The Challenges Faced by Female School Administrators and the Evaluation of the Mobbing Situations They Experienced

Yıl 2024, Cilt: 9 Sayı: 2, 296 - 322

Merve Tacir Dişli , Ramazan Atasoy

https://doi.org/10.22596/hej.1432272

Öz

The purpose of this study is to explore the difficulties of being a female school administrator and the mobbing behaviours that female administrators are exposed to while working as administrators and their coping strategies with mobbing. The methodology employed is qualitative research, and the study focuses on a group of twenty female school administrators working in Şanlıurfa. The study utilised the criterion sampling method, a form of purposeful sampling, and data was collected using a semi-structured interview form developed by the researchers. Data analysis was conducted using the descriptive analysis method. The findings indicate that female administrators endured various mobbing behaviours from their superiors, colleagues, teachers, and parents. Female school administrators reported experiencing issues such as social prejudice and gender discrimination. It has been determined that effective communication, professional collaboration, and psychological empowerment strategies are advantageous to cope with mobbing. Female school administrators display hesitancy in undertaking administrative tasks due to their gender-based social role perceptions specific to a patriarchal society. This difficulty is compounded by the challenges that they encounter. Female school principals encourage their female colleagues to recognise their potential and have the confidence to become administrators. It is expected that the research will bring a new perspective to the field of women administrators and contribute to the processes of appointing administrators.

Anahtar Kelimeler

mobbıng, school principal, coping stategy

Kadın Yönetici Olmanın Zorlukları ve Yaşadıkları Mobbing Durumlarının Değerlendirilmesi

Öz

Bu araştırmanın amacı, kadın okul yöneticisi olmanın zorlukları ve kadın yöneticilerin yöneticilik yaparken maruz kaldıkları mobbing davranışları ve mobbingle baş etme stratejilerinin değerlendirilmesidir. Araştırmada nitel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubu Şanlıurfa’da yirmi kadın okul yöneticisiden oluşmaktadır. Çalışmada amaçlı örnekleme yöntemlerinden ölçüt örnekleme yöntemi, veri toplama aracı olarak ise araştırmacılar tarafından geliştirilen yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Verilerin analizinde betimsel analiz yöntemi kullanılmıştır. Araştırma sonuçları kadın yöneticilerin üstleri, çalışma arkadaşları, öğretmenler ve veliler tarafından çeşitli mobbing davranışlarına maruz kaldıklarını ortaya koymaktadır. Ayrıca, kadın yöneticiler toplumsal ön yargı, cinsiyet ayrımcılığı gibi bir dizi sorunlar yaşadıklarını brlirtmişlerdir. Kadın yöneticiler mobbingle baş etmede iletişim, mesleki işbirliği ve psikolojik güçlendirme stratejilerinden yararlandıkları sonucuna ulaşılmıştır. Kadın okul yöneticilerinin ataerkil toplum niteliklerine özgü cinsiyete dayalı toplumsal rol algılarından ve yaşadıkları zorluklardan kaynaklı yöneticilik görevi üstlenmede çekinme davranışı sergilemektedirler. Kadın okul müdürleri, bu pozisyonu yürüten kadın meslektaşlarına potansiyellerinin farkına varmalarını ve yönetici olma konusunda kendilerine güvenmelerini önermektedirler. Araştırmanın kadın yöneticilere yönelik alana yeni bir bakış açısı getirmesi ve yönetici atama süreçlerine katkı sunması beklenmektedir.

Anahtar Kelimeler

mobbing, başetme stratejisi, kadın okul yöneticisi

Kaynakça

• Agars, M. D. (2004). Reconsidering the impact of gender stereotypes on the advancement of women in organizations. Psychology of Women Quarterly, 28(2), 103-111. https://doi.org/10.1111/j.1471-6402.2004.00128.x
• Akbaş, G., & Korkmaz, L. (2017). Kadın yöneticiler: Görünmez engellerin gölgesinde yükselme çabası. İş ve İnsan Dergisi, 4(2), 73–86. https://doi.org/10.18394/iid.337824
• Aksu, A., Çek F., & Şenol, B. (2013). Kadınların müdür olmalarının önündeki cam tavan ve cam tavanı aşma stratejilerine ilişkin ilköğretim okulu müdürlerinin görüşleri, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 25, 133- 160.
• Ayrancı, E., & Gürbüz, T. (2012). Considering glass ceiling in Turkey: Ideas of executives in education sector regarding women in the workplace, International Journal of Human Resource Studies, 2(4),126-151. https://doi.org/10.5296/ijhrs.v2i4.2657
• Baykal, A. N., & Toksoy, S. (2005). Yutucu rekabet: Kanuni devrindeki mobbing’ten günümüze. Sistem Yayıncılık.
• Bayrak, S. & Mohan, Y. (2001). Erkek yöneticilerin çalışma yaşamı ve liderlik davranışları açısından kadın yöneticileri algılama tarzları. Amme İdaresi Dergisi, 34(2), 89-114.
• Büyüköztürk, Ş. (2016). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı, istatistik, araştırma deseni SPSS uygulamaları ve yorum. Pegem Akademi.
• Büyüköztürk, Ş., Ebru Kılıç, Ç., Özcan A., Şirin, K., & Funda, D. (2008). Bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Akademi.
• Can, N. (2008). Okul yöneticilerinin yönetimde cinsiyet faktörüne ilişkin görüşleri. Eğitim ve Bilim, 33(147), 35-41.
• Coleman, M. (2003). Gender and the orthodoxies of leadership. School Leadership & Management, 23(3), 325-339. https://doi.org/10.1080/1363243032000112810
• Çalık T., Koşar S., & Dağlı E. (2012). İlköğretim okullarında kadın yöneticilere yönelik öğretmen tutumlarının değerlendirilmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 10(4), 637-662.
• Çelikten, M. (2004). Okul müdürü koltuğundaki kadın yöneticiler. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17, 91-118.
• Çelikten, M. (2010). Attitudes toward women school administrators in Turkey. Education, 130(4), 531-539.
• Çobanoğlu, Ş. (2005). Mobbing işyerinde duygusal saldırı ve mücadele yöntemleri. Timaş Yayınları.
• Eagly, A.H., Makhijani, M.G. & Klonsky, B.G. (1992). Gender and the evaluation of leaders: A metanalysis. Psychological Bulletin, 111, 3-22. https://doi.org/10.1037/0033-2909.111.1.3
• Ergenekon, S. (2020). Mobbing Duygusal Taciz. Milliyet http://www.milliyet.com.tr/2006/09/03/son/sonyas02.asp
• Guba, E. G., & Lincoln, Y. S. (1982). Epistemological and methodological bases of naturalistic inquiry. Educational Communication and Technology Journal, 30(4), 233-252. https://doi.org/10.1007/BF02765185
• Gündüz, Y. (2010). Öğretmen Algılarına Göre Kadın Öğretmenlerin Kariyer Engellerinin İncelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Dergisi, 10(1), 42-48.
• Günsel, A., Köroğlu, S., & Demirci, L. (2015). Çalışma hayatında kadınların karşılaştıkları sorunlar ve cam tavan algıları: kadın öğretmenler üzerinde bir araştırma. KADEM Kadın Araştırmaları Dergisi, 1(1), 74-113.
• İnandı, Y. (2009). Kadın öğretmenlerin okul müdürü olmaları önündeki engeller (Mersin İli örneği-Türkiye). Eğitim Araştırmaları Dergisi, 36, 161-178.
• İnandı, Y., & Tunç, B. (2012). Kadın öğretmenlerin kariyer engelleri ile iş doyum düzeyleri arasındaki ilişki. EBAD-JESR, 2(2), 203-222.
• Karaoğlu, Z. (2020). Okullarda kadın yöneticilerin yönetim sürecinde karşılaştığı sorunlar. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, https://hdl.handle.net/11499/35084
• Kayıkçı, K., & Sıkar, B. (2021). İlkokullarda kadın okul yöneticilerinin yönetsel yeterliliğine ilişkin okul paydaşlarının görüşleri. E-Uluslararası Pedandragoji Dergisi, 1(2), 61–77.
• Korkmaz Moralıoğlu, S. (2010). Kamu kurumlarında görev yapan kadın yöneticiler (Kayseri İli Örneği). [Unpublished master’s thesis]. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kirişçi, G., & Can, N. (2020). Eğitim ve okul yöneticilerinin cam tavan sendromuna ilişkin görüşleri. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(2), 618-636.
• Köroğlu, F. (2006). Okul yönetiminde cinsiyet etkeni ve kadın öğretmenlerin okul yöneticiliği talepleri (Bingöl İli Örneği). [Unpublished master’s thesis]. Fırat Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı
• Leymann, H. (1990). Mobbing and psychological terror at workplaces. Violence and Victims, 5(2), 119-126. https://doi.org/10.1891/0886-6708.5.2.119
• Müjdeci, N. & Göçen, A. (2019). Okullarda Kadın Yöneticiler: Zorluklar, Fırsatlar ve Çözümler. 28. Uluslararası Eğitim Bilimleri Kongresi, Ankara
• Negiz, N. & Yemen, A. (2011). Kamu örgütlerinde kadın yöneticiler: Yönetici ve çalışan açısından yönetimde kadın sorunsalı. SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi, Sosyal Bilimler Dergisi, 24, 195-214. Örücü, E., Kılıç, R., & Kılıç, T. (2007). Cam tavan sendromu ve kadınların üst düzey yönetici pozisyonuna yükselmelerindeki engeller: Balıkesir ili örneği. Yönetim ve Ekonomi, 14(2), 117-135.
• Özdemir, Ö. (2021). Kadınlarda eğitimin küresel cinsiyet eşitliği endeksi üzerindeki etkisi: Türkiye için bir uygulama. Uluslararası Ekonomik Araştırmalar Dergisi,7(2), 31-43.
• Poussard, J. M., & Çamuroğlu, İ. M. (2009). Psikolojik Taciz: İşyerindeki Kabus. Nobel Yayın Dağıtım.
• Sağlam Çiçek, A. & Bostancı, A. (2012). Milli Eğitim Bakanlığı Merkez ve Taşra Örgütleri Yönetim Pozisyonlarında Kadınların Temsil Edilme Düzeyine Yönelik Yönetici Görüşleri, Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5(2), 140-155.
• Sefer, S. R., (2006). Üsküdar ilçesindeki okullarda çalışan bazı kadın yöneticilerin mesleklerine ilişkin beklenti ve sorunları, [Unpublished master’s thesis]. Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Shanmugam, M., Amaratunga, Dilanthi and Haigh, Richard (2006). Women in construction: A study on leadership. In: 6th International Postgraduate Research Conference in the Built and Human Environment, 6-7th April 2006, Delft University of Technology and TNO, Delft University, Netherlands. (Unpublished).
• Strauss, A., & Corbin, J. (1990). Basics of qualitative research: Grounded theory procedures and techniques. SAGE Publications.
• Şahin, G. (2007). Eğitim örgütlerinde kadın yöneticilerin yeri ve kariyer sorunları [Unpublished master’s thesis]. Yeditepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Tan, M. (1996). Eğitim yönetiminde kadın azınlık, TODAİE Dergisi, 29 (4), 33-42.
• TÜİK (2020). Kurumsal-Sayı: 33790 /10 Eylül 2020-İşgücü İstatistikleri, https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Isgucu-Istatistikleri, 2020-33790
• Tinaz, P. (2006). Mobbing: İşyerinde psikolojik taciz. Çalışma ve Toplum, 3, 11-22.
• Tüzel, E. (2014). Eğitim örgütlerinde kadın yöneticilerin kariyer engellerinin incelenmesi (Ankara ili örneği), [Unpublished doctoral thesis], Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
• WEF (2021). Global gender gap report 2021, https://www.weforum.org/publications/global-gender-gap-report-2021