İnek Sütü Üretiminde Maliyet Analizi: İzmir’in Foça İlçesi Örneği

Yıl 2020, Cilt: 61 Sayı: 1, 41 - 48, 30.06.2020

İpek Şekerdil Sait Engindeniz

https://doi.org/10.29185/hayuretim.697322

Cited By: 2

Öz

Amaç: Bu araştırmanın amacı, İzmir’in Foça ilçesinde faaliyet gösteren süt sığırcılığı işletmelerinde inek sütü maliyetini analiz etmektir.

Materyal ve Yöntem: Araştırmada beş ve daha fazla sağmal hayvana sahip işletmelerin kapsama alınmasına karar verilmiştir. Bu amaçla İzmir Damızlık Sığır Yetiştiricileri Birliğine kayıtlı 80 işletmeden anket yöntemiyle veriler derlenmiştir. Verilerin analizinde sağmal hayvan sayısına göre işletmeler üç grupta toplanmıştır. Birinci grup işletmeler 9 baş ve daha az (37 işletme), ikinci grup işletmeler 10-19 baş (19 işletme), üçüncü grup işletmeler ise 20 baş ve daha fazla hayvana sahiptir (24 işletme). Öncelikle işletmelerin sosyo-ekonomik özellikleri ortaya konulmuştur. Daha sonra süt sığırcılığı üretim dalı bağımsız olarak incelenmiştir. Süt maliyeti birleşik maliyet hesaplama yöntemine göre hesaplanmıştır.

Bulgular: Araştırma sonuçlarına göre, işletmelerde ortalama sağım süresi 268.41 gün, hayvan başına günlük süt verimi ise 23.09 kg’dır. İşletmelerde üretilen sütün %91.68’i pazarlanmaktadır. Üretici eline geçen ortalama süt fiyatı 1.24 TL/kg olarak hesaplanmıştır. İşletmelerde yem masrafları toplam üretim masraflarının %72.82’sini oluşturmaktadır. Ortalama birim süt maliyeti 1.19 TL/kg olarak saptanmıştır.

Sonuç: Süt sığırcılığı üretim faaliyetinin özellikle büyük işletmelerde daha karlı yapılabildiği sonucuna ulaşılmaktadır. Dolayısıyla işletmelerin büyümesini özendirici politika tedbirlerinin alınması gerekmektedir. Ancak sosyal açıdan değerlendirildiğinde küçük işletmelerin de yaşaması gerekmektedir. Bu nedenle küçük işletmelerde karlılığın yükseltilmesine yönelik çalışmaların  yapılmasında da yarar vardır.

Anahtar Kelimeler

hayvancılık ekonomisi, süt sığırcılığı, inek sütü, işletme analizi, maliyet analizi

Destekleyen Kurum

Ege Üniversitesi BAP Komisyonu

Proje Numarası

16-ZRF-055

Teşekkür

Bu araştırmaya 16-ZRF-055 No’lu proje çerçevesinde finansal destek sağlayan Ege Üniversitesi BAP Koordinasyon Birimine teşekkür ederiz.

Cost Analysis in Cow Milk Production: A Case Study for Foça District of Izmir

Öz

Objective: The aim of this research is to analyze the cost of cow's milk in dairy cattle farms operating in Foça district of Izmir.

Material and Methods: In the research, it was decided to include farms with five or more milking animals. For this purpose, data were collected by questionnaire method from 80 farms  registered to Izmir Cattle Breeders Association. In the analysis of the data, the farms are classified into three groups according to the number of milking animals. The first group of farms has 9 heads and fewer (37 farms), the second group of farms has 10-19 heads (19 farms), and the third group of farms has 20 heads and more animals (24 farms). Firstly, socio-economic characteristics of farms
have been put forward. Then, dairy cattle production branch was examined independently. Milk cost was calculated according to the combined cost calculation method.

Results: According to the results of the research, the average milking period is 268.41 days and the daily milk yield per animal is 23.09 kg. 91.68% of the milk produced in the farms is marketed. The average milk price received by the farmers is calculated as 1.24 TL/kg. Feed costs in the farms constitute 72.82% of the total production costs. The average unit milk cost was determined as 1.19 TL/kg.

Conclusion: It is concluded that dairy cattle production activities can be done more profitably, especially in large farms. Therefore, policy measures should be taken to encourage the growth of farms. However, when evaluated socially, small farms should also live. For this reason, it is also beneficial to carry out studies to increase the profitability in small farms.

Anahtar Kelimeler

Livestock economics, dairy cattle, cow milk, farm analysis, cost analysis

Proje Numarası

16-ZRF-055

Kaynakça

• Abdul Khaliq AJ. 2015. A Research on Dairy Cattle Production, Structure and Marketing Opportunities in Konya Province, Yüksek Lisans Tezi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Kahramanmaraş.
• Aktürk D, Bayramoğlu Z, Savran F, Tatlıdil FF. 2010. The factors affecting milk production and milk production cost: Çanakkale case - Biga, Kafkas Veteriner Fakültesi Dergisi, 16 (2) : 329-335.
• Anonim. 2018. Süt Sektör Politika Belgesi (2018-2022), TAGEM Arge ve İnovasyon, Ankara.
• Aras A. 1988. Tarım Muhasebesi Ders Kitabı, E.Ü. Ziraat Fakültesi Yayınları, No:486, İzmir.
• Artukoğlu MM, Olgun A. 2008. Cooperation tendencies and alternative milk marketing channels of dairy producers in Turkey: A case of Menemen, Agriculture Economics, 54 (1) : 32–37.
• Aşkan E, Dağdemir V. 2016. TRA1 düzey 2 bölgesinde destek ve teşvik alan süt sığırcılığı işletmelerinde süt üretim maliyeti ve karlılık durumu, Tarım Ekonomisi Araştırmaları Dergisi, 2 (1) : 1-12.
• Ata N, Yılmaz H. 2015. Türkiye’de uygulanan hayvansal üretimi destekleme politikalarının süt sığırcılığı işletmelerine yansımaları: Burdur ili örneği, Süleyman Demirel Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 10 (1) : 44-54.
• Bal T, Yıldırım İ. 1999. Van ili merkez ilçesinde seçilmiş bir grup süt sığırcılığı yapan işletmelerin ekonomik açıdan değerlendirilmesi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 6 (1) : 47-52.
• Bayramoğlu Z. Direk M. 2006. Konya ilinde tarımsal kalkınma kooperatiflerinin ortağı olan işletmelerde süt sığırcılığı faaliyetinin ekonometrik analizi, Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 20 (40) : 12-20.
• Çukur F. 2015. Milas’taki süt sığırcılığı işletmelerinin rekabet gücü ve sürdürülebilirliği üzerine bir değerlendirme, Hayvansal Üretim Dergisi, 56 (1): 28-38.
• Dedeoğlu M, Yıldırım İ. 2006. Emek tarımsal kalkınma kooperatifi’ne ortak işletmelerin ekonomik analizi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Bilimleri Dergisi, 16 (1) : 39-48.
• Demir P, Aral S, Sarıözkan S. 2014. Kars ili süt sığırcılık işletmelerinin sosyo-ekonomik yapısı ve üretim maliyetleri, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, 25 (1) : 1-6.
• Engindeniz S, Aktürk D, Savran F, Koşum N, Taşkın T, Kesenkaş H, Uzmay A, Gökmen M, Öztürk G. 2018. İzmir, Çanakkale ve Balıkesir illerinde keçi sütü maliyetinin saptanması üzerine bir araştırma, E.Ü. Ziraat Fakültesi Dergisi, 55 (1) : 27-36.
• Erkuş A, Bülbül M, Kıral T, Açıl AF, Demirci R. 1995. Tarım Ekonomisi, A.Ü. Ziraat Fakültesi Eğitim Araştırma ve Geliştirme Vakfı Yayınları, Ankara.
• Gözener B. 2013. TR83 Bölgesinde Sığır Yetiştiriciliğine Yer Veren İşletmelerin Ekonomik Analizi ve Teknik Etkinlik, Doktora Tezi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Tokat.
• Güler D, Saner G. 2017. Türkiye'de süt sığırcılığı işletmelerinde tedarik zinciri yönetiminin değerlendirilmesi, Tarım Ekonomisi Dergisi, 23 (2) : 165-171.
• Gündüz O, Dağdeviren M. 2011. Bafra İlçesi’nde süt maliyetinin belirlenmesi ve üretimi etkileyen faktörlerin fonksiyonel analizi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi, 21 (2) : 104-111.
• Günlü A, İmik H, Tekerli M. 2001. Afyon ili süt sığırcılık işletmelerinin genel özellikleri ile karlılık ve verimlilik analizleri, Lalahan Hayvancılık Araştırma Dergisi, 41 (1) : 1-12.
• Hacıhasanoğlu T. 2013. Hayvancılık sektöründe birleşik maliyetleme: yüz başlık süt inekçiliği tesisinde bir uygulama, Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 32 (2) : 199-224.
• İçöz Y. 2004. Bursa İli Süt Sığırcılık İşletmelerinin Kârlılık ve Verimlilik Analizi, Tarımsal Ekonomi ve Politika Geliştirme Enstitüsü Müdürlüğü Yayınları, Ankara, 205s.
• İlban B. 2010. Van İli Merkez İlçede Kültür-Melez Süt Sığırcılığı Yapan İşletmelerin Ekonomik Analizi, Yüksek Lisans Tezi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Van.
• Karkacıer O. 1995. Kent süt sığırcılığı üretim faaliyetlerinin ekonomik analizi (Tokat ili örneği). Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 12 (1) : 34-43.
• Kıral T, Kasnakoğlu H, Tatlıdil FF, Fidan H, Gündoğmuş E. 1999. Tarımsal Ürünler İçin Maliyet Hesaplama Metodolijisi ve Veri Tabanı Rehberi, TEAE Yayınları, No:37, Ankara.
• Mayda F. 2016. İzmir İlinde Süt Sığırcılığı Yapan İşletmelerin Ekonomik Analizi ve Sütün Pazar Arzı, Yüksek Lisans Tezi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Kahramanmaraş.
• Murat H, Sakarya E. 2012. Orta Anadolu bölgesi damızlık sığır yetiştirici birlikleri’ne bağlı süt sığırcılık işletmelerinin ekonomik analizi, Veteriner Hekim Dergisi, 83 (1) : 5-14.
• Nizam S, Armağan G. 2006. aydın ilinde pazara yönelik süt sığırcılığı işletmelerinin verimliliklerinin belirlenmesi, Adnan Menderes Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 3 (2) : 53-60.
• Özkan U, Erkuş A. 2003. bayburt ilinde sığır besiciliğine yer veren tarım işletmelerinin ekonomik analizi, Tarım Bilimleri Dergisi, 9 (4) : 467-472.
• Öztürk D, Karkacıer O. 2008. Süt sığırcılığı yapan işletmelerin ekonomik analizi (Tokat ili Yeşilyurt örneği). Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 25 (1) : 15-22.
• Özüdoğru T, Tatlıdil FF. 2012. Amasya damızlık sığır yetiştiricileri birliğine üye olan ve olmayan işletmelerin ekonomik analizi ve süt sığırcılığına yönelik desteklerin gelire etkisi, Selçuk Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi, 26 (3) : 42-49.
• Şahin K. 2001. Kayseri İlinde süt sığırcılığı yapan işletmelerin yapısal özellikleri ve pazarlama sorunları, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Bilimleri Dergisi, 11 (1) : 79-86.
• Tandoğan M. 2006. Afyonkarahisar İli Süt Sığırcılığı İşletmelerinde Karlılık Analizi İle İşletmelerde Karşılaşılan Üretim ve Pazarlama Sorunları, Yüksek Lisans Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Afyonkarahisar.
• TCMB. 2018. Bankacılık Verileri, http://tcmb.gov.tr., (Erişim tarihi: 20 Ekim 2018).
• TOB. 2020. Tarımsal Yapı ve Maliyetler, İzmir İl Tarım ve Orman Müdürlüğü, https://izmir.tarimorman.gov.tr, (Erişim tarihi: 20 Ocak 2020).
• Tokmak T. 2009. Niğde İlinde Süt Sığırcılığı İşletmelerinin Ekonomik Analizi ve Sütün Pazara Arzı, Yüksek Lisans Tezi, Niğde Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Niğde.
• Torgut E, Annayev S, Örmeci Kart MÇ, Türkekul B. 2019. Süt sığırcılığı yapan işletmelerin genel yapısı, sorunları ve çözüm önerileri: İzmir ili Ödemiş ve Tire ilçeleri örneği, Tarım Ekonomisi Dergisi, 25 (1) : 87-95.
• TÜİK. 2018. Ulusal Hesaplar, http//www.tuik.gov.tr. (Erişim tarihi:12 Ekim 2018).
• TÜİK. 2020. Tarımsal İstatistikler, http//www.tuik.gov.tr. (Erişim tarihi:12 Ocak 2020).
• Tümer İE, Birinci A. 2011. Hayvancılık işletmelerinde süt maliyetine etki eden faktörlerin analizi: Tokat İli Örneği, Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 42 (1): 35-39.
• Uzmay A, Koyubenbe N, Armağan G. 2009. Measurement of efficiency using data envelopment analyses (DEA) and social factors affecting the technical efficiency in dairy cattle farms within the province of Izmir, Turkey, Journal of Animal and Veterinary Advances, 8 (6) : 1110-1115.
• Uzunöz M, Altıntaş G, Akçay Y. 2008. Cost of milk and marketing margins in dairy farms of Turkey. Journal of Applied Sciences, 8 (7): 1329-1332.
• Yeteroğlu K. 2010. Tokat İli Niksar İlçesinde Süt Sığırcılığı Yapan Tarım İşletmelerinin Ekonomik Analizi ve Pazarlama Sorunları, Yüksek Lisans Tezi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Tokat.
• Yıldırım İ, Şahin A. 2003. Van İli Merkez İlçede Süt Sığırcılığı Yapan İşletmelerin Ekonomik Analizi, Van Ticaret Borsası Yayınları, No: 1, Van, s.52.
• Yıldırım İ, Terin M, Çiftçi K. 2008. The Influence of scale on the profitability of culture-cross breed dairy cattle farms in western part of turkey, Journal of Animal and Veterinary Advances, 7 (9) : 1073-1077.
• Yıldırım F, Özdemir S, Yıldız A. 2018. Koçaş tarım işletmesinde yetiştirilen siyah alaca (holştayn) sığırlarda bazı süt verimi özellikleri ve ilişkili genlerin ekspresyonu, KSU Tarım ve Doğa Dergisi, 21 (3) : 353-362.
• Yılmaz İ, Dağıstan E, Koç B, Özel R. 2003. Hatay ilinde projeli ve projesiz süt sığırcılığı yapan işletmelerin süt sığırcılığı üretim faaliyetlerinin ve faktör verimliliklerinin analizi, Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 16 (2) : 169-178.
• Yılmaz H. 2010. Süt Sığırcılığında Kooperatifler Aracılığıyla Desteklemenin Ekonomik ve Sosyal Etkileri: Adana İli Örneği, Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Adana.