THE DECONSTRUCTION OF THE DETECTIVE FICTION’S RELIGIOUS BACKGROUND IN ŞEBNEM ŞENYENER’S KALBİM ÇIRILÇIPLAK SERIES

Yıl 2022, Cilt: 5 Sayı: 1, 35 - 56, 30.06.2022

Merve Esra Özgürbüz

Öz

Detective literature undertakes the duty of providing a serious legitimacy for philosophical and religious ideas under the influence of patriarchal ideology. Like monotheistic religions, detective fiction provides readers with a sense of reassurance derived from the reestablishment of order and resistance to chaos. The deified detective, who determines morality and takes on the guardianship of justice, fights for the salvation of society with the criminal who takes the place of the theological devil and highlights the gender stereotypes that work against women. The similarities between detective fiction and monotheistic religions are emphasized in Şebnem Şenyener's Kalbim Çırılçıplak trilogy titled Dansözün Ölümü, Karakter Taciri, Ölümün Şarkısı Özgürdür, and these similarities are deconstructed with parody and ironic strategies. This trilogy makes the cooperation between detective fiction and religion visible with its postmodern fiction. The writer who wants to transform the hegemonic and sexist structure produced by the sacred texts; undermines the detective's authority with unresolved closures; discusses the redemptive nature of God and religion through the unstable social structure; transforms the meanings attributed to concepts and facts such as morality, justice, order, death, punishment, good and bad. 

Anahtar Kelimeler

Detective, Religion, Postfeminism, Şebnem Şenyener

ŞEBNEM ŞENYENER’İN KALBİM ÇIRILÇIPLAK SERİSİNDE POLİSİYE KURGUNUN DİNİ DAYANAKLARININ YAPIBOZUMU

Öz

Polisiye edebiyat, ataerkil ideolojinin telkinlerinin etkisinde felsefi ve dini düşünceler için ciddi bir meşruiyet sağlayıcı görevini üstlenmektedir. Tek tanrılı dinler gibi polisiye kurgu da okuyuculara düzenin yeniden kurulmasından ve kaosa karşı direnişten elde edilen güvence hissini sağlar. Ahlakın sınırlarını çizen ve adaleti himayesine alan tanrılaştırılmış/Tanrı’nın yardımcısı dedektif, teolojideki şeytanın yerine geçen suçlu figürüyle toplum için savaşmakta ve kadınların aleyhine işleyen cinsiyet kalıplarını belirginleştirmektedir. Şebnem Şenyener’in Dansözün Ölümü, Karakter Taciri, Ölümün Şarkısı Özgürdür adlı Kalbim Çırılçıplak üçlemesinde polisiye kurgu ile tek tanrılı dinler arasındaki benzerlikler üzerinde durularak söz konusu benzerlikler parodik ve ironik stratejilerle yapı bozuma uğratılmaktadır. Bu üçleme, post modern kurgusuyla polisiye ile dinin iş birliğini görünür kılarak her ikisinin ciddi tartışması için stratejik bir konuma sahip olduğu iddiasını ortaya koymaktadır. Kutsal metinlerin ürettiği hegemonik ve cinsiyetçi fikri yapıyı dönüştürmek isteyen yazar; çözümsüz kapanışlarla dedektifin otoritesini sarsar, istikrara kavuşamayan toplumsal yapıyla Tanrı’nın, dolayısıyla dinin kurtarıcı vasfını tartışmaya açar; ahlak, adalet, düzen, ölüm, ceza, iyi ve kötü gibi kavram ve olgulara yüklenen anlamları dönüştürür.

Anahtar Kelimeler

Polisiye, Din, Post feminizm, Şebnem Şenyener

Kaynakça

• Akal, Cemal Bali (2003). İktidarın Üç Yüzü. Ankara: Dost Kitabevi.
• Aydın, Abdullah (1988). İslam’a Göre Kadın ve Cinsel Meseleler. İstanbul: Merve Yayınları.
• Badinter, Elisabeth (1992). Biri Ötekidir: Kadınla Erkek Arasındaki Yeni İlişki ya da Androjin Devrim, (Çev. Şirin Tekeli). İstanbul: Afa Yayıncılık.
• Berktay, Fatmagül (2014). Tek Tanrılı Dinler Karşısında Kadın: Hıristiyanlıkta ve İslamiyette Kadının Statüsü Üzerine Karşılaştırmalı Bir Yaklaşım. İstanbul: Metis Yayınları.
• Bora, Aksu (2008). “Ortadoğu’da Kadın Hareketleri: Farklı Yollar, Farklı Stratejiler”. İ.Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 39, 55-69.
• Bray, Suzanne (2013). “First Steps Towards a Theology of English Detective Fiction”, (Ed. Suzanne Bray, Gérald Préher). In Fatal Fascinations: Cultural Manifestations of Crime and Violence. Newcastle: Cambridge Scholars Publishing.
• Chesterton, Gilbert Keith (1974). The Father Brown Stories. Great Britain: Lowe and Brydone Ltd.
• Çubukçu, Feryal (2015). “Detective Stories from Sherlock Holmes to Whitechapel”. Journal of History Culture and Art Research, 4 (2), 1-11.
• Dikmen Özarslan, Aylin (2004). Kırmızı Kar: Toplumsal ve Kültürel Açıdan Ayhali. İstanbul: Bağlam Yayıncılık.
• Dikmen, Mehmet (1981). İslam’da Kadın Hakları. İstanbul: Yeni Asya Yayınları.
• Diyanet İşleri (2008). Kur’an-ı Kerim Meâli, (Haz. H. Altuntaş ve M. Şahin). Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı.
• Drenth, Jelto (2007). Dünyanın Kökeni Vajina, (Çev. Mefkure Bayatlı). İstanbul: Agora Kitaplığı.
• Ergun, Zeynep (2015). Kardeşimin Bekçisi: Başlangıcından İkinci Dünya Savaşı’na İngiliz Dedektif Yazını. İstanbul: Labirent Yayınları.
• Evans, Mary (2009). The Imagination of Evil: Detective Fiction and the Modern World. London: Continuum International Publishing.
• Farrell, Jelto (1995). Leonardo Sciascia. Edinburgh: Edinburgh University Press.
• Freud, Sigmund (1932). “Female Sexuality”, (Çev. Joan Riviere). Int. J. Psyco-Alol., 13, 1-11.
• Gürhan, Nazife (2010). “Toplumsal Cinsiyet ve ‘İslami Feminist’ Söylem”. Uluslararası Sempozyum Samsun, 26-28 Kasım 2010, (ss. 365-383).
• İlkkaracan, Pınar (2003). Müslüman Toplumlarda Kadın ve Cinsellik, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Kırbaşoğlu, Mehmet Hayri (1997). “Kadın Konusunda Kur'ân'a Yöneltilen Başlıca Eleştiriler”. Journal of Islamıc Research, 10 (4), 259-270.
• Kracauer, Siegfried (2019). Polisiye Roman: Felsefi Bir İnceleme, (Çev. Dilman Muradoğlu). İstanbul: Metis Yayınları.
• Mardin, Şerif (2016). Din ve İdeoloji. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Millett, Kate (2011). Cinsel Politika, (Çev. Seçkin Selvi). İstanbul: Payel Yayınları.
• Özgürbüz, Merve Esra (2020). Polisiye Edebiyatın Geleneksel Yapısını Bozan Kadın Yazarların Romanları Üzerine Postyapısalcı Yaklaşım (1985-2015). Yayımlanmamış Doktora Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Trabzon.
• Paul, Robert S. (1991). Whatever Happened to Sherlock Holmes: Detective Fiction, Popular Theology, and Society. Carbondale and Edwardsville: Southern Illinois University Press.
• Poeti, Alida (1998). “Subversion and Reconstruction of the Detective Novel: A Reading of Leonardo Sciascia’s Todo Modo”. Italian Studies in Southern Africa/Studi d'Italianistica nell'Africa Australe, 11 (2), 46-67.
• Sabbah, Fetna Ayt (1995). İslam’ın Bilinçaltında Kadın, (Çev. Ayşegül Sönmezay). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Şahin, Seval (2013). “Örtük Bir Hilkat Garibesi: Tilki Leman”, (Ed. S. Şahin, B. Öztürk ve D. Ardalı Büyükarman). Edebiyatın İzinde Polisiye Edebiyat (ss. 92-98). İstanbul: Bağlam Yayıncılık.
• Şenyener, Şebnem (2006). Dansözün Ölümü. İstanbul: Can Yayınları.
• Şenyener, Şebnem (2014). Ölümün Şarkısı Özgürdür. İstanbul: Everest Yayınları.
• Şenyener, Şebnem (2015). Karakter Taciri. İstanbul: Everest Yayınları.
• Sezer, Melek Özlem (2015). Masallar ve Toplumsal Cinsiyet. İstanbul: Evrensel Basım Yayın.
• Sharkey, Jo Ann (2011). Theology in Suspense: How Detective Fiction of P. D. James Provokes Theological Thought. The University of St. Andrews St. Mary’s College a Dissertation Submitted to The Faculty of Divinity Institute for Theology, Imagination, and The Arts.
• Tseëlon, Efrat (2002). Kadınlık Maskesi, (Çev. Reşide Kekeç). Ankara: Ekin Yayınları.
• Turhan, Fulya (2014). Sherlock Holmes & Peder Brown Rasyonalite ve İnancın Çatışması. İstanbul: Labirent Yayınevi.
• Türk Dil Kurumu (2011). Türkçe Sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Yeni Yaşam (2001). Kutsal Kitap-Eski ve Yeni Antlaşma (Tevrat, Zebur, İncil). İstanbul: Yeni Yaşam Yayınları.