Araştırma Makalesi
Yıl 2020,
Cilt: 2 Sayı: 2, 113 - 140, 30.12.2020
Öz
Reşid Mümtaz Paşa, II. Abdülhamid devrinde (1876-1909) Beyrut ve Hüdavendigar valilikleri ile İstanbul şehreminliği gibi öne çıkan vazifelerde bulunmuştur. Sultan'a bağlı bir devlet adamı olan Reşid Mümtaz Paşa her daim onun himmet ve desteğini görmüş, kimi zaman başarısız olsa da devlet kapısında kalmayı başarmıştır. Devr-i Hamîdî'nin sona ermesiyle bir süre sürgün hayatı yaşayan Reşid Mümtaz Paşa'nın yıldızı Mütareke Dönemi'nde (1918-1922) getirildiği Dâhiliye Nazırlığı ile kısa bir süre için de olsa tekrar parlamıştır. Reşid Paşa tıpkı diğer saltanat yanlıları gibi hayatının son yıllarını yurtdışında geçirmiştir. Bu çalışma Osmanlı arşiv belgelerinden hareketle Reşid Mümtaz Paşa'nın hayatını, devlet adamlığını ve yaptığı
icraatları derli toplu bir biçimde ele almaktadır.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA)
- Babıali Evrak Odası (BEO.), Dahiliye İdare-i Umumiyye (DH.İ.UM.)
- Dahiliye Muhaberat-ı Umumiye İdaresi (DH.MUİ.)
- Dahiliye Siyasi (DH. SYS.), Dahiliye Nezareti Sicil-i Ahval İdaresi Defterleri (DH.SAİD.d.)
- İrade Dâhiliye (İ.DH.), İrade Taltifat (İ.TAL.)
- İrade Dosya Usulü (İ.DUİT.) İrade Şehremaneti (İ.ŞE.)
- Yıldız Esas Evrakı (YEE.) Yıldız Perakende (Y.PRK.UM.) Zabtiye (ZB.)
- TRT Müzik Dairesi defterleri (BOA. TRT. MD. d.)
- Akkılıç, Yılmaz: (haz.), Bursa Ansiklopedisi, C. 4, Bursa, 2002.
- Alkan, Necmettin: “Dış Siyasetin Bir Aracı Olarak Hükümdar Gezileri: Kaiser II. Wilhelm'in 1898
- Şark Seyahati”, Osmanlı Araştırmaları (XXXI), İstanbul, 2008, s. 9-53.
- Alpaslan, Ali: Osmanlı Hat Sanatı Tarihi, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2012.
- Atlı, Lem‘i; Canlı Tarihler (Evvel Zaman İçinde), C. 6, İstanbul, 1947.
- Baykal, Kâzım: Bursa ve Anıtları, İstanbul: 1982.
- Beydilli, Kemal: “Mustafa Reşid Paşa”, DİA, C. 31, İstanbul, 2006, s. 348-350.
- Ergin, Osman Nuri: İstanbul Şehreminleri, Haz.: Ahmet Nezih Galitekin, İstanbul, 1996.
- Gülsoy, Ufuk: Hicaz Demiryolu, İstanbul: Eren yayınları, 1994.
- Işıktaş, Bilen: “Lem‘i Atlı”, Türk Musikisi Atlası, C. 1, Ankara, 2019, s. 367-372.
- İnal, İbnül Emin Mahmud Kemal: Son Asır Türk Şairleri: Kemalü'ş-Şuara, C. 3, Haz. Hidayet Özcan, Ankara, 2000.
- Karay, Refik Halid: Minelbab İlelmihrab, İstanbul: İnkılâp yayınları, 2019.
- Kırmızı, Abdulhamit: Abdülhamid'in Valileri (1895-1908), İstanbul: Klasik yayınları, 2007.
- Kuneralp, Sinan: Son Dönem Osmanlı Erkân ve Ricali (1839-1922), İstanbul: ISIS yayınları, 1999.
- Küreli, İbrahim: (haz.) Abdülhamid'in Kara Kutusu Arap İzzet Paşa'nın Günlükleri, İstanbul: İş Bankası Yayınları, 2019.
- Mümtaz, Ahmet Semih: Canlı Tarihler (Evvel Zaman İçinde), C. 4, İstanbul, 1946.
- Mümtaz, Ahmet Semih: Sultan II. Abdülhamid ve Zamanı, İstanbul: Kapı yayınları, 2008.
- Mümtaz, Ahmet Semih: Eski İstanbul Konakları, Haz.: İsmail Dervişoğlu, İstanbul, 2011.
- Nazif, Süleyman: “Bursa'da Bir Hafta”, Resimli Gazete, nr. 48, 2 Ağustos 1924.
- Öndeş, Osman: Modalı Vitol Ailesi, İstanbul: Tarihçi kitabevi, 2015.
- Örik, Nahid Sırrı: “Bursa'dan Hatıralar III Hayat ve Kitaplar”, Tanin gazetesi, nr. 1393, 13 Temmuz, 1947.
- Pakalın, Mehmed Zeki: Sicill-i Osmanî Zeyli Son Devir Osmanlı Meşhurları Ansiklopedisi, C. XV, Ankara: TTK yayınları, 2008.
- Süreyya Mehmed: Sicill-i Osmanî, C. 4, haz. Nuri Akbayar, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 1996.
- Talu, Refik Hakan: “Üsküdarlı Bir Beyefendi: Lem‘i Atlı”, Uluslararası Üsküdar Sempozyumu VIII, 21-23 Kasım 2014 Bildiriler, C. 2, İstanbul: 2014, s. 186-191.
- Tezler Bilmiş, Hüseyin Gürsel: Tanzimat'tan Cumhuriyet'e Bursa'da Mimarlık Ortamı, (Doktora Tezi), Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, 2019.
- Karaaslan, Yusuf Ziya: Tarihsel Süreci ve İşleyişi Çerçevesinde Bursa Hamidiye Gurebâ Hastanesi, (Yüksek Lisans Tezi), Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı, Bursa, 2015.
- Kul, Hazel: Millî Mücadele Türk Basınında İstanbul Hükümetleri-Ankara İlişkileri, (Doktora Tezi), Hacettepe Üniversitesi, Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Anabilim Dalı, Ankara, 2019.
- Kumaş, Nursal: II. Abdülhamid Devrinde Bursa'da Sosyal Hayat (1876-1909), (Doktora Tezi), Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı, Bursa, 2011.
- Orha, Zafer: Beyrut Vilayeti'nde Osmanlı İdaresi (1887-1909), (Doktora Tezi), İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Ana Bilim Dalı Yakınçağ Tarihi Bilim Dalı, İstanbul, 2017.
- Savaş, Merve: Alman İmparatoru II. Wilhelm'in Filistin ve Suriye Ziyareti (1898), (Yüksek Lisans Tezi), Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Ana Bilim Dalı, İstanbul, 2018.
- Süreli Yayınlar; Malûmat Gazetesi, Peyâm-ı Sabah Gazetesi, Resimli Kitap Gazetesi, Servet-i Fünûn Gazetesi
Yıl 2020,
Cilt: 2 Sayı: 2, 113 - 140, 30.12.2020
Öz
The subject of this study is covering the biography of Reshid Mumtaz Pasha who
was made prominent duties such as Beirut and Hüdavendigar governorships
and Istanbul Mayor during the reign of Abdulhamid II Reshid Mumtaz Pasha, a
statesman affiliated to the Sultan, has always been able to stay at the door of the
state, although he was unsuccessful. He lived a life of exile for a while with the end
of the time of revival, his star shined again for a short time when he appointed as
a Ministry of Internal Affairs, where he was brought during the armistice period.
Reshid Mumtaz Pasha, like other statesman close to the Sultan, spent the last years of his life abroad. This study is based on the Ottoman archive documents and
deals with the life of Reshid Mumtaz Pasha, his statehood, and his actions in a tidy
manner.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA)
- Babıali Evrak Odası (BEO.), Dahiliye İdare-i Umumiyye (DH.İ.UM.)
- Dahiliye Muhaberat-ı Umumiye İdaresi (DH.MUİ.)
- Dahiliye Siyasi (DH. SYS.), Dahiliye Nezareti Sicil-i Ahval İdaresi Defterleri (DH.SAİD.d.)
- İrade Dâhiliye (İ.DH.), İrade Taltifat (İ.TAL.)
- İrade Dosya Usulü (İ.DUİT.) İrade Şehremaneti (İ.ŞE.)
- Yıldız Esas Evrakı (YEE.) Yıldız Perakende (Y.PRK.UM.) Zabtiye (ZB.)
- TRT Müzik Dairesi defterleri (BOA. TRT. MD. d.)
- Akkılıç, Yılmaz: (haz.), Bursa Ansiklopedisi, C. 4, Bursa, 2002.
- Alkan, Necmettin: “Dış Siyasetin Bir Aracı Olarak Hükümdar Gezileri: Kaiser II. Wilhelm'in 1898
- Şark Seyahati”, Osmanlı Araştırmaları (XXXI), İstanbul, 2008, s. 9-53.
- Alpaslan, Ali: Osmanlı Hat Sanatı Tarihi, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2012.
- Atlı, Lem‘i; Canlı Tarihler (Evvel Zaman İçinde), C. 6, İstanbul, 1947.
- Baykal, Kâzım: Bursa ve Anıtları, İstanbul: 1982.
- Beydilli, Kemal: “Mustafa Reşid Paşa”, DİA, C. 31, İstanbul, 2006, s. 348-350.
- Ergin, Osman Nuri: İstanbul Şehreminleri, Haz.: Ahmet Nezih Galitekin, İstanbul, 1996.
- Gülsoy, Ufuk: Hicaz Demiryolu, İstanbul: Eren yayınları, 1994.
- Işıktaş, Bilen: “Lem‘i Atlı”, Türk Musikisi Atlası, C. 1, Ankara, 2019, s. 367-372.
- İnal, İbnül Emin Mahmud Kemal: Son Asır Türk Şairleri: Kemalü'ş-Şuara, C. 3, Haz. Hidayet Özcan, Ankara, 2000.
- Karay, Refik Halid: Minelbab İlelmihrab, İstanbul: İnkılâp yayınları, 2019.
- Kırmızı, Abdulhamit: Abdülhamid'in Valileri (1895-1908), İstanbul: Klasik yayınları, 2007.
- Kuneralp, Sinan: Son Dönem Osmanlı Erkân ve Ricali (1839-1922), İstanbul: ISIS yayınları, 1999.
- Küreli, İbrahim: (haz.) Abdülhamid'in Kara Kutusu Arap İzzet Paşa'nın Günlükleri, İstanbul: İş Bankası Yayınları, 2019.
- Mümtaz, Ahmet Semih: Canlı Tarihler (Evvel Zaman İçinde), C. 4, İstanbul, 1946.
- Mümtaz, Ahmet Semih: Sultan II. Abdülhamid ve Zamanı, İstanbul: Kapı yayınları, 2008.
- Mümtaz, Ahmet Semih: Eski İstanbul Konakları, Haz.: İsmail Dervişoğlu, İstanbul, 2011.
- Nazif, Süleyman: “Bursa'da Bir Hafta”, Resimli Gazete, nr. 48, 2 Ağustos 1924.
- Öndeş, Osman: Modalı Vitol Ailesi, İstanbul: Tarihçi kitabevi, 2015.
- Örik, Nahid Sırrı: “Bursa'dan Hatıralar III Hayat ve Kitaplar”, Tanin gazetesi, nr. 1393, 13 Temmuz, 1947.
- Pakalın, Mehmed Zeki: Sicill-i Osmanî Zeyli Son Devir Osmanlı Meşhurları Ansiklopedisi, C. XV, Ankara: TTK yayınları, 2008.
- Süreyya Mehmed: Sicill-i Osmanî, C. 4, haz. Nuri Akbayar, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 1996.
- Talu, Refik Hakan: “Üsküdarlı Bir Beyefendi: Lem‘i Atlı”, Uluslararası Üsküdar Sempozyumu VIII, 21-23 Kasım 2014 Bildiriler, C. 2, İstanbul: 2014, s. 186-191.
- Tezler Bilmiş, Hüseyin Gürsel: Tanzimat'tan Cumhuriyet'e Bursa'da Mimarlık Ortamı, (Doktora Tezi), Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, 2019.
- Karaaslan, Yusuf Ziya: Tarihsel Süreci ve İşleyişi Çerçevesinde Bursa Hamidiye Gurebâ Hastanesi, (Yüksek Lisans Tezi), Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı, Bursa, 2015.
- Kul, Hazel: Millî Mücadele Türk Basınında İstanbul Hükümetleri-Ankara İlişkileri, (Doktora Tezi), Hacettepe Üniversitesi, Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Anabilim Dalı, Ankara, 2019.
- Kumaş, Nursal: II. Abdülhamid Devrinde Bursa'da Sosyal Hayat (1876-1909), (Doktora Tezi), Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı, Bursa, 2011.
- Orha, Zafer: Beyrut Vilayeti'nde Osmanlı İdaresi (1887-1909), (Doktora Tezi), İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Ana Bilim Dalı Yakınçağ Tarihi Bilim Dalı, İstanbul, 2017.
- Savaş, Merve: Alman İmparatoru II. Wilhelm'in Filistin ve Suriye Ziyareti (1898), (Yüksek Lisans Tezi), Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Ana Bilim Dalı, İstanbul, 2018.
- Süreli Yayınlar; Malûmat Gazetesi, Peyâm-ı Sabah Gazetesi, Resimli Kitap Gazetesi, Servet-i Fünûn Gazetesi
Toplam 39 adet kaynakça vardır.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Araştırma Makaleleri |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Aralık 2020 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2020 Cilt: 2 Sayı: 2 |
Bu eser Creative Commons Atıf 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.