Tünel Tipi ve Yığma Ağılda Yetiştirilen Kuzuların Büyüme ve Sağlık Özellikleri

Yıl 2021, , 147 - 156, 31.12.2021

Başak Pehlivan Cemil Tölü Türker Savaş

https://doi.org/10.29185/hayuretim.707811

Öz

Amaç: Tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’de de koyun yetiştiriciliğinde kuzu ölümleri önemli bir sorundur. Bu sorunun çok farklı nedenleri olmakla birlikte öncelikli nedenin sağlıksız ağıllar olduğu düşünülmektedir. Barınak iklimi, özellikle kötü havalandırma nedeniyle oluşan zararlı gazlar kuzuların büyümesini ve sağlığını olumsuz etkileyebilmektedir. Bu çalışmada, basit, ucuz ve bir tarafı tamamen açık olan bir tünel tipi ağıl (TA) ve yetiştirici koşullarındaki tamamen kapalı yığma ağılda (YA) yer alan Karacabey Merinosu kuzularının büyüme performansı ve sağlık özelikleri incelenmiştir.

Materyal ve Metot: Her bir ağıl tipinde anneleriyle birlikte barındırılan 20 baş Karacabey Merinosu kuzular kullanılmıştır. Çalışmada toplam 40 kuzu kullanılmıştır. Kuzular doğum ağırlıkları, cinsiyetleri ve doğum tiplerine göre TA ve YA gruplarına şansa bağlı olarak dağıtılmıştır.

Bulgular: Deneme boyunca takip edilen oransal nem, dış çevre için %18 ile %94, TA için %8 ile %97, YA için ise %24 ile %90 arasında değişmiştir. Ağıllardaki NH3 konsantrasyonu ortalaması TA için 6.4 ppm, YA için 15.0 ppm olarak gerçekleşmiştir (P<0.0001). Kuzularda günlük canlı ağırlık artışı 52 günlük yaşa kadar TA için 223.9±21.89 g, YA için 217.9±30.27 g (P=0.8793); aynı değerler 130 günlük yaşa kadar ise TA için 307.5±13 g ve TA için 341±12 g olarak tespit edilmiştir (P=0.0059). Denemenin ilk ayında, hemoglobin (P=0.0186) değerleri ve eritrosit sayıları (P=0.0156) bakımından TA grubunda YA grubundan daha yüksek değerler elde edilmiştir. Ancak denemenin ikinci ayında değerler arası farklılık ortadan kalkmıştır. Yığma ağılda ölüm oranı %30 olurken, tünel tipi ağılda kuzu ölümü gerçekleşmemiştir (P=0.0057).

Sonuç: Çalışmada, yığma ağılda kötü havalandırma koşulları nedeniyle ölen kuzular sonrasında, sağlık özellikleri bakımından iki grubun değerlerinin birbirine yaklaştırdığı söylenebilir. Düşük maliyetli olması, kurulumu ve taşınmasının kolay olması nedeniyle, tünel tipi ağılların, özellikle şiddetli rüzgârlara mümkün olduğunca kapalı alanlarda kullanılabileceği ifade edilebilir.

Anahtar Kelimeler

Karacabey Merinosu, barınak iklimi, büyüme, hematoloji, mortalite

Growth and Health Traits of Lambs Raised in Novel Hoop and Masonry Barns

Öz

Objective: As in all over the world, lamb mortality is an important issue of sheep husbandry in Turkey. Although there are very different reasons for this problem, it is thought that the primary reason is unhealthy pens. Barn climate, especially harmful gases caused by poor ventilation, can negatively affect the growth and health of lambs. The present study was investigated that the growth performance and health traits of Karacabey Merino lambs in a simple, cheap and fully open hoop pen (HP) and enclosed masonry type pen (MP) under breeder’s conditions.

Material and Methods: Twenty Karacabey Merino lambs were housed together with their mothers in each pen type. A total of 40 lambs were included in the study. Lambs were distributed randomly to the HP pen and MP pen groups according to birth weight, gender and birth types.

Results: Relative environment humidity monitored throughout the experiment ranged from 18% to 94% for the external environment, 8% to 97% for the HP, and 24% to 90% for the MP. The mean of NH3 concentration in the pens was 6.4 ppm for HP and 15.0 ppm for MP (P<0.0001). Daily live weight gains in lambs were 223.9±21.89 g for HP, and 217.9±30.27 g for MP until 52 days of age (P=0.8793); the values were found 307.5±13 g in HP and 341±12 g in MP until age of 130 days (P=0.0059). In the first month of experiment, higher values were obtained in the HP group in terms of hemoglobin (P=0.0186) and erythrocyte numbers (P=0.0156) than in the MP group. However, the difference between values disappeared in the second month of the experiment. The mortality was 30% in MP while, there was no lamb death in HB (P=0.0057).

Conclusion: In the study, it could say that due to the lambs, which died in masonry pen due to poor ventilation conditions, they brought the health properties of the two pen types closer to each other. It can be stated that, the hoop pens can be used in closed areas as much as possible, especially in severe winds, because of its low cost and easy installation and transportation.

Anahtar Kelimeler

Karacabey Merino, barn climate, growth, hematology, mortality

Kaynakça

• Ayağ SB. 2014. Çanakkale ili geleneksel süt koyunculuğu işletmelerinin yapısal özellikleri. (Doktora Tezi). Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Zootekni Anabilim Dalı, Çanakkale. 97 s.
• Bachmann K. 2010. Erfassung und Bewertung stallklimarelevanter Parameter zur Beurteilung der Luftqualität in zwangsbelüfteten Tierproduktionsanlagen in der Schweinehaltung. Proceedings 5. Leipziger Tierärztekongress – Suppl. Workshops, s: 107-110.
• Caulfield MP, Cambridge H, Foster SF, McGreevy PD. 2014. Heat Stress: A Major Contributor to Poor Animal Welfare Associated With Long-Haul Live Export Voyages. The Veterinary Journal, 199: 223-228.
• Koyuncu M, Kara Uzun Ş. 2009. Growth performance of Karacabey Merino and Kivircik lambs under semi-intensive management in Turkey. Small Ruminant Research 83: 64-66.
• Lepherd ML, Canfield PJ, Hunt GB, Bosward KL. 2009. Haematological, biochemical and selected acute phase protein reference intervals for weaned female Merino lambs. Australian Veterinary Journal, 87(1‐2): 5-11.
• Mushawwir A, Yong YK, Adriani1 L, Hernawan E, Kamil KA. 2010. The Fluctuation Effect of Atmospheric Ammonia (NH3) Exposure and Microclimate on Hereford Bulls Hematochemical. Journal of Indonesian Tropical Animal Agriculture, 35 (4): 232-238.
• Okuroğlu M, Yağanoğlu VA, Örünğ G. 1994. Kırsal Yerleşim Tekniği. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fak. Yayınları, Yayın No: 165, Erzurum, s. 41.
• Olgun M. 1991. Tarımsal İnşaat ve Hayvan Barınakları. T.C. Ziraat Bankası Eğitim ve Organizasyon Müdürlüğü Teknik Elemanlar Eğitim Ders Notu, Ankara.
• Özcan M, Ekiz B, Yılmaz A, Ceyhan A, 2004. The effects of some environmental factors affecting on the growth and greasy fleece yield at first shearing of Turkish Merino (Karacabey Merino) lambs. İstanbul Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, 30(2):159-167.
• Phillips CJC, Pines MK, Latter M, Muller T, Petherick JC, Norman ST, Gaughan JB. 2010. The physiological and behavioral responses of steers to gaseous ammonia in simulated long distance transport by ship. Journal of Animal Science, 88:3579-3589.
• Phillips CJC, Pines MK, Latter M, Muller T, Petherick JC, Norman ST, Gaughan JB. 2012. Physiological and behavioral responses of sheep to gaseous ammonia. Journal of Animal Science, 90:1562-1569.
• SAS, 1999. SAS/STAT User's Guide: Version 8. SAS Institute Inc., Cary, NC, USA.
• Sezenler T, Köycü E, Özder M. 2008. Karacabey Merinosu koyunlarda doğum kondüsyon puanının kuzuların gelişimi üzerine etkileri. Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, 5(1): 45-53.
• Sezenler T, Soysal D, Yıldırır M, Yüksel MA, Ceyhan A, Yaman Y, Erdoğan İ, Karadağ O. 2013. Karacabey Merinos Koyunların kuzu verimi ve kuzularda büyüme performansı üzerine bazı çevre faktörlerinin etkisi. Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, 10(1): 40-47.
• Türedi K, Savaş T. 2015. Çanakkale’de Ayvacık ve Ezine ilçelerinde yazlık koyun ağılları (çardak) ve bazı iklim özellikleri. 9. Ulusal Zootekni Bilim Kongresi. 3-5 Eylül, Konya, s. 373-377.
• Ünal HB, Yılmaz Hİ, Bayraktar H. 2006. Hayvancılıkta yeni bir yapı konstrüksiyonu sera tipi barınakların yapısal ve ekonomik yönden uygulanabilirliği. Hayvansal Üretim, 47(1):8-15.
• Wojtas, K., Cwynar, P., Kołacz, R., 2014. Effect of thermal stress on physiological and blood parameters in merino sheep Bulletin of the Veterinary Institute in Pulawy, 58: 283-288.