İLKOKUMA YAZMA ÖĞRETİMİNDE SES TEMELLİ CÜMLE YÖNTEMİNE YÖNELİK YAPILAN ÇALIŞMALARIN İNCELENMESİ

Yıl 2024, Cilt: 3 Sayı: 2, 46 - 57, 31.12.2024

Furkan Keleş , Elmas Batur Murat Çağlar

Öz

Çocukların hayatında ilk okuryazarlık sözlü dilin yanında yazı dilinin de kullanıldığı ilk dönem olarak ifade edilebilir. İlk okuma yazma, çocukların ilkokul döneminde okuma ve yazma becerilerini kazandığı, eğitimin temel basamaklarından biri olarak kabul edilir. Okuma yazma becerisinin önemi bilindiği gibi bu becerinin kazanılması için en önemli görevi gerçekleştiren sınıf öğretmenleri de son derece değerlidir. Bu bilgiler neticesinde ses temelli cümle yöntemiyle gerçekleştirilen okuma yazma eğitiminin araştırılıp incelenmesi önemlidir. Bu çalışmanın amacı ses temelli cümle yöntemini öğretmen görüşleri açısından değerlendiren akademik araştırmaların incelenmesidir. Araştırma evreni, Türkiye’de Google Akademik ve Dergi Park’ta araştırılan ses temelli cümle yöntemime yönelik makalelerin olduğu dergilerden ve Yüksek Öğretim Kurumu Ulusal Tez Merkezi’nde erişime açık tezlerden oluşmaktadır. Araştırmanın örneklemini 2006-2024 yılları arasında yapılan ses temelli cümle yöntemiyle ilgili makale ve tezler oluşturmaktadır. Araştırma kapsamında amaçlı örnekleme alınan tezler ve dergiler incelenerek ses temelli cümle yöntemiyle ilgili 13 (12 Yüksek Lisans, 1 Doktora) tez ve 12 makale belirlenmiştir. Araştırma sonuçlarına bakıldığında, çalışmaların çoğunluğunun 2006-2008 yıllarında yapıldığı görülmüştür. Çalışmalardaki tezlerin çoğunluğunun (12) yüksek lisans tezi olduğu ve makale çalışmalarında (12) fazlaca olduğu belirlenmiştir. Çalışmalarda nitel ve nicel yöntemin (11) eşit sayıda kullanıldığı, karma yöntemin (3) ise az sayıda kullanıldığı tespit edilmiştir. Tez ve makalelerde kullanılan veri toplama araçlarına bakıldığında görüşme yöntemiyle (15) veri toplamanın daha fazla yapıldığı, anket yönteminin (9) daha az kullanıldığı belirlenmiştir. Çalışmaların sonuç ve önerileri incelendiğinde ilk okuma yazma eğitiminde ses temelli cümle yönteminin kullanılmasının avantajlarının, dezavantajlarının olduğu görülmüştür. Öğretmen görüşleri neticesinde bu yöntemin okuma yazma sürecine geçişi kolaylaştırdığı ancak öğrencilerin okuma hızlarını yavaşlattığı tespit edilmiştir. Eğitim ve öğretim adına düşünüldüğünde öğretim için en iyi yöntem ya da teknik şeklinde bir uygulamanın varlığından bahsetmek doğru değildir. Sonuç olarak bu yöntemin doğru bir şekilde uygulanması halinde okuma yazma becerisini kazandırma ve geliştirmede etkili bir öğretim yöntemi olduğu söylenebilir. Çalışma sonuçları doğrultusunda ses temelli cümle yönteminin eksikliklerinin giderilmesine yönelik çalışmalar ve farklı yöntemlerin kullanılarak gerçekleştirilecek deneysel çalışmaların yapılması gibi öneriler getirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

İlk Okuma Yazma, Ses Temelli Cümle Yöntemi, Sınıf Öğretmeni

Etik Beyan

ARAŞTIRMADA ETİK İLKELERE UYULMUŞTUR.

Kaynakça

• Abramson, JH. (1994). Making Sense of Data. (2nd edition). New York: Oxford University.
• Akıncı, M., Bektaş, S., Gülle, T., Kurt, S. & Kurt, Y. (2016). Ses temelli cümle yöntemi ile okuma-yazma eğitimi, Boğaziçi Üniversitesi Eğitim Dergisi, 33(2), 97 – 115.
• Aktürk, Y. & M. Taş, A. (2011) İlk okuma-yazma öğretiminde “ses temelli cümle yöntemi”nin uygulanmasına ilişkin öğretmen görüşleri (Şanlıurfa/Viranşehir örneği), Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 2 (1), 27-37.
• Akyol, H. & Temur, T. (2008). Ses temelli cümle yöntemi ve cümle yöntemi ile okuma yazma öğrenen öğrencilerin okuma becerilerinin öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5 (9), 1-12.
• Akyol, H. (2012). Yeni Programa Uygun Türkçe Öğretim Yöntemleri (6. Baskı). Pegem Akademi. Arslantaş, İ. & Cinoğlu, M. (2010). İlkokuma yazma öğretiminde ses temelli cümle yöntemiyle çözümleme yönteminin karşılaştırılması. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(1), 81-92.
• Aydın, A. (1999). Gelişim ve öğrenme psikolojisi. Anı Yayıncılık
• Baş, Ö. (2006). Ses Temelli Cümle Yöntemi Ve Bitişik Eğik Yazıyla Okuma Yazma Öğretiminde Alternatif Harf Sıralaması. Kök Yayınları.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (2009). Bilimsel araştırma yöntemleri. (14. Baskı) Pegem Yayıncılık.
• Çelenk, S. (2005). İlkokuma Yazma Programı ve Öğretimi. Anı Yayıncılık.
• Çelenk, S. (2007). İlk okuma yazma programı ve öğretimi. Maya Akademi.
• Cemaloğlu, N. (2001). İlk Okuma-yazma Öğretimi. Nobel Yayınları.
• Çelik, E. (2020). Ses temelli cümle öğretim yöntemine ilişkin öğretmen görüşleri (Erzincan Örneği). (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi.
• Çevik, S. O. (2006). Birinci sınıf öğretmenlerinin ilkokuma yazma öğretiminde ses temelli cümle yöntemine ilişkin görüşleri (Bursa İli Örneği). (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Anadolu Üniversitesi.
• Çiltaş, A., Güler, G. & Sözbilir, M. (2012). Türkiye'de matematik eğitimi araştırmaları: İçerik analizi çalışması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12(1), 515-580.
• Demir, C. (2019). İlkokuma Yazma Öğretim Yöntemleri, İlkokuma ve Yazma Öğretimi (2. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Ferah, A. (2004). Her Yönüyle İlk Okuma Yazma. MEB yayınları.
• Gökalp, M. & Erdoğan, B. (2023). Okuma yazma öğretiminde kullanılan ses temelli cümle yöntemine ilişkin öğretmen görüşleri, Uluslararası Eğitim Bilim ve Teknoloji Dergisi, 9(2), 1-22 e-ISSN:2458-8628 DOI: 10.47714/uebt.1149576
• Güneş, F. (2014). Türkçe Öğretimi Yaklaşımlar ve Modeller. Pegem Yayınları.
• Kavak, G. (2019). Ses temelli cümle yönteminin uygulama aşamalarında ortaya çıkan sorunlar. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Necmettin Erbakan Üniversitesi.
• Kurnaz, A. & Karamuklu, E. S. (2022). Disleksi olan öğrencilerde cümle çözümleme ve ses temelli cümle yöntemleri ile ilkokuma yazma öğretiminin etkililiğinin karşılaştırılması. Milli Eğitim, 51(236), 2871-2902.
• McIntyre, E., Hulan, N. & Layne, V. (2011). Reading instruction for diverse classrooms: Research-based, culturally responsive practice. Guilford Press.
• MEB. (2005). İlköğretim Türkçe Öğretim Programı ve Kılavuzu (1-5. sınıflar). Ankara.
• MEB. (2009). İlköğretim türkçe dersi öğretim programı ve kılavuzu (1- 5. sınıflar). Ankara.
• MEB. (2024). İlkokul Türkçe Dersi Öğretim Programı (1-4. Sınıflar). Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli. Ankara.
• Pehlivan Eroğlu, M., Tozlu, N. & Özbaş, M. (2019). Ses temelli cümle öğretim yöntemine ilişkin uygulamalar konusunda öğretmen görüşleri, çocuk, Edebiyat ve Dil Eğitimi Dergisi – ÇEDED, 2(1), 61-79.
• Sağırlı, M. (2015). İlk okuma yazma öğretiminin önemi, amacı ve birinci sınıf öğretmenliği. Ö. Yılar (Ed.), İlk okuma ve yazma öğretimi içinde (s. 1-36). Pegem Akademi.
• Sağırlı, M. (2019). Ses temelli cümle yönteminin ilk okuma-yazma öğretimi üzerindeki başarısının öğretmen açısından değerlendirilmesi, Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi,13(9) 852- 883.
• Sönmez, V. (1994). Program Geliştirmede Öğretmen Elkitabı (7.Baskı), Personel Geliştirme Merkezi Yayını.
• Şahin, A. (2005). İlk Okuma Yazma Öğretiminde Kullanılan Yöntemlerden Çözümleme ve Bireşim Yöntemlerinin Uygulamalı Karşılaştırılması. (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Gazi Üniversitesi.
• Tok, Ş., Tok, T. N. & Mazı, A. (2008). İlkokuma yazma öğretiminde çözümleme ve ses temelli cümle yöntemlerinin değerlendirilmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 53, 123-144.
• Turan, M. (2007). İlköğretim birinci sınıf Türkçe dersi ilkokuma yazma programında uygulanan ses temelli cümle yönteminin uygulamadaki etkililiği. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Fırat Üniversitesi.
• Vatansever, H. (2008). Çözümleme (Cümle) yöntemi ve ses temelli cümle Yöntemine göre okuma yazma öğrenmiş çocukların okuduğunu anlamadaki başarı durumlarının Değerlendirilmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Marmara Üniversitesi.
• Vural, S. (2007). Ailenin sosyoekonomik düzeyinin birinci sınıf öğrencilerinin aile-öğretmen iletişimi ve okuma yazma başarısıyla ilişkisi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Sakarya Üniversitesi.
• Yalçın, R. (2015). Ses temelli cümle yönteminin öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi (Alanya örneği). (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2008). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma. (6. Baskı). Seçkin Yayınları.