Otolog Kök Hücre Nakli Olan Hastanın Dorothy Johnson’ın Davranışsal Sistem Modeline Göre Değerlendirilmesi: Olgu Sunumu

Yıl 2025, Cilt: 8 Sayı: 2, 283 - 290, 22.08.2025

Gökhan Sezgin , Yasemin Yıldırım , Aynur Türeyen

https://doi.org/10.54189/hbd.1472636

Öz

Multipl miyelom, plazma hücrelerinin kontrolsüz çoğalmasıyla karakterize, kemik iliğini tutan ve monoklonal immünglobulin üretimiyle seyreden malign bir hematolojik neoplazidir. Multipl miyelom hastalarında kemoterapi sonrası otolog hematopoetik kök hücre nakli standart tedaviyi oluşturmaktadır. Otolog kök hücre nakli, hastanın kendi kök hücrelerinin toplanarak yüksek doz kemoterapi sonrası reinfüzyonuyla hematolojik rekonstitüsyonun sağlandığı bir tedavi yöntemidir. Hemşirelik bakımı sağlamada teori/model kullanımı oldukça önemlidir. Hemşirelik kuramlarının uygulamada kullanımı; nedeni bulma, eleştirel düşünme, karar verme aşamalarında hemşirenin bakış açısını geliştirmektedir. Literatürde yer alan modellerden biri de Johnson'ın “Davranışsal Sistem Modeli”dir. Bu çalışmada, otolog kök hücre nakli olmuş Multipl miyelom tanılı hastanın hemşirelik bakımı Johnson’ın Davranışssal Sistem Modeli kullanılarak sunulmuştur. Olgumuzda öncelikle ayrıntılı öykü alınıp fizik muayene yapılarak modeldeki alt sistemlerin dengesini bozan durumlar belirlenmiştir. Daha sonra dengeyi sağlamak için davranış değişikliği sağlamak üzere uygulanabilecek girişimler planlanmıştır. Kronik bir hastalık olan kanser ve kanser tedavisinde önemli bir yöntem olan otolog kök hücre naklinde davranış değişikliği geliştirmek oldukça önemlidir. Bu anlamda hematolojik kanser hastalarının yönetiminde Johnson’ın Davranış Sistemi Modeli'nin kullanılması ve farklı kronik hastalıklar üzerinde de çalışmaların yapılması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Davranışsal Sistem Modeli , Multipl Miyelom , Otolog Kök Hücre Nakli

Evaluation of a Patient with Autologous Stem Cell Transplantation According to Dorothy Johnson's Behavioral System Model: Case Report

Öz

Multiple myeloma is a malignant hematologic neoplasm characterized by uncontrolled proliferation of plasma cells that infiltrate the bone marrow and produce monoclonal immunoglobulins. In Multiple myeloma patients, autologous hematopoietic stem cell transplantation following chemotherapy constitutes the standard treatment. Autologous stem cell transplantation is a therapeutic procedure in which the patient's own stem cells are collected and reinfused after high-dose chemotherapy to achieve hematopoietic reconstitution. The use of theory/model is very important in providing nursing care. The use of nursing theories in practice improves the nurse's perspective in the stages of finding the cause, critical thinking and decision making. One of the models in the literature is Johnson's "Behavioral System Model". In this study, the nursing care of a patient diagnosed with Multiple myeloma who received autologous stem cell transplantation was presented using Johnson's Behavioral System Model. In our case, firstly, a detailed history was taken and physical examination was performed and the conditions that disrupted the balance of the subsystems in the model were determined. Then, interventions that could be applied to provide behavioral change to ensure balance were planned. It is very important to develop behavioral change in cancer which is a chronic disease and hematopoietic stem cell transplantation which is an important method in cancer treatment. In this sense, it is recommended to use Johnson's Behavioral System Model in the management of hematologic cancer patients and to conduct studies on different chronic diseases.

Anahtar Kelimeler

Autologous Stem Cell Transplantation , Behavioural System Model , Multiple Miyeloma

Kaynakça

• Ali N, Adil SN, Shaikh MU. (2015). Autologous hematopoietic stem cell transplantation-10 years of data from a developing country. Stem Cells Transl Med, Aug; 4(8), 873-7. doi: 10.5966/sctm.2015-0015.
• Aşkar SE, Ovayolu Ö. (2022). Nursing care based on Dorothy Johnson's Behavioral System Model in coronary artery disease: A case report. Medical Science and Discovery, 9(2), 138-142. doi: 10.36472/msd.v9i2.671.
• Bayram A, Demirbağ BC. (2021). Johnson Davranışsal Sistem Modeli: Serebrovasküler olay olgu sunumu. Ordu Üniversitesi Hemşirelik Çalışmaları Dergisi, 4(2), 255-267. doi: 10.38108/ouhcd.893751.
• Eilers J, Berger AM, Petersen MC. (1988). Development, testing, and application of the oral assessment guide. Oncology Nursing Forum. May-Jun;15(3):325-30.
• Gerecke C, Fuhrmann S, Strifler S, Schmidt-Hieber M, Einsele H, Knop S. (2016). The diagnosis and treatment of Multiple Myeloma. Deutsches Ärzteblatt International, 113(27-28), 470-6. doi: 10.3238/arztebl.2016.0470.
• Ghanbari A, Pouy S. (2018). Designing nursing care program based on Johnson Behavioral Model in children with Acute Lymphoblastic Leukemia: A case study. International Journal of Caring Sciences, 11(1), 631-638.
• Huskisson EC. (1974). Measurement of pain. The Lancet, 304(7889), 1127-1131. doi: 10.1016/S0140-6736(74)90884-8.
• Kin ÖK, Türeyen A. (2018). Dorothy Johnson’ın Davranışsal Sistem Modelini yorumlamak: KOAH olgu örneği. Hemşirelik Bilimi Dergisi, 1(3), 46–50.
• Lee KA, Hicks G, Nino-Murcia G. (1991). Validity and reliability of a scale to Assess Fatigue. Psychiatry Research, 36(3), 291-298. doi: 10.1016/0165-1781(91)90027-M.
• McGuiness M. (2021). Utilizing the Behavioral System Model for adolescent depression in the school setting. Advanced Practice Nursing Quarterly, 1(1), 2-18.
• Michels TC, Petersen KE. (2017). Multiple Myeloma: Diagnosis and treatment. American Family Physician, 95(6), 373-383.
• National Cancer Institute (NCI). (2017). Common Terminology Criteria for Adverse Events (CTCAE), Version 5.0. Available online. Last accessed May. 26, 2025, 25-33.
• Oymaağaçlıo K, Karabacak BG. (2021). Multiple Sklerozlu bir hastanın Dorothy Johnson’ın Davranışsal Sistem Modeline göre incelenmesi: Olgu örneği. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 24(4), 579-588. doi: 10.17049/ataunihem.748380.
• Pinto V, Bergantim R, Caires HR, Seca H, Guimarães JE, Vasconcelos MH. (2020). Multiple Myeloma: Available therapies and causes of drug resistance. Cancers, 12(2), 407. doi: 10.3390/cancers12020407.
• Rojas-Rivera A, Quiroga N, Echeverria A, Muñoz-Larrondo F, Concha-Gutierrez C, Galiano A, vd. (2023). Development of a professional practice nursing model for a university nursing school and teaching hospital: A nursing methodology research. Nursing Open, J0(1), 358-366. doi: 10.1002/nop2.1308.
• Smith MC, Parker MC. (2015). “Nursing theories and nursing practice”. Holaday B. (Ed.), Dorothy Johnson’s Behavioral System Model and Its Applications, in (89-104). F.A. Davis Company, Fourth Edition.
• Öztürk ES, Kutlutürkan S. (2018). Otolog kök hücre infüzyonu sırasında yaşanan bulantı kusmanın yönetiminde farmakolojik olmayan uygulamalar. Cukurova Medical Journal, 43(4), 1068-1070. doi: 10.17826/cumj.394297.
• Kapucu SS, Karaca Y. (2008). Kök hücre naklinde hasta değerlendirmesi ve bakım. Cumhuriyet Hemşirelik Dergisi, 12(3), 52-59.
• Şengün F, Üstün B, Bademli K. (2013). Türkiye’de kuram/modele dayalı hemşirelik araştırmalarının incelemesi. Journal of Anatolia Nursing and Health Sciences, 16(2), 132-139.