IN THE TRADITIONAL SOCK KNITTING OF THE EASTERN ANATOLIA REGION MOTIF FEATURES

Yıl 2022, Cilt: 5 Sayı: Özel Sayı 3 - AYDIN UĞURLU VE GELENEKSEL SANATLAR ÖZEL SAYISI, 17 - 25, 31.03.2022

Feriha Akpınarlı

Öz

Anatolia, which has been the cradle of many cultures in the historical process, has been the center of a wide variety and rich traditional textile arts. Among the traditional textile arts, the art of knitting carries the characteristics of the culture, traditions, customs and traditions of the society, which is based on the knowledge and skills of individuals, can be made by hand or with simple tools, especially using natural raw materials. In addition, they are products for income-generating production that reflect the emotions, thoughts and skills of the individuals who produce them. One of the traditional knitting arts, made using cotton, wool and mohair according to the climatic conditions in every region of Anatolia, is socks knitting. In addition to the purpose of protecting people from cold and disease, the hosiery knitting also reflects the occupation, region, gender and marital status of the individuals with the motifs used on it. The motifs used in the socks acted as a communication tool. The aim of this study; is the examination of socks motifs made and still being made in the eastern Anatolia region. As a method, analysis and interpretation were made on 30 important motifs in the region where the scanning method was applied. These motifs reflect the cultural characteristics of the region.

Anahtar Kelimeler

Tradition, socks knitting, motif

DOĞU ANADOLU BÖLGESİ GELENEKSEL ÇORAP ÖRÜCÜLÜĞÜNDE MOTİF ÖZELLİKLERİ

Öz

Tarihi süreç içerisinde birçok kültürün beşiği olan Anadolu, çok çeşitli ve zengin geleneksel tekstil sanatlarının merkezi olmuştur. Geleneksel tekstil sanatları içerisinde örücülük sanatı bireylerin bilgi ve becerisine dayanan, özellikle doğal ham maddelerin kullanıldığı elle veya basit araçlarla yapılabilen, toplumun kültürünü, gelenek, görenek ve adetlerinin özelliklerini taşıyan bir sanattır. Ayrıca üretimi yapan bireylerin duygu, düşünce ve becerisini yansıtan, gelir getirici üretime yönelik ürünlerdir. Anadolu’nun her bölgesindeki iklim şartlarına göre pamuk, yün, tiftik kullanılarak yapılmış olan ve geleneksel özellik taşıyan örücülük sanatlarından biri de çorap örücülüğüdür. Çorap örücülüğü insanları soğuktan, hastalıktan korumak amacının yanında, üzerinde kullanılan motiflerle bireylerin mesleğini, yöresini, cinsiyetini, medeni durumunu da yansıtmaktadır. Çoraplarda kullanılan motifler bir iletişim aracı görevi üstlenmiştir. Bu çalışmanın amacı; Doğu Anadolu bölgesinde yapılmış ve yapılmakta olan çorap motiflerinin incelenmesidir. Yöntem olarak tarama yöntemi uygulanmış bölgede özellik taşıyan önemli 30 motif üzerinde inceleme ve yorum yapılmıştır. Bu motifler bölgenin kültürel özelliklerini yansıtmaktadır.

Anahtar Kelimeler

gelenek, çorap örücülüğü, motif

Kaynakça

• Akpınarlı, Hatice Feriha (1995). “El Örgüsü Çorapların Teknik Desen Renk ve Kullanım Özellikleri”, Doktora tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Akpınarlı, Hatice Feriha; Arslan, P. (2017). “Ankara Çorap Örücülüğünde Motif ve Kompozisyon Özellikleri”, V. Uluslararası Halk Kültürü ve Sanat Etkinlikleri Sempozyumu / 5th International Folk Culture And Art Activities Symposium, 12-14 Ekim 2017, Ankara: Kahramankazan Belediyesi Yayınları.
• Akpınarlı, Hatice Feriha; Barutçu, İmren Fatma (2001). “Bitlis Çorap Örücülüğü”, Motif Dergisi, C. 7, S. 28, s. 24-26. İstanbul.
• Akpınarlı, Hatice Feriha; Ortaç, Hülya Serpil (2008). “Sivas El Örgüsü Çorapların Motif ve Kompozisyon Özellikleri” Cumhuriyet Döneminde Sivas Sempozyum Bildirileri Sivas 27-31 Ekim, Sivas: Sivas Valiliği İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Yayınları.
• Akpınarlı, Hatice Feriha; Tozun, Hatice (2012). “Van Yöresi Çorap Örücülüğünde Motif Kompozisyon Özellikleri”, İstanbul: Motif Halk Oyunları Eğitim Derneği Gençlik Kulübü Dergisi, Ulusal Hakemli Dergi, C.18, S. 60, s. 14-19.
• Diyarbekirli, Nejat (1972). Hun Sanatı. İstanbul: Millî Eğitim Bakanlığı Kültür Yayınları.
• Frutiger, Adrian (1989). Sing and Symbols Their Design and Meaning, New York: Weiss Verlag GmbH.
• Onuk, Taciser; Akpınarlı, Hatice Feriha (2008). “Konya Yöresi El Örgüsü Çorapların Motif Kompozisyon Açısından Değerlendirilmesi”, Türk- İslam Medeniyeti Akademik Araştırmalar Dergisi.
• Konya Özel Sayısı, S. 5, s. 59-66. Konya. Özbel, Kenan (1981). Knitted Stockings From Turkish Village. İstanbul: Türkiye İş Bankası Cultural Publications.