Öz
The Ottoman and Persian states, which challenged each other in the east for about
four centuries, battled again, but for the last time, at the beginning of the 19th
century. An epidemic which would affect both fronts emerged during the war
with the advantage on the Persian forces. The disease, which was emerged in India
first and then spread to the Persian Gulf, Persia and the Caucasus, has led to deaths
in the Persian forces. This epidemic, which caused the death of many Iranian
soldiers and important statesmen as well, made its impact felt intensely in 1821 and 1822. The epidemic, especially seen in the Iranian army and affected the course
of the war, is defined as plague by some sources and cholera by others. This article
includes an assessment of the emergence, spread and impact of the epidemic on
war. This article includes an assessment on the emergence, spread and impact of
the epidemic on the war.
Kaynakça
- BOA: Bâb-ı Asâfî Amedî Kalemi (A.AMD), Bâb-ı Asâfî Mektubî Kalemi (A.MKT), Cevdet Hariciye (C.HR), Hatt-ı Hümayun (HAT)
- Ahmed Cevdet (Paşa): Tarih-i Cevdet, C. XII, Dersaadet 1309.
- Ayar, Mesut: Osmanlı Devleti’nde Kolera Salgını: İstanbul Örneği (1892-1895), (Doktora Tezi), Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, İstanbul, 2005.
- Çelik, Yüksel: Şeyhü’l-Vüzera Koca Hüsrev Paşa: II. Mahmud Devrinin Perde Arkası, Ankara: TTK, 2013.
- Farrokh, Kaveh: Iran at War: 1500-1988, New York: Osprey Publishing, Oxford, 2011.
- Fasai, Hasan: History of Persia Under Qajar Rule (Farsname-i Nasırî), Farsça’dan çev: Heribert Busse, New York-London: Columbia University Press, 1972.
- Fraser, James Baillie: Narrative of a Journey into Khorasan in the Years 1821 and 1822, London: Longman, 1825.
- Hidayet, Rıza Kulı Han: Tarih-i Ravzatü’s-Safa-yı Nasıri (Cild-i Nohom Behş-ı Dovvom Donbale-i Saltanat-ı Fethali Şah), Tahran: 1380.
- Kalantari, Yahya: Feth Ali Şah Zamanında Osmanlı-İran Münasebetleri (1797-1834), (Doktora Tezi), İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Son Çağ Tarihi Kürsüsü, İstanbul, 1976.
- Keçeci, Serkan: The Grand Strategy of the Russian Empire in the Caucasus against Its Southern Rivals (1821-1833), (Doktora Tezi), The London School of Economics and Political Science, London, 2016.
- Kerküklü Resul Havi (Efendi), Tarih-i Devhatü’l-Vüzera ve Zeyl-i Gülşen-i Hulefa, Bağdad 1246.
- Longrigg, Stephen Hamsley: Four Centuries of Modern Iraq, Oxford University Press 1925.
- Muhammed Hasan Han İtimadüssaltana: Tarih-i Muntazam-ı Nasırî, Cild-i Sevvom.
- Sepehr, Muhammed Taki: Nasihü’t-Tevarih: Tarih-i Kacariye ez Agaz ta Payan-ı Saltanat-ı Feth Ali Şah, Cild-i Evvel, Esatir, Tahran: 1390.
- Şanizade Ataullah Mehmed Efendi, Şanizade Tarihi, haz.: Ziya Yılmazer, C. II, İstanbul: Çamlıca Yayınları, 2008.
- https://www.qdl.qa/en/archive/81055/vdc_100024054342.0x000094 (ErişimTarihi: 04.11.2020)
Öz
Yaklaşık dört asır boyunca doğuda birbirleriyle mücadele eden Osmanlı ve İran devletleri, 19. yüzyılın başında tekrar ama son defa savaşmışlardır. İki cephede cereyan eden savaş, İran kuvvetlerinin üstünlüğüyle devam ettiği sıralarda, her iki cepheyi de etkileyecek bir salgın hastalık ortaya çıkmıştır. Hindistan’da etkili olan ve ardından Basra Körfezi, İran ve Kafkaslara yayılan hastalık, İran kuvvetleri içerisinde ölümlere yol açmıştır. Birçok İranlı askerin ve önemli devlet adamının da hayatını kaybetmesine yol açan bu salgın, 1821 ve 1822 yıllarında çok fazla etkili olmuştur. Özellikle İran ordusu içerisinde görülen ve savaşın seyrini etkileyen salgını, bazı kaynaklar veba bazı kaynaklar ise kolera olarak tanımlamaktadır. Bu makale, salgın hastalığın ortaya çıkışı, yayılışı ve savaşa etkisi üzerine bir değerlendirmeyi kapsamaktadır.
Kaynakça
- BOA: Bâb-ı Asâfî Amedî Kalemi (A.AMD), Bâb-ı Asâfî Mektubî Kalemi (A.MKT), Cevdet Hariciye (C.HR), Hatt-ı Hümayun (HAT)
- Ahmed Cevdet (Paşa): Tarih-i Cevdet, C. XII, Dersaadet 1309.
- Ayar, Mesut: Osmanlı Devleti’nde Kolera Salgını: İstanbul Örneği (1892-1895), (Doktora Tezi), Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, İstanbul, 2005.
- Çelik, Yüksel: Şeyhü’l-Vüzera Koca Hüsrev Paşa: II. Mahmud Devrinin Perde Arkası, Ankara: TTK, 2013.
- Farrokh, Kaveh: Iran at War: 1500-1988, New York: Osprey Publishing, Oxford, 2011.
- Fasai, Hasan: History of Persia Under Qajar Rule (Farsname-i Nasırî), Farsça’dan çev: Heribert Busse, New York-London: Columbia University Press, 1972.
- Fraser, James Baillie: Narrative of a Journey into Khorasan in the Years 1821 and 1822, London: Longman, 1825.
- Hidayet, Rıza Kulı Han: Tarih-i Ravzatü’s-Safa-yı Nasıri (Cild-i Nohom Behş-ı Dovvom Donbale-i Saltanat-ı Fethali Şah), Tahran: 1380.
- Kalantari, Yahya: Feth Ali Şah Zamanında Osmanlı-İran Münasebetleri (1797-1834), (Doktora Tezi), İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Son Çağ Tarihi Kürsüsü, İstanbul, 1976.
- Keçeci, Serkan: The Grand Strategy of the Russian Empire in the Caucasus against Its Southern Rivals (1821-1833), (Doktora Tezi), The London School of Economics and Political Science, London, 2016.
- Kerküklü Resul Havi (Efendi), Tarih-i Devhatü’l-Vüzera ve Zeyl-i Gülşen-i Hulefa, Bağdad 1246.
- Longrigg, Stephen Hamsley: Four Centuries of Modern Iraq, Oxford University Press 1925.
- Muhammed Hasan Han İtimadüssaltana: Tarih-i Muntazam-ı Nasırî, Cild-i Sevvom.
- Sepehr, Muhammed Taki: Nasihü’t-Tevarih: Tarih-i Kacariye ez Agaz ta Payan-ı Saltanat-ı Feth Ali Şah, Cild-i Evvel, Esatir, Tahran: 1390.
- Şanizade Ataullah Mehmed Efendi, Şanizade Tarihi, haz.: Ziya Yılmazer, C. II, İstanbul: Çamlıca Yayınları, 2008.
- https://www.qdl.qa/en/archive/81055/vdc_100024054342.0x000094 (ErişimTarihi: 04.11.2020)
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Araştırma Makaleleri |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Aralık 2020 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2020 Cilt: 2 Sayı: 2 |
Bu eser Creative Commons Atıf 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.