Bir Aile Sağlığı Merkezine Kayıtlı Yaşlılarda Düşme Riskinin Belirlenmesi

Yıl 2019, Cilt: 2 Sayı: 3, 8 - 13, 31.12.2019

İbrahim Karademir , Betül Aktaş

Öz

Amaç: Bu araştırma, 65 yaş ve üstü bireylerde düşme riskinin belirlenmesi amacıyla yapılmıştır.
Yöntem: Kesitsel- tanımlayıcı olarak yapılan bu çalışma, Gaziantep İli Sağlık Müdürlüğü’ne bağlı 60. Yıl Aile Sağlık Merkezi’nde Mayıs-Aralık 2018 tarihleri arasında yürütülmüştür. Araştırmanın evrenini 60. Yıl Aile Sağlık Merkezi’ne kayıtlı 65 yaş ve üzeri 1050 kişi oluşturmuştur. Örneklemi ise evreni bilinenden örneklem hesaplama yöntemine göre belirlenen 290 birey oluşturmuştur. Araştırmada veri toplama aracı olarak Tanıtıcı Bilgi Formu ve DENN Düşme Risk Değerlendirme Ölçeği kullanılmıştır. Verilerin istatiksel analizi SPSS 23.0 istatistik paket programında, t testi, varyans analizi kullanılarak ve sayı, yüzdelik ve ortalama değerleri hesaplanarak yapılmıştır.
Bulgular: Yaşlıların %15.9’unun düşme riski az %20.7’sinin düşme riski orta ve %63.4’nün üstü düşme riski yüksek olarak hesaplanmıştır. Bireylerin DENN Düşme Riski Değerlendirme Ölçeği toplam puan ortalaması 11.5±5.5 olarak belirlenmiştir. Yaşları 65-74 arası olan grubun DENN Düşme Riski Değerlendirme Ölçeği puan ortalaması 75- 84 yaş arası ve 85 ve üzeri yaş grubunda yer alan bireylerden daha düşük olup 10.4±5.3’dir (p<0.05).
Sonuç: Çalışma sonucuna göre yaşlı bireylerin büyük bir çoğunluğu düşme açısından riskli grupta yer almaktadır. Bireylerin eğitim durumu dışında çalışma kapsamında bakılan diğer tüm sosyo-demografik özellikleri düşme riskini etkilemektedir.

Anahtar Kelimeler

Yaşlı, Düşme, Düşme Riski

Kaynakça

• 1. TÜİK, (2018). Türkiye İstatistik Kurumu İstatistiklerle Yaşlılar 2017. Sayı: 27587.
• 2. Gökçe Kutsal, Y., Eyigör S. (2012). Edt: Aslan D., Ertem M. 2012. Yaşlı Sağlığı: Sorunlar ve Çözümler. HASUDER yayın. Palme Yayıncılık. Ankara. 46.
• 3. Kaymak Karataş, G., Maral, I. (2001). Ankara- Gölbaşı ilçesinde geriatrik popülasyonda 6 aylık dönemde düşme sıklığı ve düşme için risk faktörleri. Geriatri Dergisi. 4 (4): 152-158.
• 4. Khow, K.S., Dollard, J., Bray, K., Smyth, C., Chehade, M., Theou, O., et al. (2018). A randomized controlled feasibility study to evaluate the effects of a goal-setting coaching intervention using feedback from an accelerometer on sedentary time in older people at risk off alls (SMART-MOVE): A study protocol. Pilot and Feasibility Studies. 4(173): 1-11.
• 5. Yaşar, G., Türk, G. (2018). Hasta düşmelerinde risk faktörlerinin belirlenmesi. Hemşirelik Bilimi Dergisi. 1(1): 15-20.
• 6. Şencan, İ., Canbal, M., Tekin, O., Işık, B. (2011). Halk sağlığı sorunu olarak yaşlılık dönemi düşmeleri. Yeni Tıp Dergisi. 28(2): 79-82.
• 7. Turaman, C. (2001). Yaşlı sağlığı hizmetlerinin birinci basamakta planlanması. Geriatri Dergisi. 4(1): 22-27.
• 8. Aktaş, B. (2012). Yaşlı bireylerde düşmeleri önlemeye yönelik rehber geliştirme ve geliştirilen rehber doğrultusunda verilen eğitimin düşmeyi önlemeye etkisi. Doktora Tezi. Atatürk Üniversitesi. Erzurum.
• 9. Arena, G., Cordova, S., Gavin, A., Palamara, P., Rimajova, M. (2002). “Falls in The Elderly in Western Australia”. http://www.population.health.wa.gov.au/promotion/resources/Burns%20and%20scalds.p. Erişim tarihi: 07.10.2018.
• 10. Joint Commission International (JCI). (2010). “National Patient Safety Goals”. http://kawww.jointcommission.org/NR/rdonlyres/EADA6461-F238-4680-B4E2 07B433B2701/0/08_NPSG_ASL_gp.pdf. Erişim Tarihi: 10.10.2018.
• 11. Çınarlı, T., Koç, Z. (2015). 65 yaş ve üzeri yaşlılarda düşme risk ve korkusunun günlük yaşam aktiviteleri ve yaşam kalitesi üzerine etkisi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 4(4): 660-679.
• 12. Erdem, M., Emel, F.H. (2004). Yaşlılarda mobilite seviyesi ve düşme korkusu. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi. 7 (1): 1-10.
• 13. Uysal Madak, K. (2010). Bir üniversite hastanesindeki hastaların düşme risk düzeylerinin ve düşme önleme uygulamalarının değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi. İzmir.
• 14. Brıto, T.A., Coqueıro, R.D.S., Fernandes, M.H., Jesus, C.S.D. (2014). Determinants of falls in communitydwelling elderly: Hierarchical analysis. Public Health Nursing. 31(4): 290-297.
• 15. Akdeniz, M., Yaman, A., Kılıç S., Yaman, H. (2010). Aile hekimliğinde önlenebilen sorunlar: Yaşlılarda düşmeler. GeroFam Dergisi. 1: 117-132.
• 16. Gökçe Kutsal, Y. Yaşlılarda düşme. http://www.gebam.hacettepe.edu.tr/oneri/yaslilarda_dusme.pdf. Erişim Tarihi:10.04.2019.
• 17. Rubenstein, L.C. (2006). Falls in older people: Epidemiology, risk factors and strategies for prevention. Age and Ageing. 35: 37-41.
• 18. Eren Tekin, D., Kara, N., Utlu Tan, N., Arkuran, F. (2013). Delmarva Vakfı Tarafından Geliştirilen Düşme Riski Değerlendirme Ölçeğinin Türkçe Uyarlaması: geçerlilik ve güvenilirlik çalışması. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi. 10 (1): 45-50.
• 19. Akgül, A., Arman, N., Tarakcı, E., Yılmaz Alarçın, E., Saydam, R., Büyükkaya, F., ve ark. (2018). İstanbul Bahçelievler ilçesinde yaşayan yaşlıların düşme prevalansı ve düşme riskinin belirlenmesi. Türkiye Klinikleri Dergisi. 38(2): 107-115.
• 20. Beyazay, S., Durna, Z., Akın, S. (2014). Yaşlı bireylerde düşme riski ve etkileyen faktörlerin değerlendirilmesi. Türkiye Klinikleri J Nurs Sci. 6(1): 1-12.
• 21. Bıyıklı K. (2006). Huzurevinde yaşayan bir grup yaşlıda düşme ile ilişkili faktörler: demografik özellikler, sağlık sorunları ve kullanılan ilaçlar. Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Yüksek lisans Tezi. İstanbul Üniversitesi. İstanbul.
• 22. Caner, Ş. (2018). Yaşlılarda düşme riski, korkusu ve düşme davranışları ile düşmeye yönelik evde bakım gereksinimlerinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi. Samsun.
• 23. Chu, L.W., Chi, I., Chiu, A.Y.Y. (2005). Incidence and predictors of falls in the chinese elderly. Ann Acad Med Singapore. 34: 60-72.
• 24. Çubukçu, M. (2018). Evde bakım alanlarda düşme riskinin değerlendirilmesi. Türk Aile Hekimliği Dergisi. 22(2): 50-57.
• 25. Gülhan Güner, S., Nural, N., Erden, A. (2017). Evde yaşayan genç yaşlıların ilaç yönetimi, ev içi düzenlemeleri, egzersiz alışkanlıkları ve yaşam kalitesi ile düşme risk düzeylerinin belirlenmesi: Pilot Çalışma. İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi. 2(2): 13-19
• 26. Gülhan, S. (2013). Trabzon İl Merkezinde Yaşayan Yaşlılarda Düşme Riski, Düşme Prevalansı ve Düşmeye Bağlı İşlevsel Yetersizlik. Yüksek Lisans Tezi. Karadeniz Teknik Üniversitesi. Trabzon.
• 27. Kaymak Karataş, G., Maral, I. (2001). Ankara- Gölbaşı ilçesinde geriatrik popülasyonda 6 aylık dönemde düşme sıklığı ve düşme için risk faktörleri. Geriatri Dergisi. 4 (4): 152-158.
• 28. Lök, N. (2010). Yaşlılarda düşmelere sebep olan ev içi çevresel risk faktörleri ve düşme ile ilişkisi. Yüksek Lisans Tezi. Selçuk Üniversitesi. Konya.
• 29. Mumcu Boğa, N., Özdelikara, A., Ağaçdiken, S. (2015). Huzurevindeki yaşlı hastalarda düşme davranışlarının belirlenmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 4(3): 360-371.
• 30. Savcı, C., Kaya, H., Acaroğlu, R., Kaya, N., Bilir, A., Kahraman, H., Gökerler, N. (2009). Nöroloji ve nöroşirürji kliniklerinde hastaların düşme riski ve alınan önlemlerin belirlenmesi. Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim ve Sanatı Dergisi. 2(3): 19-25.
• 31. Sharif, S.I., Al-Harbi, A.B., Al-Shihabi, A.M., Al-Daour, DS., Sharif, R.S. (2018). Falls in the elderly: Assessment of prevalence and risk factors. Pharmacy Practice. 16(3): 1206.
• 32. Şencan, İ., Canbal, M., Tekin, O., Işık, B. (2011). Halk sağlığı sorunu olarak yaşlılık dönemi düşmeleri. Yeni Tıp Dergisi. 28(2): 79-82.
• 33. Wu, T.Y., Chie, W.C., Yang, R.S., Liu, J.P., Wong, W.K., Liaw, C.K. (2013). Factors associated with falls among community-dwelling older people in Taiwan. Annals Academy of Medicine. 42(7): 320-327.