THE PROJECTION OF THE SOCIALIST REALISTIC MANIFEST IN CHILD THEMED POEMS

Yıl 2022, Cilt: 5 Sayı: 1, 69 - 86, 30.06.2022

Yusuf Can Par

Öz

A new understanding of art, which started to take shape in Russia at the beginning of the 1930s, was also influenced many countries of the world over time. This understanding springing forth since the inception of marxist ideology influenced almost all literaty works, from dramatic and performing arts to written works and poetry This understanding, which showed its influence especially in the genres of novels and poetry in the 1940s in our country, is known as "socialist-realist". In this understanding, which positions the artist as a social engineer, the work of art has to be a useful tool for society before its aesthetic importance. For this reason, the main goal of socialist realist artists is to produce works that will provide enlightenment to the public rather than reach high art. The artists of this understanding, which gave birth to great names in the field of poetry, are also known as the “40’s Generation”, referring to the years in which they developed in our country. These poets, who put issues such as humans, workers and mechanization, which concern the whole country and even the world, at the center of their poetry, also gave importance to children, whom they saw as the future hope of society. In this study, it was tried to determine the projections of the ideological values of socialist realist poets in their poems with the theme of "child".

Anahtar Kelimeler

Marxism, socialism, socialist poetry, Nâzım Hikmet, child

TOPLUMCU GERÇEKÇİ MANİFESTONUN ÇOCUK TEMALI ŞİİRLERDEKİ İZDÜŞÜMÜ

Öz

1930’ların başında Rusya’da şekillenmeye başlayan yeni bir sanat anlayışı, zaman içerisinde dünyanın pek çok ülkesini de etkisi altına almıştır. Marksist ideolojinin etkisiyle vücuda gelen bu anlayış; tiyatrodan şiire, yazınsal türlerin hemen hepsinde etkisini hissettirmiştir. Ülkemizde 1940’lı yıllara gelindiğinde etkisini özellikle roman ve şiir türlerinde gösteren bu anlayış, “toplumcu-gerçekçi” adıyla bilinir. Sanatçıyı, bir toplum mühendisi olarak konumlandıran bu anlayışta sanat eseri, estetik öneminden önce topluma faydalı bir araç olmak zorundadır. Bu sebeple toplumcu gerçekçi sanatçıların asıl gayesi yüksek sanata ulaşmaktansa halk üzerinde aydınlanmayı sağlayacak eserler ortaya koymaktır. Şiir alanında büyük isimleri doğuran bu anlayışın sanatçıları, ülkemizde gelişim gösterdiği yıllara atfen “40 Kuşağı” olarak da bilinir. İnsan, işçi, makineleşme gibi tüm ülkeyi hatta dünyayı ilgilendiren meseleleri şiirin merkezine alan bu şairler toplumun gelecek umudu olarak gördüğü çocuklara da önem vermişlerdir. Bu çalışmada toplumcu gerçekçi şairlerin ideolojik değerlerinin, “çocuk” temalı şiirlerindeki izdüşümleri tespit edilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Marksizm, sosyalizm, toplumcu şiir, Nazım Hikmet, çocuk

Kaynakça

• Aydoğdu, Yusuf (2017). “Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatında Toplumcu Gerçekçi Şiirin Serüveni (1923-1950)”, Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (BUSBED), C. 7, S. 14, s. 267-282.
• Damar, Arif (1988). Yoksulduk Dünyayı Sevdik. İstanbul: Bilim Kitabevi.
• Dinamo, Hasan İzzettin (1974). Mapusanemden Şiirler. İstanbul: May Yayınları.
• Erzen, Mehmet Arif (2018). Toplumcu Gerçekçi Türk Şiirinde Savaş (‘40 Kuşağı). Doktora Tezi. Van: Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Gülendam, Ramazan (2010), “Siyaseti Şiirde Yaşamak: Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatında Sosyalist Şiir”, Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, C. 5, S. 2, s. 212-280.
• Ilgaz, Rıfat (1944). Sınıf. İstanbul: Sebat Basımevi.
• Ilgaz, Rıfat (1947). Yaşadıkça. İstanbul: Çopuroğlu Matbaası.
• Irgat, Cahit Saffet (1945). Bu Şehrin Çocukları. İstanbul: Arpad Yayınevi.
• İlhan, Attila (1959). Duvar. Ankara: Dost Yayınları.
• Kacıroğlu, Murat (2016). “Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatında (1923–1940) Toplumcu-Gerçekçi Edebiyat Tartışmaları”, Erzurum Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, C. 1, S. 2, s. 27-71.
• Kahraman, Hasan Bülent (2015). Türk Şiiri, Modernizm, Şiir. İstanbul: Kapı Yayınları.
• Kurdakul, Şükran (1982). Bir Yürekten Bir Yaşamdan. İstanbul: Karacan Yayınları.
• Meriçboyu, Abdülkadir (1988). Mutlu Olmak Varken. İstanbul: Can Yayınları.
• Moran, Berna (2006). Edebiyat Kuramları ve Eleştiri. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Oktay, Ahmet (2008). İmkânsız Poetika, “Toplumcu Şiirin Ortamı ve Söylemi”. İstanbul: İthaki Yayınları.
• Özarslan, Ersin (2003). Nâzım Hikmet: Hayatı ve Şiiri. Doktora Tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Plehanov, Georgiy Valentinoviç (1987). Sanat ve Toplumsal Hayat. İstanbul: Sosyal Yayınları.
• Ran, Nâzım Hikmet (1992 a). 835 Satır. İstanbul: Adam Yayınları.
• Ran, Nâzım Hikmet (1992b). Son Şiirleri. İstanbul: Adam Yayınları.
• Ran, Nâzım Hikmet (1993), Yeni Şiirler. İstanbul: Adam Yayınları.
• Toprak, Ömer Faruk (1973). Ay Işığı. İstanbul: Yeditepe Yayınları.
• Türk, Hatem (2013). “Ahanda’dan Karacaahmet’e 80 Yıllık Bir Şiirin Öyküsü: Hasan İzzettin Dinamo’nun Şiirleri”, Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, Y. 5, nr. 9, s. 87-102.