Akciğer Kanseri Tanılı Bireye Fonksiyonel Sağlık Örüntüleri Modeli Doğrultusunda NANDA-I, NOC ve NIC Bağlantıları (NNN) ile Yürütülen Hemşirelik Süreci Örneği

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 3, 413 - 431, 18.12.2024

Azize Özdaş Gündoğan , Öznur Gürlek Kısacık

https://doi.org/10.54189/hbd.1486016

Öz

Amaç: Akciğer kanseri ölüm oranı yüksek seyreden en sık görülen kanser türlerinden biridir. Geç teşhis edilen, teşhis edildiğinde evresi ilerlemiş olan akciğer kanseri, öksürük, hemoptizi, ağrı, yorgunluk gibi pek çok semptomun da beraberinde ortaya çıktığı bir hastalıktır. Tedavi ve bakım süreci karmaşık olan akciğer kanseri, bireylerin ve ailelerinin bakım yükünü artırmaktadır. Semptomların şiddeti ve tedaviye bağlı yan etkilerin varlığı, akciğer kanserli bireylerin yaşam kalitesini azaltmaktadır. Akciğer kanserli bireylere tıbbi tedavi dışında istendik bakımın sunulması ve yaşam kalitelerinin psikolojik, fiziksel, sosyal alanlarda artırılabilmesi için hemşirelik bakımına ihtiyaç vardır. Hemşireler bakımlarını yürütürken bilimsel bir problem çözme yöntemi olarak da ifade edilebilen hemşirelik sürecinden yararlanırlar. Hemşirelik sürecinin yürütülmesinde sınıflama sistemlerinin kullanılması, hasta bakım kalitesinin başarı oranını arttırmaktadır.
Yöntem: Bu olguda 3. Evre küçük hücreli dışı akciğer kanseri olan bireye yönelik, NANDA-I Taksonomi II, NOC ve NIC bağlantıları kullanılarak, hemşirelik süreci yürütülmüştür.
Bulgular: Bireye ait 10 NANDA-I Taksonomi II tanısı, 46 adet NOC sonuç kriteri, 44 NIC girişimi ve 168 adet aktivite belirlenmiştir. Bireye ait veriler 11 alandan oluşan Fonksiyonel Sağlık Örüntüleri Modeli kullanılarak elde edilmiştir. Verilen bakımın etkinliğinin değerlendirilmesinde NIC girişimleri öncesi birinci NOC sonuç kriterleri puanları ile NIC girişimleri sonrası ikinci NOC sonuç kriterleri puanları karşılaştırılmıştır.
Sonuç: İkinci NOC sonuç kriteri puanındaki artış, akciğer kanseri tanılı bireye sunulan bakımın etkin olduğunu ve NANDA-I Taksonomi II, NOC ve NIC bağlantıları oluşturularak kullanılan hemşirelik sınıflama sistemlerinin akciğer kanseri semptomlarının yönetiminde başarılı olduğunu göstermiştir.

Anahtar Kelimeler

Akciğer kanseri, Hemşirelik Süreci, NANDA I Taksonomi II, NOC ve NIC bağlantıları

Etik Beyan

Bu çalışmada etik kurul onayı alınmamıştır. Makale yazılırken yayın etiğine uyulmuştur.

Example of Nursing Process Conducted with NANDA-I, NOC, and NIC Connections (NNN) Based on Functional Health Patterns Model for Individuals Diagnosed with Lung Cancer

Öz

Objective: Lung cancer is one of the most common types of cancer with a high mortality rate. When diagnosed late or at an advanced stage, lung cancer presents various symptoms such as cough, hemoptysis, pain, and fatigue. The treatment and care process for lung cancer are complex, increasing the burden of care for both individuals and their families. The severity of symptoms and the presence of treatment-related side effects diminish the quality of life for individuals with lung cancer. In addition to medical treatment, individuals with lung cancer require nursing care to provide desired support and improve their quality of life in psychological, physical, and social aspects. Nurses utilize the nursing process, which can be described as a scientific problem-solving method, in delivering care. The use of classification systems in the nursing process enhances the success rate of patient care quality.
Methods: In this case, the nursing process was carried out for an individual with stage III non-small cell lung cancer using NANDA-I Taxonomy II, NOC, and NIC connections.
Results: A total of 10 NANDA-I Taxonomy II diagnoses, 46 NOC outcome criteria, 44 NIC interventions, and 168 activities were identified for the individual. Data related to the individual were obtained using the Functional Health Patterns Model, which consists of 11 domains. In evaluating the effectiveness of the care provided, the scores of the first NOC outcome criteria before NIC interventions were compared with the scores of the second NOC outcome criteria after NIC interventions.
Conclusion: The increase in the score of the second NOC outcome criteria indicates that the care provided to the individual with lung cancer is effective and that nursing classification systems using NANDA-I Taxonomy II, NOC, and NIC linkages are successful in managing lung cancer symptoms.

Anahtar Kelimeler

Lung cancer, Nursing Process, NANDA-I, NIC and NOC linkages

Kaynakça

• Akın S, Temiz G. (2021). Akciğer hastalıklarında semptom yönetimi. Sağlık ve Toplum, 31(2), 21–31.
• Aksoy F, Sarı E, Batmaz F, Öztürk H. (2023). Prostat kanseri tanısı olan hastaya yaşam aktivitelerine dayalı hemşirelik modeli doğrultusunda NANDA, NOC ve NIC sınıflama sistemleri ile verilen hemşirelik bakımı. Turkiye Klinikleri Journal of Nursing Sciences, 15(3).
• Aslan GK, Emiroğlu ON. (2012). Hemşireliğin görünürlüğünü artırmak için standardize ve kodlu bir sınıflama sisteminin kullanılması : Klinik bakım sınıflama sistemi. Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Dergisi, 69–79.
• Aydoğan S. (2022). COVID-19 ARDS tanısı ile yoğun bakım ünitesinde yatan bireyin NANDA-I'e göre hemşirelik tanıları ve girişimleri. Yoğun Bakım Hemşireliği Dergisi, 26(2), 54-64.
• Azzolin K, Mussi CM, Ruschel KB, Souza EN, de Fátima Lucena A, Rabelo-Silva ER. (2013). Effectiveness of nursing interventions in heart failure patients in home care using NANDA-I, NIC, and NOC. Applied Nursing Research, 26(4), 239–244. doi:10.1016/j.apnr.2013.08.003.
• Bal C, Koç Z. (2020). İskemik inme geçiren bireyin NANDA-I'ya göre hemşirelik tanıları, NIC hemşirelik girişimleri ve NOC çıktıları. Turkiye Klinikleri Journal of Nursing Sciences, 12(3).
• Baran Z, Özden D, Gürol Arslan G. (2023). Guillain-Barre sendromlu bireyin gordon’un fonksiyonel sağlık bakım örüntüleri modeli, NANDA, NIC ve NOC sınıflandırma sistemlerine göre hemşirelik bakımı. Turkiye Klinikleri Journal of Nursing Sciences, 15(2), 562–572. doi:10.5336/nurses.2022-92808.
• Basit G. (2020). Guide to care: Nursing process. Journal of General Health Sciences, 2(2), 77–90.
• Bebis H, Moorhead S, Gencbas D, Ozdemir S, Seven M. (2019). NOC/NIC linkages to NANDA-I for continence care of elderly people with ürinary incontinence in nursing homes: A systematic review. Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi, 27(3), 284–303. doi:10.26650/FNJN386150.
• Bilik Ö, Çömez S. (2017). Basınç yaraları ve hemşirelik bakımı. Turkiye Klinikleri j Surg Nurs-Special Topics, 3(3), 164-175.
• Cassia R De, Célia R, Almeida D De, Monteiro L, Ortiz D, Ortiz D, vd. (2018). Linkages of nursing diagnoses, outcomes, and interventions performed by nurses caring for medical and surgical patients using a decision support system. International Journal of Nursing Knowledge, 29(4), 269–275.
• Cifçi M. (2022). Derin öğrenme metodu kullanarak BT görüntülerinden akciğer kanseri teşhisi. Deu Muhendislik Fakultesi Fen ve Muhendislik, 24(71), 487–500. doi:10.21205/deufmd.2022247114.
• Duan X, Ding Y, Ning Y, Luo M. (2023). Application of NANDA‐I nursing diagnoses, nursing interventions classification, and nursing outcomes classification in research and practice of cardiac rehabilitation nursing: A scoping review. International Journal of Nursing Knowledge, 1–16. doi:10.1111/2047-3095.12441.
• Duan W, Ren B. (2023, October). Application effects of NNN-link care model in patients with coronary heart disease. In The Heart Surgery Forum, 26(5), 592-599.
• Eray K, Oflaz F. (2023). An evaluation of the use of the NANDA NIC NOC system in psychiatric nursing. Journal of Psychiatric Nursing/Psikiyatri Hemsireleri Dernegi, 14(3).
• Erer MT, Akbaş M, Yıldırım G. (2017). Hemşirelik süreci̇ni̇n evrimsel gelişimi hemşirelik süreci. Lokman Hekim Dergisi, 7(August), 1–5.
• Gencbas D, Bebis H. (2017). Example of nursing care plan created by international standard system. Baskent University Faculty of Health Sciences Journal, 2(1), 79–96.
• Gencbas D, Bebis H, Cicek H. (2018). Evaluation of the efficiency of the nursing care plan applied using NANDA, NOC and NIC linkages to elderly women with incontinence living in a nursing home: A randomized controlled study. International Journal of Nursing Knowledge, 29(4), 217–226. doi:10.1111/2047-3095.12180.
• Göktuna G, Gürol Arslan G, Özden D. (2020). Care of patient undergoing hemodialysis treatment using functional health patterns model and nursing classification systems. Turkiye Klinikleri Journal of Nursing Sciences, 12(2), 315–328. doi:10.5336/nurses.2019-66436.
• Gómez-Salgado J, Jacobsohn L, Frade F, Romero-Martin M, Ruiz-Frutos C. (2018). Applying the WHO international classification of functioning, disability and health in nursing assessment of population health. International Journal of Environmental Research and Public Health, 15(10), 2245. doi:10.3390/ijerph15102245.
• Gordon M. (2016). Manuel of nursing diagnosis. (13th Edition). Burlington, Massachusetts, United States of America: Jones and Bartlett Publishers.
• Gülpak M, Oktay AA. (2020). Kronik böbrek hastalığı olan hastada NANDA tanıları ve NIC girişimleri ile hemşirelik bakımı: Olgu sunumu. KSU Medical Journal, 15(2), 67-79.
• Güngör Tolasa A, Tokem Y. (2022). Kanser hastalarının bakım gereksinimlerinin karşılanmasında hemşirelik uygulamalarının etkinliğinin incelenmesi. İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 7(2), 215–221.
• Iannicelli AM, De Matteo P, Vito D, Pellecchia E, Dodaro C, Giallauria F, vd. (2019). Use of the North American nursing diagnosis association taxonomies, nursing intervention classification, nursing outcomes classification and NANDA-NIC-NOC linkage in cardiac rehabilitation. Monaldi Archives for Chest Disease, 89(2).
• IOWA College of Nursing The Center for Nursing Classification and Clinical Effectiveness (CNC). (2024). https://nursing.uiowa.edu/center-for-nursing-classification-and-clinical-effectiveness.
• Karadağ F, Gülen ŞT, Ceylan E, Karul AB. (2012). İleri evre akciğer kanseri olgularında yorgunluk ve güçsüzlükle ilişkili faktörler. Solunum Dergisi,14(1), 27-33. doi: 10.5505/solunum.2012.77200
• Kalyoncuo S. (2023). Yaşlılarda geriatrik sendromlardan biri olan kırılganlık ve hemşirelik bakımı. Black Sea Journal of Health Science, 6(3), 520-526.
• Kısacık ÖG, Özdaş A, Coşğun İG. (2023). Investigation of the prevalence of oral mucositis and associated risk factors in chronic obstructive pulmonary disease patients: A prospective cross-sectional study. Thoracic Research and Practice, 24(3), 143.
• Korhan EA, Yönt GH, Demiray A, Akça A, Eker A. (2015). Yoğun bakım ünitesinde hemşirelik tanılarının belirlenmesi ve NANDA tanılarına göre değerlendirilmesi. Düzce Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 5(1), 16-21.
• Johanson M, Moorhead S, Buleckhec G, Butcher H, Maas M, Swanson E. (2012). NOC and NIC Linkages to NANDA-I and clinical conditions: Supporting critical reasoning and quality care (3. bs.). Maryland Heights: Elsevier Inc.
• Lafcı D, Yıldız E, Toru F, Derya K. (2020). Kanser hastalarında bakım yükü ve bakım verenlere etkisi. Sağlık Akademisyenleri Dergisi, 7(2), 105–113. http://dergipark.gov.tr/sagakaderg.
• Lewandowska A, Rudzki G, Lewandowski T, Próchnicki M, Rudzki S, Laskowska B, vd. (2020). Quality of life of cancer patients treated with chemotherapy. International Journal of Environmental Research and Public Health, 17(19), 6938. doi:10.3390/ijerph17196938.
• Lemos DMP, Saldanha PF, Vieira LF, Azzolin KDO. (2020). Nursing taxonomies in hospital discharge planning: A quasi-experimental study. Revista Brasileira de Enfermagem, 73, e20180896.
• Mello BS, Massutti TM, Longaray VK, Trevisan DF, Lucena A. (2016). Applicability of the nursing outcomes classification (NOC) to the evaluation of cancer patients with acute or chronic pain in palliative care. Applied nursing research: ANR, 29, 12–18. doi:10.1016/j.apnr.2015.04.001.
• Moorhead S, Gonçalves T, Dunn Lopez K, Monteiro Mantovani V, Swanson E, Cheryl W, vd. (2021). NANDA-I, NOC, and NIC linkages to SARS-Cov-2 (COVID-19): Part 1. community response. International Journal of Nursing Knowledge, 32(1), 59–67.
• Moorhead S, Swanson E, Jonhson M. (2023). Nursing outcomes classification (NOC): Measurement of health outcomes (7. bs.). Missouri: Elsevier.https://books.google.com.tr/books?hl=tr&lr=&id=I2y1EAAAQBAJ&oi=fnd&pg=PP1&dq=Moorhead,+S.,+Swanson,+E.,+%26+Johnson,+M.+(Eds.).+(2024).+Nursing+outcomes+classification+(NOC):+Measurement+of+health+outcomes+(7th+ed.).+Elsevier.+%5B612+outcomes%5D&ots=6aND8.
• Moreira RP, Guerra FVG, Ferreira G de O, Cavalcante TF, Felício JF, Ferreira LCC, vd. (2022). Effects of the nursing intervention fall prevention in older adults with arterial hypertension using NANDA‐I, NIC, and NOC. International Journal of Nursing Knowledge, 33(2), 147–161. doi:10.1111/2047-3095.12346.
• NANDA International. (2021). NANDA International Nursing Diagnoses: Definitions and Classification 2021-2023. (T. H. Herdman, S. Kamitsuru ve C. T. Lopes, Ed.) (Twelfth.). New York, NY 10001, USA: Georg Thieme Verlag Stuttgart, New York. doi:10.1055/b000000515.
• Noh HK, Lee E. (2015). Relationships among NANDA-I diagnoses, nursing outcomes classification, and nursing ınterventions classification by nursing students for patients in medical-surgical units in Korea. International Journal of Nursing Knowledge, 26(1), 43–51. doi:10.1111/2047-3095.12044.
• Odacı N, Kalanlar B. (2022). Bir yoğun bakım hemşiresinin COVID-19 pandemisinde yaşadığı sorunların NANDA tanıları, NIC girişimleri ve NOC çıktıları ile incelenmesi. Yoğun Bakım Hemşireliği Dergisi, 26(2), 74-82.
• Othman EH, Shatnawi F, Alrajabi O, Alshraideh JA. (2020). Reporting nursing interventions classification and nursing outcomes classification in nursing research: A systematic review. International Journal of Nursing Knowledge, 31(1), 19–36. doi:10.1111/2047-3095.12265.
• Öden TN, Van Giersbergen MY. (2021). Düşme ve düşmelere bağlı yaralanmaların azaltılması için kanıt temelli uygulama önerileri. Sağlıkta Performans ve Kalite Dergisi, 18(1), 17-40.
• Park H. (2014). Identifying core NANDA-I nursing diagnoses, NIC interventions, NOC outcomes, and NNN linkages for heart failure. International Journal of Nursing Knowledge, 25(1), 30–38. doi:10.1111/2047-3095.12010. Polanski J, Jankowska-Polańska B, Rosińczuk J, Chabowski M, Szymanska-Chabowska A. (2016). Quality of life of patients with lung cancer. OncoTargets and Therapy, 9, 1023–1028. doi:10.2147/OTT.S100685.
• Pour HA. (2012). Ameliyat sonrası ateş ve hemşirelik bakımı. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 1(4), 309-322.
• Sánchez-Almagro CP, Romero-Sánchez JM, White-Ríos M, González del Pino CA, Paloma-Castro O. (2022). NANDA International nursing diagnoses in the coping/stress tolerance domain and their linkages to nursing outcomes classification outcomes and nursing interventions classification interventions in the pre-hospital emergency care. Journal of Advanced Nursing, (March), 3273–3289. doi:10.1111/jan.15280.
• Shin JH, Choi GY, Lee J. (2021). Identifying frequently used NANDA-I nursing diagnoses, NOC outcomes, NIC interventions, and NNN linkages for nursing home residents in Korea. International Journal of Environmental Research and Public Health, 18(21), 11505. doi:10.3390/ijerph182111505.
• Shin JH, Jung SO, Lee JS. (2024a). Identification of North American Nursing Diagnosis Association—Nursing Interventions Classification—Nursing Outcomes Classification of nursing home residents using on‐time data by android smartphone application by registered nurses. International Journal of Nursing Knowledge, 35(1), 46–68. doi:10.1111/2047-3095.12419.
• Shin JH, Jung SO, Lee JS. (2024b). Identification of North American Nursing Diagnosis Association—Nursing Interventions Classification—Nursing Outcomes Classification of nursing home residents using on‐time data by android smartphone application by registered nurses. International Journal of Nursing Knowledge, 35(1), 46–68. doi:10.1111/2047-3095.12419.
• Silva MBD, Almeida MDA, Panato BP, Siqueira APDO, Silva MPD, Reisderfer L. (2015). Clinical applicability of nursing outcomes in the evolution of orthopedic patients with ımpaired physical mobility. Revista Latino-Americana de Enfermagem, 23, 51-58.
• Simmons CP, MacLeod N, Laird BJ. (2012). Clinical management of pain in advanced lung cancer. Clinical Medicine Insights: Oncology, 6, CMO-S8360.
• Song QH, Xu RM, Zhang QH, Ma M, Zhao XP. (2013). Relaxation training during chemotherapy for breast cancer improves mental health and lessens adverse events. International journal of clinical and experimental medicine, 6(10), 979.
• Sümer S, Çakır AD, Büyükyılmaz F. (2020). Diyaliz hastalarında hemşirelik bakımının planlanması: Olgu sunumu. Nefroloji Hemşireliği Dergisi, 15(1), 37-44.
• Türkiye Solunum Araştırmaları Derneği (TÜSAD). (2024). chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://www.solunum.org.tr/TusadData/Book/472/1762016115227-06_Bolum_05_Yogun_Bakim.pdf
• Urgancı DB, Topbaş E. (2023). Akciğer kanseri tanılı olan hastaya fonksiyonel sağlık örüntülerine göre verilen hemşirelik bakımı : Olgu sunumu nursing care given to a patient with a diagnosis of lung cancer according to functional health patterns : A case report. İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 8(2), 867–872.
• Uslu A, Hisar F. (2020). Metastatik meme kanseri olan hastanın Gordon’un Fonksiyonel Sağlık Örüntüleri Modeli’ne göre hemşirelik bakımı: Olgu sunumu. Genel Sağlık Bilimleri Dergisi, 2(1), 59-69.
• Yüceer S, Demir SG. (2009). Yoğun bakım ünitesinde nozokomiyal enfeksiyonların önlenmesi ve hemşirelik uygulamaları. Dicle Tıp Dergisi, 36(3), 226-232.
• Wang M, Sun Y, Zhang M, Yu R, Fu J. (2022). Effects of high-quality nursing care on quality of life, survival, and recurrence in patients with advanced nonsmall cell lung cancer. Medicine, 101(37), e30569. doi:10.1097/MD.0000000000030569.
• S. Kapucu, İ. Akyar ve F. Korkmaz (Ed.) (2018). Pearson Hemşirelik Tanıları El Kitabı (11. Baskı). Ankara: Pelikan Yayınevi.
• Word Health Organization. (2024). Global cancer burden growing, amidst mounting need for services. https://www.who.int/news/item/01-02-2024-global-cancer-burden-growing--amidst-mounting-need-for-services.