenerek kültürel birikimlerinin önemli bir parçasını oluşturmuştur.

Zengin bir çeşitlilik kültürüne sahip olan Anadolu’da giyim başa, bedene ve ayağa giyilenler olarak üç başlıkta incelenir. Anadolu topraklarında da her yörenin kendine has geleneksel giyim kuşam anlayışı bulunmaktadır. Günümüzde kentleşmenin başlaması, yazılı ve görsel medyanın en ücra köşelere kadar ulaşarak köylerde yaşayan az sayıda genç nüfusun yaşamına girmesi, ataerkil aile düzeninden çekirdek aile düzenine geçişin hız kazanması, şehirlerdeki yaşamın köylere de yansımasına sebep olmuştur.

Bu çalışmada; Ankara ili Çamlıdere ilçesi merkez ve köylerinin bir kısmında yapılan saha araştırmalarında 1930-1980 yılları arasında kullanılan ve zengin kültürün önemli bir parçası olan geleneksel kadın giysileri ile geçmişte kullanılan geleneksel kadın giyimi ve giysilerdeki yöresel ifadeler üzerine inceleme yapılarak kayıt altına alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Çamlıdere, gelinlik, telli entari, Gerilik, telli çember, Üç etek

Kaynakça

• Begiç, Hacer Nurgül; Öz, Ceren (19 Aralık 2019). “Trabzon ve Çevresinde Kullanılan Peştamal Dokumaları ve Günümüz Tasarımlarında Uygulanması”. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, Y. 11, nr. 21, s. 475-492. (https://dergipark.org.tr/en/pub/ksbd/issue/50850/584737) (Erişim Tarihi: 06.02.2022).
• Begiç, Hacer Nurgül; (Kasım 2018) “Ankara Çubuk Köylerinde Geleneksel Gelin Giysileri” Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi Cilt: 6 Sayı: (https://degipark.ogr.tr/en/dowland/article-file/621733) (Erişim Tarihi: 06.02.2022).
• Durmuş, İlhami (1997). Osmanlı Dönemine Kadar Kızılcahamam-Çamlıdere Çevresi, Tarihte ve Günümüzde Kızılcahamam-Çamlıdere Yöresi. Ankara: Eğitim ve Sosyal Yardımlaşma Vakfı Yayınları
• Erzen, Arif (1946). İlkçağ’ da Ankara. Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Güngör, Mahmut; Özdemir, Mehmet Fatih; Akça, Fatih (Eylül 2015), “Beypazarı İlçesi Geleneksel Erkek Giyim Kültürü”. Gazi Üniversitesi Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Y. 11, nr. 15, s.226-235.8(https://avesis.gazi.edu.tr/yayin/668fd0fb-ca56-4bb9-9215b6940f5e698d/beypazari-ilcesi-geleneksel-erkek-giyim-kulturu) (Erişim Tarihi: 10.12.2021).
• Sarıcan, Ayşe (2021). Ankara İli Çamlıdere İlçesinde Maddi Kültür Unsurları. Yüksek Lisans tezi. Çankırı: Çankırı Karatekin Üniversitesi, Güzel sanatlar Enstitüsü.
• Yalçın, Sema (2019). Geleneksel Giyim Kuşamda Gelin Kıyafetlerinin Günümüze Erişmesi ve Yöresel Belgeleme- Edirne, Tekirdağ, Kırklareli. Yüksek Lisans tezi. İstanbul, Marmara Üniversitesi, Güzel sanatlar Enstitüsü.
• Kaynak Kişiler KK1, Akkız Karaalioğlu, 1966, Dörtkonak/Çamlıdere, ev hanımı, görüşme tarihi; 09.10.2020.
• KK2, Akkız Taşkan, 1942, Beyler/Çamlıdere, ev hanımı, görüşme tarihi; 16.07.2019.
• KK3, Ayşe Güngör, 1946, Dörtkonak/Çamlıdere, ev hanımı, görüşme tarihi; 16.07.2019.
• KK4, Ayşe Güngör, 1947, Muzrupagacın/Çamlıdere, ev hanımı, görüşme tarihi; 31.08.2021.
• KK5, Bahar Cengiz, 1941, Dörtkonak/Çamlıdere, ev hanımı, görüşme tarihi; 01.09.2019.
• KK6, Bahar Demir, 1941, Sarıkavak/Çamlıdere, ev hanımı, görüşme tarihi; 07.09.2019.
• KK7, Satı Davarcı, 1957, Sarıkavak/Çamlıdere, ev hanımı, görüşme tarihi; 07.09.2019.
• KK8, Faruk Çalışıcı, 1966, Beyler/Çamlıdere, öğretmen, görüşme tarihi; 25.09.2012
• KK9, Fedime Karagöz, 1942, Dörtkonak/Çamlıdere, ev hanımı, görüşme tarihi; 01.09.2019.
• KK10, Hasibe Durdu, 1955, Avdan/Çamlıdere, ev hanımı, görüşme tarihi; 16.07.2019
• KK11, Durmuş Davarcı, 1958, Sarıkavak/Çamlıdere, emekli, görüşme tarihi; 06.09.2019.
• KK12, Durhanım Güngör, 1973, Sarıkavak/Çamlıdere, ev hanımı, görüşme tarihi; 09.08.2021. Ses kaydı ve görüntüler Ayşe sarıcan ve Nurgül Begiç arşivinde kayıtlıdır.