Devlet Arşivleri Başkanlığı, Osmanlı Arşivi'nde Tasnifi Tamamlanan Yeni Defterler Üzerine Bir Değerlendirme "Yeni Defterler / Yeni Ufuklar"

Yıl 2020, Cilt: 2 Sayı: 2, 213 - 224, 30.12.2020

Umut Soysal

Öz

Dünyada arşivlerle ilgili en çok kabul gören yorumlardan birisi, arşivleri "güncel ve tarihî" olmak üzere iki büyük başlık altında değerlendiren ikili tasnif sistemidir. Tarihî arşivlerin ellerinde bulunan evrak sayılarının sabit kaldığı veyahut çok az bir oranda değiştiği; güncel arşivlerin ise her an güncellenip yenilendiği yine bu ön kabulün doğrudan bir sonucudur. Ülkemiz arşivleri düşünüldüğünde Osmanlı Devleti'nden Cumhuriyet Türkiyesi'ne intikâl eden Osmanlı Arşivleri'nin de durağan bir görünüm arz ettiği bu bağlamda söylenebilir, ancak bunun doğruluğu ve geçerliliği tartışmaya açıktır. Bu yazının konusu da bu ön kabulün Osmanlı Arşivi örneklemi üzerinde sorgulanabilirliği üzerinedir.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı Arşivi, Osmanlı Defter Sistemi, Devlet Arşivleri Başkanlığı, Defter Tasnifi

Kaynakça

• Arşiv Kaynakları: Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA)
• A.DVN.MHM.d. (Dîvân (Beylikçi) Kalemi Mühimme Defterleri)
• A.DVNS.MHM.d. (Dîvân-ı Hümâyûn Sicillatı Mühimme Defterleri)
• D.BRZ.d. (Büyük Ruznâmçe Kalemi Defterleri) MHD (Muâhedeler)
• 82-1 Numaralı Mühimme Defteri [1618-1619], İstanbul: Devlet Arşivleri Başkanlığı Yayınları, 2020.
• Barkan, Ömer Lütfi: "Timâr", MEB İslam Ansiklopedisi, C. XII, s. 286-333.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi Rehberi, İstanbul: Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı Yayınları, 2017.
• Kütükoğlu, Mübahat S.: “Mühimme Defterleri”, TDV İslam Ansiklopedisi, C. XXXI, 2006, s, 520-523.
• Uzunçarşılı, İsmail Hakkı: Osmanlı Tarihi, C. IV, 4. basım, Ankara: TTK, 1988.