Ulusal ve Uluslararası Sağlık Politikaları İle Küresel Toplantılar Çerçevesinden Kadın Sağlığına Bakış

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 2, 236 - 249, 23.08.2024

Abdurrahim Uyanık , Fatma Uslu Şahan , Gülten Koç

https://doi.org/10.54189/hbd.1401653

Öz

Sağlık politikalarının temel amacı, toplumun sağlık durumunu iyileştirmek ve sağlık hizmetlerine erişimi artırmaktır. Bu politikalar, hastalıkları önlemeyi, tedavi hizmetlerini geliştirmeyi, sağlık eşitsizliklerini azaltmayı ve sağlıklı yaşam biçimlerini teşvik etmeyi amaçlamaktadır. Ayrıca, bu politikalar toplumun genel refahını artırmayı, sağlık hizmetlerinin etkin ve verimli bir şekilde sunulmasını ve sağlık sistemlerinin sürdürülebilirliğini sağlamayı hedeflemektedir. Sağlık politikalarının bir parçası olarak, küresel toplantıların çıktıları ve önerileri, kadın sağlığının ve toplum sağlığının iyileştirilmesi amacıyla sağlık politikalarına entegre edilmemektedir. Küresel toplantılar, kadınların sağlık ve refahını artırmak için uluslararası platformlarda düzenlenen önemli etkinliklerdir. Bu toplantılar, kadına yönelik şiddetin önlenmesi, kadın sağlığının iyileştirilmesi ve kadın haklarının güçlendirilmesi gibi konuları ele almaktadır. Bu derlemenin amacı, ulusal ve uluslararası sağlık politikaları ile küresel toplantıları inceleyerek, kadına yönelik şiddetin önlenmesi, kadın sağlığının iyileştirilmesi ve dolaylı olarak toplum sağlığının artırılması konularında toplumsal bilincin artırılması ve yasalar hakkında bilgi düzeyinin geliştirilmesidir.

Anahtar Kelimeler

Kadın Konferansları, Kadın Sağlığı, Politika, Sağlık

Overview of Women's Health from the Framework of National and International Health Policies and Global Meetings

Öz

The main objective of health policies is to improve the health status of society and increase access to health services. These policies aim to prevent diseases, improve treatment services, reduce health inequalities and promote healthy lifestyles. In addition, these policies aim to improve the general welfare of society, ensure the effective and efficient delivery of health services and the sustainability of health systems. As part of health policies, the outcomes and recommendations of global meetings are not integrated into health policies to improve women's health and public health. Global meetings are important events organised on international platforms to improve the health and well-being of women. These meetings address issues such as preventing violence against women, improving women's health and strengthening women's rights. The aim of this review is to analyse national and international health policies and global meetings in order to raise public awareness and improve the level of knowledge about the laws on preventing violence against women, improving women's health and indirectly increasing public health.

Anahtar Kelimeler

Health, Politics, Women Conferences, Women

Kaynakça

• Abbasoğlu Özgören, A. (2020). Nairobi Taahhütleri: Türkiye’de üç sıfıra doğru. Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü. (Erişim tarihi: 15.03.2024). https://turkiye.unfpa.org/sites/default/files/pub-pdf/icpd-_tr pdf_1.pdf.
• Ak S. (2021). Geçmişten günümüze Türkiye’nin sağlık politikaları. Ankara Sağlık Hizmetleri Dergisi, 1(20), 28–36.
• Akın A, Türkçelik Türkel E. (2020). Sağlık hizmetlerine erişimde toplumsal cinsiyet eşitliği. Ankara: CEİD Yayınları.
• Akça Ay F. (2011). Sağlık uygulamalarında temel kavramlar ve beceriler. İstanbul: Nobel Tıp Kitabevleri.
• Akdağ R, Aydın S, Demirel H. (2007). Nereden nereye Türkiye sağlıkta dönüşüm programı. Ankara: Sağlık Bakanlığı.
• Akdoğan N, Doğan DU. (2023). Sürdürülebilir Kalkınma Hedeflerinden 5 No’lu toplumsal cinsiyet eşitliği hedefine ulaşmada Türkiye’de sürdürülebilirlik raporu düzenleyen işletmelerin 2020 ve 2021 yılı beyanlarının incelenmesi ve sonuçların değerlendirilmesi. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, Özel Sayı, 227-248.
• Akdur R. (2008). Cumhuriyetten günümüze sağlık. 12. Ulusal Halk Sağlığı Kongresi Kitabı, (4), 45–71.
• Altındağ Ö, Yıldız A. (2020). Türkiye’de sağlık politikalarının dönüşümü. Birey ve Toplum Sosyal Bilimler Dergisi, 10(1), 157–184. doi:10.20493/birtop.742637.
• Anıl E, İlkkaracan P, Kılıç Z, Ronge K, Seral G, Ülgen T. (2001). Pekin +5 : Birleşmiş milletlerde kadının insan hakları ve Türkiye’nin taahhütleri. Kadının İnsan Hakları Projesi (KİHP) - Yeni Çözümler Vakfı İrtibat Bürosu, 1–28.
• Aydın N. (2019). Health promotion/sağlığın teşviki ve geliştirilmesi. Black Sea Journal of Health Science, 2(1), 21–29.
• Bakırcı K. (2015). İstanbul Sözleşmesi. Ankara Barosu Dergisi, (4), 133–204.
• Belek Erşen U. (2006). Birleşmiş milletler kadınlara karşı her türlü ayrımcılığın önlenmesi sözleşmesi ve denetim mekanizması. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Uluslararası İlişkiler Anabilim Dalı, Ankara.
• Bozkurt ÖK. (2011). Uluslararası nüfus ve kalkınma konferansı (ICPD, 1994) eylem programının Türkiye’de uygulanan sağlık politikalarına yansımalarının toplumsal cinsiyet perspektifinden incelenmesi. T.C. Başbakanlık Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü.
• Canikoğlu Kırbaş S. (2015). Kadınlara yönelik şiddetin ve ev içi şiddetin önlenmesine dair ulusal ve uluslararası mevzuat (İstanbul Sözleşmesi ve 6284 Sayılı Kanun). Ankara Barosu Dergisi, (3), 355–378.
• Cansever İH. (2018). Devlet anlayışları ekseninde sağlık politikalarının değişimi ve analizi: Türkiye incelemesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(31), 105–120.
• Council of Europe. (2011). Kadına Yönelik şiddet ve aile içi şiddetin önlenmesi ve bunlarla mücadeleye dair Avrupa Konseyi Sözleşmesi, Avrupa Konseyi. (Erişim tarihi: 12.03.2024). https://rm.coe.int/1680462545.
• Çavmak Ş, Çavmak D. (2017). Türkiye’de sağlık hizmetlerinin tarihsel gelişimi ve sağlıkta dönüşüm programı. Sağlık Yönetimi Dergisi, 1(1), 48–57.
• Cueto M. (2004). The origins of primary health care and selective primary health care. American Journal Of Public Health, 94(11), 1864–1874. doi:10.2105/ajph.94.11.1864.
• Dedeoğlu N. (2021). Alma Ata konferansının hazırlanması ve sonrası. Toplum ve Hekim, 36(1), 47–51.
• Demir Yıldırım A, Hotun Şahin N. (2022). Anne ölümlerinin önlenmesi: Uluslararası bakım ve izlem modelleri. Jinekoloji- Obstetrik ve Neonatoloji Tıp Dergisi, (19)1; 1184-1191. doi:10.38136/jgon.842685.
• Eke E, Eroymak S. (2019). Uluslararası aktörlerin küresel sağlık politikaları üzerine etkileri: teorik bir inceleme. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(28); 388-407. doi:10.20875/makusobed.566593.
• Ersoy E, Saatçi E. (2017). Kanser taramaları: İhtilaflar. Türk Aile Hekimliği Dergisi, 21(3): 118-122. doi:10.15511/tahd.17.00396.
• Gediz Oral B, Arpazlı Fazlılar T. (2019). Küresel sağlık politikasının aktörleri. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17 (4); 249-267. doi:10.18026/cbayarsos.548710.
• UN Global Compact Network Türkiye. (2015). Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları. (Erişim tarihi: 15.03.2024). https://www.globalcompactturkiye.org/surdurulebilir-kalkinma-amaclari/.
• Göçmen L, Meydan Acımış N. (2017). Dünden günümüze Türkiye’ de sağlığın geliştirilmesi serüveni. Sağlık ve Toplum, 27(3), 14-19.
• İnam Ö, Yeşiltepe Oskoy Ü. (2020). Doğum sonu dönemde evde bakım ve perinatoloji hemşiresinin gelişen rolleri. Journal of Health Services and Education, 4(2), 32-38.
• İnsan Hakları Derneği. (2023). Birleşmiş Milletler Pekin Deklerasyonu. (Erişim tarihi: 12.10.2023). https://www.ihd.org.tr/birlesmis-milletler-pekin-deklarasyonu.
• İnsan Kaynağını Geliştirme Vakfı. (1995). Gençlik, cinsel eğitim ve üreme sağlığı. İstanbul: Aile Planlaması Derneği.
• İşler R, Şentürk C. (2017). Tarihsel açıdan uluslararası kurum/kuruluşlarda “ekonomik kalkınma” ve “kadın” ilişkisi üzerine bir değerlendirme. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 375–388. doi:10.20875/makusobed.369435.
• Kadın Statü Genel Müdürlüğü. (2008). Politika dokümanı kadın ve sağlık. T.C. Başbakanlık Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü.
• Kanbur N. (2021). İstanbul convention: Commitment to preventing gender-based violence. Journal of Adolescent Health, 69(2), 354–355. doi:10.1016/j.jadohealth.2021.05.009.
• Kasapoğlu A. (2016). Türkiye’de sağlık hizmetlerinin dönüşümü. Journal of Sociological Research, 19(2), 131–174.
• Pala K. (2021). Alma– Ata bildirgesi ile Astana Bildirgesi’nin benzerlikleri ve farklılıkları. Toplum ve Hekim, 36(2), 92-96.
• Kinaci M. (2021). 1980 sonrası Türkiye’de sağlık sektörünün gelişimi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Kitiş Y. (2021). Dünyada sağlığın korunması ve geliştirilmesinde sağlık politikaları, sağlık eylem planları, herkes için sağlık 1978-2020. A. Bayık Temel (Ed.), Sağlığı koruma ve geliştirme 1 içinde (1. bs., s.235-259). İstanbul: Ema Tıp Kitapevi.
• Kıray Vural B, Taşpınar A. (2006). Sağlık politikaları. Ege Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi, 22(1), 305–318.
• Kırılmaz H. (2021). Uluslararası sağlık politikaları ve Dünya Sağlık Örgütü. Ö. Kutlu, Y. Sayın. S. Usta (Ed.), Uluslararası kamu politikaları- kavram, teori, aktörler, uygulamalar içinde (1. bs., s.295-319). İstanbul: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Kolaç N, Ergün A. (2021). Türkiye’de sağlığın korunması ve geliştirilmesinde sağlık politikaları, sağlık eylem planları ve yasal düzenlemeler. A. Bayık Temel (Ed.), Sağlığı koruma ve geliştirme 1 içinde (1. bs., s.263-290). İstanbul: Ema Tıp Kitapevi.
• Kurt AÖ, Şaşmaz T. (2012). Türkiye’de sağlık hizmetlerinin sosyalleştirilmesi: 1961-200. Lokman Hekim Journal, 2(1), 21–30.
• Kwan S. (2010). The 7 th WHO global conference on health promotion- towards integration of oral health (Nairobi, Kenya 2009). Community Dental Health, 27, 129–136.
• Madenoğlu Kıvanç M. (2016). Universal declarations of health and health reforms in Turkey. Sağlık ve Hemşirelik Yönetimi Dergisi, 162-166. doi: 10.5222/SHYD.2015.162.
• Öter Candan R. (2015). Birleşmiş milletler kadının statüsü komisyonu 59. oturumu gözlem raporu. Kadın ve Demokrasi Derneği (KADEM), 1-29.
• Rissel C. (2005). The Bangkok charter for health promotion in a globalized world: what is it all about? New South Wales Public Health Bulletin, 16(9–10), 156–158. doi:10.1071/nb05043.
• Sulkü SN. (2011). Türkiye’de sağlıkta dönüşüm programı öncesi ve sonrasında sağlık hizmetlerinin sunumu, finansmanı ve sağlık harcamaları. Maliye Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı, 414.
• Sert G, Narman İ, Erkan O, Emre Ö, Özden E, Tursun N, Başar Y. (2019). Cinsel sağlık ve üreme sağlığında haklar ekonomik kültürel haklar sözleşmesinin 22 no’lu yorumu 2016. Türkiye Biyoetik Dergisi, 65-81.
• Şimşek AÇ, Çakmak D. (2019). Ülkemizde yürürlükte olan kadın sağlığını koruma politikaları mevzuatı. The Journal of Gynecology - Obstetrics and Neonatology, (3), 45–50.
• T.C. Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü. (2023). Kadın ve üreme sağlığı tarihçesi. (Erişim tarihi: 10.10.2023). https://hsgm.saglik.gov.tr/tr/kadin-ve-ureme-sagligi-tarihcesi.html.
• T.C. Sağlık Bakanlığı. (2023). Sağlık Bakanlığı tarihçe. (Erişim tarihi: 10.10.2023). https://www.saglik.gov.tr/TR,11492/tarihce.html.
• T.C. Sağlık Bakanlığı. (2023). Sağlık hizmetlerinin yürütülmesi hakkında yönerge. (Erişim tarihi: 10.10.2023). https://www.saglik.gov.tr/TR,11186/yonergeler.html.
• T.C. Sağlık Bakanlığı. (2006). Kanser erken teşhis ve tarama merkezleri yönetmeliği. (Erişim tarihi: 04.11.2023). https://www.saglik.gov.tr/TR,10446/kanser-erken-teshis-ve-tarama-merkezleri-yonetmeligi.html.
• T.C. Sağlık Bakanlığı. (2012). Gebelere D vitamini destek programı rehberi. (Erişim tarihi: 17.03.2024). https://www.saglik.gov.tr/TR,11158/gebelere-d-vitamini-destek-programi.html.
• T.C. Sağlık Bakanlığı. (2023). Sağlık istatistikleri yıllığı. (Erişim tarihi: 27.03.2024). https://www.saglik.gov.tr/TR-103184/saglik-istatistikleri-yilligi-2022-yayinlanmistir.html.
• Tatar M. (2011). Sağlık hizmetlerinin finansman modelleri: Sosyal sağlık sigortasının Türkiye’de gelişimi. Sosyal Güvenlik Dergisi, 1(1), 103–133.
• Topkaya Ö. (2016). Sosyal politika bağlamında dünyada sağlık politikalarının tarihsel gelişimi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21(2), 707–722.
• Toygar Ş. (2022). Sağlık politikası: Kavramsal çerçeve. Kamu Yönetimi ve Politikaları Dergisi, 3(3), 11–40.
• T.C. Dışişleri Bakanlığı. (2023). Dünya sağlık teşkilatı. (Erişim tarihi: 27.10.2023). https://www.mfa.gov.tr/who.tr.mfa.
• Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü. Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması (TNSA) (2018). Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü, T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı ve TÜBİTAK. Ankara.
• United Nations. (1979). Convention on the elimination of all forms of discrimination against women. (Erişim tarihi: 11.02.2024). https://www.un.org/womenwatch/daw/cedaw/.
• United Nations Human Rights. (2023). The committee on the elimination of discrimination against women. (Erişim tarihi: 25.10.2023). https://www.ohchr.org/en/treaty-bodies/cedaw.
• UN Women. (2000). Five-year review of the implementation of the Beijing Declaration and platform for action (Beijing+5) held in the general assembly. (Erişim tarihi: 15.02.2024). https://www.un.org/womenwatch/daw/followup/beijing+5.htm.
• Uyanık A. (2023) Postpartum dönemde cinselliği etkileyen faktörler ve kanıta dayalı hemşirelik bakımı. 9th International baskent congress on medicine, nursing, and health sciences proceedings books, 303-309.
• World Health Organization (WHO). (2023). Global health organization. (Erişim tarihi: 06.10.2023). https://www.who.int/about/history.
• Yanıkkerem E, Şirin A. (2016). Kadın ve sağlık bakım sistemleri, politikalar, yasalar. Kadın sağlığı. İstanbul: Nobel Kitapevleri.
• Yıldırım F, Gül H. (2021). Uluslararası kalkınma politikaları ve kadınların güçlendirilmesi üzerine bir değerlendirme. MANAS Journal of Social Studies, (10),0–2.
• Yılmaz Yeltekin S. (2004). Kongrelerden : Küreselleşme ve kadın sempozyumu. STED, 13(3), 114–118.
• Yurtçiçek Eren S. (2022). Kadın sağlığına genel bakış. N. Pekcan, K. Beydağ (Ed.), Hemşirelik ve ebelik öğrencileri için kadın sağlığı ve hastalıkları içinde (1.bs., 2-39). Ankara: Ankara Nobel Tıp Kitapevi.