İzmir Yöresindeki Bal Arısı Populasyonlarında Fizyolojik Özelliklere İlişkin Genetik Parametre Tahminleri ve Seleksiyon Verimliliğinin Değerlendirilmesi

Yıl 2016, Cilt: 57 Sayı: 1, 41 - 48, 30.07.2016

Ş. Ömür Uygur , Banu Yücel

Öz

Bu çalışmada, İzmir yöresi bal arısı
populasyonlarında fizyolojik özelliklere ilişkin genetik parametre tahminleri
ve seleksiyon verimliliğinin değerlendirilmesi amaçlanmıştır. İzmir ilinin 16
ilçesinde verim özellikleri bakımından üstün ve bulundukları yöreleri temsil
eden koloniler seçilmiştir. Seçilen kolonilerde arılı çerçeve sayısı, yavrulu
çerçeve sayısı, hırçınlık eğilimi, koloni ağırlık artışı, kışlama yeteneği ve
bal verim özelliklerine seleksiyon uygulanarak populasyonun genotipik yapısı
iyileştirilmeye çalışılmış ve bu özelliklere ilişkin genetik parametre
tahminleri hesaplanmıştır. Fizyolojik özellikler, yıllara göre ve yıllar içinde
yörelere göre değerlendirilmiştir. 2008-2010 yıllarında üç yıl süren ıslah
çalışması sonucunda 0.68 birim genetik ilerleme elde edilmiştir. Bu sonuç, çevresel
faktörlerin etkisi göz önüne alındığında anlamlı düzeyde bir genetik ilerleme
olarak değerlendirilemese de, Türkiye arıcılığında genetik ilerlemenin
hesaplandığı ilk araştırma olma özelliğini taşımaktadır. 

Anahtar Kelimeler

Bal arısı, Apis mellifera, seleksiyon, kalıtım derecesi

Kaynakça

• Adam B. 1983. In search of the best strains of bees. Northern Bee Boks, Hebden Bridge, WestYorkshire, U.K., 206 p.
• Akyol E. 1998. Kafkas ve Muğla arılarının saf ve karşılıklı melezlerinin morfolojik, fizyolojik ve davranışsal özelliklerinin belirlenmesi. Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Zootekni Ana Bilim Dalı, Adana,152 s.
• Alataş İ, Yalçın Lİ, Öztürk Aİ. 1994. Menemen, Foça ve Bayındır yöresi arılarının (Apis mellilera L.) bazı özellikleri yönünden karşılaştırılması (sonuç Raporu). Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü. 1994 Yılı Sonuç Raporu (Hayvancılık). Menemen-İzmir, 59-46 s.
• Bienefeld K, Pirchner F. 1990. Heritabilities for several colony traits in the honeybee (Apis mellifera carnica). Apodologie 21:175-183.
• Bodenheimer FS. 1942. Studies on the honey bee and beekeeping in Turkey. İstanbul. 179 p.
• Cobey S, Lawrence T. 1988. A successful application of the Page/Laidlaw breeding program. Gleanings in Bee Culture 116:274-276.
• Collins AM, Rinderer TE, Harbo JB, Bolten AB. 1982. Colony defense by Africanized and European honey bees. Science 218:72-74.
• Dodoloğlu A, Genç F. 2002. Kafkas ve Anadolu balarısı (Apis mellifera L.) ırkları ile karşılıklı melezlerinin bazı fizyolojik özellikleri. Turkish Journal of Veterinary and Animal Science 26:715-722.
• Doğaroğlu M. 1981. Türkiye’de yetiştirilen önemli arı ırk ve tiplerinin ″Çukurova Bölgesi” koşullarında performanslarının karşılaştırılması, Doktora Tezi. Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Adana, 84s.
• Doğaroğlu M. 1999. Modern arıcılık. Anadolu Matbaa ve Ambalaj San. Tic. Ltd. Şti. İstanbul. 295s.
• Doğaroğlu M, Uygur ŞÖ. 2008. Türkiye bal arısı ekotiplerinin Türkiye arıcılığı açısından önemi. Tarımsal Araştırma Yayım ve Eğitim Koordinasyonu (TAYEK) 2008 Yılı Hayvancılık Grubu Bilgi Alışveriş Toplantısı Bildirileri. Yayın No: 131. Menemen, 22-27s.
• Dülger C. 1997. Kafkas, Anadolu ve Erzurum balarısı (Apis mellifera L.) Genotiplerinin Erzurum koşullarındaki performanslarının belirlenmesi ve morfolojik özellikleri. Doktora Tezi. Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Erzurum, 110s.
• FAO, 2010. Food and Agriculture Organization of The United Nations, FAO Statistical Databases/ Agriculture (www.fao.org).
• Fıratlı Ç, Budak ME. 1994. Türkiye’de çeşitli kurumlarda yetiştirilen ana arılar ile oluşturulan balarısı (Apis mellifera) kolonilerinin fizyolojik, morfolojik ve davranış farklılıklarının araştırılması. TÜBİTAK VHAG- 795 nolu proje kesin raporu. Ankara, 117s.
• Frühwirth P. 1996. Zuchtauslese mit computer und jahrmillionenelte auslese eles sammaltriebes: Ein wiederspruch. Deutsches Bienen-Journal, pp.14-16.
• Genç F. 1993. Bal arısı (Apis mellifera L.) kolonilerinde koloni gelişimi ile bal verimi arasındaki bazı korelasyonlar. Türkiye Veterinerlik ve Hayvancılık Dergisi 18(1):33-38.
• Genç F, Dülger C, Kutluca S, Dodoloğlu A. 1999. Kafkas Orta Anadolu ve Erzurum balarısı (Apis mellifera L.) genotiplerininin Erzurum koşullarındaki bazı davranış özelliklerinin karşılaştırılması. Turkish Journal of Veterinary and Animal Sciences 23:651-656.
• Güler A, Gürel AC, Durmus İ. 1999. Bal arısı (Apis mellifera L.)’nda fizyolojik ve davranış karakterlerini belirleme yöntemleri. Türkiye’de Arıcılık Sorunları ve 1. Ulusal Arıcılık Sempozyumu (28-30 Eylül 1999). Kemaliye/Erzincan, s.180-188.
• Güler A. 2006. Bal arısı (Apis mellifera). Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi Ders Kitabı. No:55, Samsun, 574s.
• Gürel F. 1995. Kimi ana arı üretim işletmelerindeki arıların (Apis mellifera L.) Morfolojik özellikleri ve bunlardan hibrid ebeveyn hatları geliştirme olanakları. Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Adana, 86s.
• Harvey WR. 1990. Mixed Model Least-Squares and Maximum Likelihood Computer Program. PC-2 Version.
• İkiz F, Püskülcü H, Eren Ş. 1996. İstatistiğe giriş. Ege Üniversitesi Basımevi, Bornova, 435s.
• Kaftanoğlu O, Kumova U, Bek Y. 1993. GAP bölgesinde çeşitli balarısı (Apis mellifera .L) ırklarının performanslarının saptanması ve bölgedeki mevcut arı ırklarının ıslahı olanakları. Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Güneydogu Anadolu Projesi (GAP) Tarımsal Araştırma İnceleme ve Geliştirme Proje Paketi. Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Genel Yayınları No: 63. GAP yay. No:74. Adana, 50s.
• Koç AU. 2008. Kafkas (Apis mellifera caucasica), İtalyan (Apis mellifera ligustica) ırkları ve Anadolu arısı Ege ekotipi (Apis mellifera anatolica) ile bazı melezlerinin Ege Bölgesi koşullarında koloni gelişimleri. Doktora Tezi, Adnan Menderes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Aydın, 83s.
• Laidlaw HH. 1979. Contemporary queen rearing. Dadant and Sons Hamilton, Illinois. 199p.
• Meixner MD, Costa C, Kryger P, Hatjina F, Bouga M, Ivano E, Büchler R. 2010. Conserving diversity and vitality for honey bee breeding. Journal of Apicultural Research 49(1):85-92.
• Moritz RFA. 1986. Comparison of within-family and mass selection in honey bee populations. Journal of Apicultural Research 25(3):146-153.
• Mostajeran M, Edriss MA, Basiri MR. 2006. Analysis of colony and morphological characters in honey bees (Apis mellifera meda). Pakistan Journal of Biological Sciences 9(14):2685-2688.
• Oldroyd BP, Moran C, Nicholas FW. 1987. Diallele crosses of honeybees. II. A note presenting the heritability of honey production under Australian conditions. Australian Journal of Agricultural Research 38:651-654.
• Rinderer ET. 1986. Bee genetic and breeding. Academic Pres, Inc. Ltd. London. 425p.
• Ritter R, Künze J, Maquelin C. 2001. Königinnenzucht und genetic der Honigbiene. Fachschriftenverlag.8p.
• Ruttner F. 1988. Breeding techniques and selection for breeding of the honeybee. G. Beard & Son Ltd., Brighton. 151p.
• SPSS, 2006. Version 15 for Windows. SPSS Inc., Chicago, USA.
• William A, Essl A. 1993. Schatzung von populations parameter für veschidene bei der honigbiene (Apis mellifera carnica). Apidologie 24(4):355-364.
• Woyke J. 1984. Correlation and interaction between population, length of worker life and honey production by honey bees in a temperate region. Journal of Apicultural Research 23(3):148-156.
• Yücel B, Kösoğlu M. 2011. Ege Bölgesi’nde Muğla ekotipi ve İtalyan melezi bal arılarının kimi performans özellikleri bakımından karşılaştırılması. Kafkas Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi 17(6):1025-1029.
• Zawilski A. 1974. Genetic- breeding morphological index of the honey bee. Pr. Mater. Zootechn. 5p. Zayed A. 2009. Bee genetic and conservation. Apidologie 40:237-262.