Fertility and Some Growth Characteristics of Lambs in Akkaraman Sheep Grown in Çorum Province

Yıl 2024, Cilt: 65 Sayı: 1, 20 - 28, 08.07.2024

Hacer Tüfekci , Hilal Tozlu Çelik , Başak Özten

https://doi.org/10.29185/hayuretim.1456225

Öz

Objective: The aim of this study was to determine the reproductive efficiency and lamb growth characteristics of Akkaraman sheep in Çorum province under breeder conditions.

Material and Methods: The animal material of the study consisted of 2214 Akkaraman sheep and 2508 Akkaraman lambs from three different farms located in the center of Çorum province. The study was conducted between 2019 and 2022. In the study, reproductive characteristics of Akkaraman sheep and birth, weaning live weights, and survival of lambs were determined.

Results: The mean birth weight of lambs was 4.15 kg, and the mean weaning weight (75th day) was 19.58 kg. Birth and weaning weights differed according to year, farm, type of birth, and sex (P<0.001). Lambing rate, singleton, and twinning rates were 94.1%, 79.5%, and 20.5%, respectively. The average number of lambs per birth was 1.20, the female lamb ratio was 52.1%, and the male lamb ratio was 47.9%. The survival rate of lambs at the 75th day varied according to sex, type of birth, years, and farms, and the average survival rate of lambs was 94%.

Conclusion: In conclusion, the findings obtained in terms of reproductive efficiency and growth characteristics of Akkaraman sheep in Çorum province are similar to those reported in the literature.

Keywords: Çorum, Akkaraman, fertility, sheep, lamb

Anahtar Kelimeler

Çorum, Akkaraman, fertility, sheep, lamb

Çorum İlinde Yetiştirilen Akkaraman Koyunlarında Döl Verimi ve Kuzularda Bazı Büyüme Özellikleri

Öz

Amaç: Bu çalışmada yetiştirici koşullarında Çorum ilinde Akkaraman koyunlarının döl verimi ve kuzularda büyüme özelliklerinin belirlenmesi amaçlanmıştır.

Materyal ve Metot: Çalışmanın hayvan materyalini Çorum ili merkeze bağlı üç farklı işletmede bulunan 2214 baş Akkaraman koyunu ve 2508 baş Akkaraman kuzuları oluşturmuştur. Çalışma 2019-2022 yılları arasında gerçekleştirilmiştir. Çalışmada Akkaraman koyunlarında döl verimi özellikleri ile kuzularda doğum, sütten kesim canlı ağırlıkları ve yaşama gücü belirlenmiştir.

Bulgular: Çalışma sonucunda kuzuların ortalama doğum ağırlığı 4,15 kg, ortalama sütten kesim ağırlığı (75. gün) 19,58 kg olarak belirlenmiştir. Doğum ve sütten kesim ağırlıkları yıl, işletme, doğum tipi ve cinsiyete göre farklılık göstermektedir (P<0.001). Kuzulama oranı, tekizlik ve ikizlik oranı sırasıyla ortalama 94,1%, 79,5%, 20,5% olarak bulunmuştur. Bir doğumda ortalama kuzu sayısı 1,20, dişi kuzu oranı 52,1%, erkek kuzu oranı 47,9% olarak belirlenmiştir. Kuzuların 75. gün yaşama gücü cinsiyet, doğum tipi, yıllara ve işletmelere göre farklılık göstermektedir ve kuzularda ortalama yaşama gücü 94% olarak bulunmuştur

Sonuç: Sonuç olarak Çorum ilinde Akkaraman koyunlarının döl verimi ve büyüme özellikleri bakımından elde edilen bulgular literatür bildirişleri ile benzerlik göstermektedir.

Anahtar Kelimeler: Çorum, Akkaraman, Döl Verimi, Koyun, Kuzu

Anahtar Kelimeler

Çorum, Akkaraman, Döl Verimi, Koyun, Kuzu

Kaynakça

• Akçapınar H, Özbeyaz C, Ünal N, Avcı M. 2000. Kuzu eti üretimine uygun ana ve baba hatlarının geliştirilmesinde Akkaraman, Sakız ve Kıvırcık koyun ırklarından yararlanma imkanları I. Akkaraman koyunlarda döl verimi, Akkaraman, Sakız x Akkaraman F1 ve Kıvırcık x Akkaraman F1 kuzularda yaşama gücü ve büyüme. The Turkish Journal of Veterinary and Animal Sciences, 24:71-79.
• Aksoy Y, Şekeroğlu A, Duman M. 2023. Evaluation of some reproductive performance of sheep, livability and growth traits of lambs of Akkaraman in breeder flocks in Niğde/Bor province. Turkish Journal of Agriculture-Food Science and Technology, 11(1): 2580-2588. https://doi.org/10.24925/turjaf.v11is1.2580-2588.6512.
• Aktaş AH, Dursun Ş, Doğan Ş, Kiyma Z, Demirci U, Halıcı I. 2015. Effects of ewe live weight and age on reproductive performance, lamb growth, and survival in Central Anatolian Merino sheep. Archives Animal Breeding, 58(2): 451-459.
• Anonymous, 2023. Çorum ili 2022 yılı çevre durum raporu. Türkiye Cumhuriyeti Çorum Valiliği Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürlüğü. https://webdosya.csb.gov.tr/db/ced/icerikler/corum-ilcdr-2022-20230914130852.pdf. (14.03.2024).
• Arzik Y, Kizilaslan M, Behrem S, White SN, Piel LMW, Cinar MU. 2023. Genome-wide scan of wool production traits in Akkaraman sheep. Genes (Basel), 14(3): 713. https://doi.org/10.3390/genes14030713.
• Aydin KB, Bi Y, Brito LF, Ulutaş Z, Morota G. 2024. Review of sheep breeding and genetic research in Türkiye. Frontiers in Genetics, 15: 1308113. https://doi.org/10.3389/fgene.2024.1308113.
• Aydoğdu U, 2016. Kuzularda neonatal mortalite. Cumhuriyet Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 1(2): 37-46.
• Baş-Ekici H, Beşoluk K, Başpınar N. 2024. Determination of skull variation in Akkaraman and Kangal Akkaraman sheep by geometric morphometric method. Research in Veterinary Science, 168: 105155. https://doi.org/10.1016/j.rvsc.2024.105155.
• Çetin H, Bayrıl T, Tez Ş. 2021. Yetiştirici koşullarında Akkaraman-Şavak kuzularının büyüme, doğum tipi ve cinsiyet oranı özelliklerinin araştırılması. Dicle Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, 14(2): 126-130. https://doi.org/10.47027/duvetfd.989143.
• Daş G, Savaş T. 2002. Keçilerde bir batında doğum ağırlığı ve varyasyonu seleksiyon ölçütü olarak kullanılabilir mi? Hayvansal Üretim, 43(2): 86-90.
• Duguma G, Schoeman SJ, Cloete SWP, Jordaan GF. 2002. Genetic and environmental parameters for sheep productivity in Merinos. South African Journal Animal Science, 32(3): 154-159. https://doi.org/10.4314/sajas.v32i3.3740.
• Ekiz B, Özcan M, Yilmaz A, Ceyhan A. 2005. Estimates of phenotypic and genetic parameters for sheep productivity traits of Turkish Merino (Karacabey Merino) sheep. Turkish Journal of Veterinary Animal Science, 29(2): 557-564.
• FAO, 2023. Food and Agriculture Organization of the United Nations. Statistics world livestock (1961e2007). https://www.fao.org/home/en
• Fırdolaş S. 2022. Akkaraman ve Lalahan koyununda (Kıvırcık x Akkaraman G1) yaşama gücü ve büyüme gelişme özellikleri. MAS Journal of Applied Sciences, 7(4): 1024-1032.
• Jafaroghli M, Safari A, Shadparvar AA, Mansoori Yarahmadi N. 2019. Genetic analysis of sheep productivity traits in Baluchi sheep. Iranian Journal of Applied Animal Science, 9(4): 651-657.
• Kandemir Ç, Taşkın T. 2022. Türkiye’de koyun ırklarının mevcut durumu ve geleceği: Karadeniz Bölgesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 27(1): 101-112. https://doi.org/10.53433/yyufbed.1064425.
• Kaymakçı M. 2006. İleri Koyun Yetiştiriciliği. Meta Basım Matbaacılık Hizmetleri, ISBN 978-605-85998-1-9, Bornova-İzmir.
• Kırdağ, M. Akkaraman kuzularda erken gelişim döneminde canlı ağırlık ve bazı serum parametrelerinin düzeylerindeki değişimin izlenmesi. Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi Sağlik Bilimleri Enstitüsü, Biyokimya Anabilim Dalı.
• Kizilaslan M, Arzik Y, Behrem S, White SN, Cinar MU. 2024a. Comparative genomic characterization of indigenous fat‐tailed Akkaraman sheep with local and transboundary sheep breeds. Food and Energy Security, 13(1): e508. https://doi.org/10.1002/fes3.508.
• Kizilaslan M, Arzik Y, Behrem S. 2024b. Genetic parameters for sheep lifetime productivity traits in Central Anatolian Merino sheep. Small Ruminant Research, 107235. https://doi.org/10.1016/j.smallrumres.2024.107235.
• Kizilaslan M, Arzik Y, Cinar MU, Konca Y. 2022b. Genome-wise engineering of ruminant nutrition – nutrigenomics: applications, challenges, and future perspectives-A review. Annals of Animal Science, 22(2): 511-521. https://doi.org/doi:10.2478/aoas-2021-0057
• Kizilaslan M, Arzik Y, White SN, Piel LMW, Cinar MU. 2022a. Genetic parameters and genomic regions underly-ing growth and linear type traits in Akkaraman sheep. Genes, 13(8): 1414. https://doi.org/10.3390/genes13081414.
• Köseman A, Kul S, Şeker İ. 2022. Malatya ilindeki koyunculuk işletmelerinin yapısal özellikleri ve yetiştiricilerin sosyo-ekonomik durumu. Fırat Üniversitesi Sağlık Bilimleri Veteriner Dergisi, 36(1): 1-9.
• Kuba J, Landete-Castillejos T, Udała J. 2015. Red deer farming: breeding practice, trends and potential in Poland-a Review. Annals of Animal Science, 15(3): 591-599. https://doi.org/10.1515/aoas-2015-0033.
• Kutlu, M.A., Çelik, Ş., Kaygusuzoğlu, E. 2022. Bingöl ilinde halk elinde yetiştirilen Akkaraman ırkı kuzuların büyüme performansının incelenmesi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Tarım ve Doğa Dergisi, 25(6), 1502-1509.
• Nash ML, Hungerford LL, Nash TG, Zinn GM. 1996. Risk factors for perinatal and postnatal mortality in lambs. The Veterinary Record, 39: 64-67.
• Noyan M, Ceyhan A. 2021. Yarı entansif koşullarda yetiştirilen Akkaraman ırkı kuzuların büyüme performansı. Journal of Agriculture Food Environment and Animal Sciences, 2(2): 147-162.
• Oğrak YZ. 2020. Fertility traits of Kangal Akkaraman sheep reared in breeder conditions in Sivas province. Agriculture-Food Science and Technology, 8(12): 2651-2656. https://doi.org/10.24925/turjaf.v8i12.2651-2656.3850.
• Özmen O, Kul S, Gok T. 2020. Determination of genetic diversity of the Akkaraman sheep breed from Turkey. Small Ruminant Research, 182: 37-45. https://doi.org/10.1016/j.smallrumres.2019.10.009.
• Sakar ÇM. 2024. The effect of climate index on growth values from birth to breeding in Akkaraman sheep. Tropical Animal Health and Production, 56(2): 1-11. https://doi.org/10.1007/s11250-024-03901-7.
• Şirin E. 2023. Breeding of Akkaraman sheep in Tokat. Black Sea Journal of Agriculture, 6(6): 660-663. https://doi.org/10.47115/bsagriculture.1333897.
• SPSS, 2016. IBM Corp. Released 2016. IBM SPSS Statistics for Windows, Version 24.0. Armonk, NY: IBM Corp. Tüfekci H. 2023. Yetiştirici koşullarında Akkaraman ırkı koyunlarda döl verimi ile kuzularda büyüme ve yaşama gücü özelliklerinin belirlenmesi. Akademik Ziraat Dergisi, 12(1): 139-144. http://dx.doi.org/10.29278/azd.1188633.
• TÜİK, 2024. Türkiye İstatistik Kurumu. www.tuik.gov.tr. (02.02.2024)
• Türkmen C, Çak B. 2021. Çaldıran’da yetiştirilen Akkaraman koyunlarının bazı verim özelliklerinin araştırılması. Van Sağlık Bilimleri Dergisi, 14(1): 63-73. https://doi.org/10.52976/vansaglik.790459.
• Ünal G, Dellal İ. 2023. Evaluatıon of supports given for small ruminant livestock in terms of breeder satisfaction: national sheep and goat breeding project, the case of Akkaraman sheep breeding suproject in Çankırı province. Journal of the Institute of Science and Technology, 13(1): 651-663. https://doi.org/10.21597/jist.1159339.
• Ünal G, Ünal İ, Sakar ÇM. 2022. Çankırı ilinde uygulanan Akkaraman ıslahı alt projelerine dahil olan koyun işletmelerinin bazı verim ve yapısal özellikleri. Ziraat Mühendisliği, 375: 47-57. https://doi.org/10.33724/zm.1094632.
• Vatankhah M, Talebi MA, Edriss MA. 2008. Estimation of genetic parameters for reproductive traits in Lori-Bakhtiari sheep. Small Ruminant Research, 74(1-3): 216-220.
• Vatankhah M. 2016. Phenotypic and genetic factors affecting on reproductive lifetime of Lori-bakhtiari sheep. Iranian Journal of Applied Animal Science, 6(1): 125-131.
• Yağcı S, Baş S, Tatlıyer A. 2018. Şavak Akkaraman kuzuların yetiştirici koşullarında büyüme ve yaşama gücü özellikleri. Lalahan Hayvancılık Araştırma Enstitüsü Dergisi, 58(2): 81-88.