Retrospective Use and Dating of Early Period Marbled Papers in the Ottoman Archive and Water Based Marbling

Yıl 2024, Cilt: 6 Sayı: 6, 39 - 56, 20.12.2024

Tevfik Alparslan Babaoğlu

https://doi.org/10.59054/hed.1433985

Öz

The aim of this study is to reveal information about early Ottoman marbling techniques limited with the material in the State Ottoman Archive. The bound material in all classifications of Ottoman Archive were scanned until 1650 and those containing marbled papers were identified. The marbled papers used in these bound material were classified according to the criteria determined. During the scanning process, many marbled papers used retrospectively, as well as many marbled papers that were considered to have been made directly on pure water (water based), including probably the oldest datable marbled paper in the Ottoman Archive were identified. Reasons for excluding some of the papers due to retrospective use were revealed and an inventory of bound material in the Ottoman Archive in which water based marbled papers used was created. Characteristics of these papers were determined and a comparison with Suminagashi which is a Japanese paper decorating art was realized based on the techniques used in their production and the resulting patterns.

Anahtar Kelimeler

Marbled papers, Ottoman Archive, water based marbling, Ottoman marbling

Proje Numarası

Yok

Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi'ndeki Erken Dönem Defterlerde Geriye Dönük Ebru Kullanımı, Ebruların Tarihlendirilmesi ve Su Bazlı Ebrular

Öz

Bu çalışma ile Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı dönemi defterleri ile sınırlı olmak kaydıyla erken dönem Osmanlı ebru tekniği hakkında bir değerlendirme yapmak amaçlanmıştır. Bunun için, Devlet Arşivleri Başkanlığının Osmanlı dönemine ait tüm tasniflerinde, 1650 yılına kadar görüntüsüne erişilebilen defterler taranarak ebru kullanılmış defterler tespit edilmiştir. Tarama sırasında daha sonra ki bir tarihte yapılmış olmalarına rağmen geriye dönük kullanıldıkları belirlenen çok sayıda ebruyla karşılaşılmış, bu ebruların geriye dönük kullanıldıklarına ilişkin kanıtlar ortaya konmuştur. Aralarında Osmanlı Arşivindeki tarihlenebilen en eski ebru da dahil olmak üzere kıvamı artırılmaksızın doğrudan su üzerinde yapıldığı değerlendirilen birçok ebru tespit edilmiş, bu ebruların bulunduğu defterlerin bir envanteri oluşturularak özellikleri belirlenmiş ve yapımlarında kullanılan teknik ve ortaya çıkan sonuçlar açısından bir Japon kâğıt bezeme sanatı olan suminagashi ile kıyaslamaları yapılarak XVI. yüzyıl ve öncesinde kullanılan ebru tekniği hakkında bilinenler güncellenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Ebru, su bazlı ebru, Osmanlı belgeleri, Osmanlı ebrusu

Etik Beyan

Hazine-i Evrak Arşiv Araştırmaları ve Tarih Dergisi'nin DergiPark "Etik İlkeler ve Yayın Politikası" sayfasında "Yazarların Etik Sorumlulukları" başlığı altındaki sorumluluklarımı okudum. Burada belirtilen sorumluluklara uyacağımı taahhüt ederim.

Destekleyen Kurum

Yok

Proje Numarası

Yok

Teşekkür

Yok

Kaynakça

• Arşiv Kaynakları T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivleri (BOA)
• Bâb-ı Âsafî, Dîvân-ı Hümâyûn Sicilleri Mühimme Defterleri (A.DVNS.MHM.d) 30
• Bâb-ı Âsafî, Dîvân-ı Hümâyûn Sicilleri Ahkâm Defterleri, Trabzon (A.DVNS.AHK.TZ.d) 5
• Evkaf Defterleri (EV.d) 45145
• Maliyeden Müdevver Defterler (MAD.d) 9, 12
• Meşihat, Şer‘iyye Sicilleri (MŞH.ŞSC.d) 2473, 2477, 2478, 2481, 2484, 2488
• Tapu Kadastro Genel Müdürlügü Defterleri (TK.GM.d) 206, 2365, 110, 379, 403, 404, 65, 386, 389, 391, 394, 398, 406, 415, 419, 835, 859
• Topkapı Sarayı Müzesi Arşivi, Defter (TS.MA.d) 1182, 1191, 1209, 1221, 1232, 1240, 1246, 1252, 1253, 1268, 1273, 1281, 1284, 1291, 1295, 1315, 1242, 1354, 1371, 1375, 1377, 1394, 1561, 1566, 3466, 3687, 4967, 2203, 9614
• Topkapı Sarayı Müzesi Arşivi, Evrak (TS.MA.e) 602.112
• Araştırma ve İncelemeler: Babaoğlu T. Alparslan: Türk Ebrûsu-Nakş-ı ber Âb, İstanbul: Klasik Türk Sanatları Vakfı Yayınları, 2017.
• Derman M. Uğur: Türk Sanatında Ebru, İstanbul: AK Yayınları, Türk Süsleme Sanatları Serisi: 5, 1977.
• Easton P. Jane: Marbling A History and A Bibliography, Los Angeles: Dawson's Book Shop, 1982.
• Ünal Uğur: Arşivciliğimizin 100 Yılı 1846-1945, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 2022.
• Wolfe Richard J: Marbled Paper, Its History, Techniques and Patterns, Philadelphia: University of Pen nsilvania Press, 1991.
• Makaleler: Benson, Jake: “Historical References to Paper Marbling in East Asia”, Society of Marbling, 2005 Annual, (ABD, 2005), 20-27.
• Benson, Jake: “The Art of Abri: Marbled Alum Leaves, Drawings and Paintings of the Deccan”, Sultan's of Deccan India, 1500-1700, Opulence and Fantasy, (New York, 2015), 157-169.