Matematik Kaygısı ve Matematiğe Yönelik Tutum Arasındaki İlişkinin Yapısal Eşitlik Modeli ile İncelenmesi

Yıl 2025, Cilt: 10 Sayı: 1, 162 - 179, 30.06.2025

Salih Göcen , Sedat Şen

Öz

Bu çalışmada, ilköğretim öğrencilerinin matematik kaygıları ve matematiğe yönelik tutumları arasındaki etkileşimin detaylı bir şekilde araştırılması hedeflenmiştir. Çalışmada, ilişkisel araştırma yöntemi kullanılmıştır. 2021-2022 eğitim-öğretim yılında bir devlet okulunda öğrenim gören 138 erkek ve 163 kız öğrenci olmak üzere toplam 301 öğrenci çalışmaya katılmıştır. Araştırmada, matematik kaygı seviyelerini değerlendirmek için Bindak (2005) tarafından geliştirilen İlköğretim Öğrencileri Matematik Kaygı Ölçeği kullanılmıştır. Öğrencilerin matematiğe yönelik tutumlarını ölçmek amacıyla da Eskici, Ilgaz ve Arıcak (2017) tarafından revize edilen Matematik Dersi Tutum Ölçeği kullanılmıştır. İki yapı arasındaki ilişkiyi belirlemek için oluşturulan yapısal eşitlik modelinin veriye iyi uyum sağladığı görülmüştür. Modeldeki değişkenler arasındaki ilişkilerin analiz edilmesi sonucunda, öğrencilerin matematiğe yönelik kaygıları ve tutumları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki bulunmamıştır. Çalışma, matematik kaygısı ve matematiğe yönelik tutum arasındaki ilişkinin bağlama ve koşullara göre değişebileceğini göstererek, gelecekte farklı değişkenlerin de incelenmesini önermektedir.

Anahtar Kelimeler

Yapısal eşitlik modellemesi , matematik kaygısı , matematiğe yönelik tutum

Investigating the Relationship Between Mathematics Anxiety and Attitude Towards Mathematics Using Structural Equation Modeling

Öz

This study aimed to examine in detail the relationship between elementary school students’ mathematics anxiety and their attitudes toward mathematics. A relational research design was used in the study. A total of 301 students—138 boys and 163 girls—enrolled in a public school during the 2021–2022 academic year participated in the study. To assess mathematics anxiety levels, the Mathematics Anxiety Scale for Elementary School Students developed by Bindak (2005) was used. To measure students' attitudes toward mathematics, the Mathematics Course Attitude Scale revised by Eskici, Ilgaz, and Arıcak (2017) was employed. The structural equation model developed to examine the relationship between the two constructs showed a good fit to the data. However, the analysis of the relationships between the variables in the model revealed no statistically significant relationship between students’ mathematics anxiety and their attitudes toward mathematics. The study highlights that this relationship may be context-dependent, and recommends that future research examine additional variables to better understand the factors influencing the interaction between mathematics anxiety and attitudes toward mathematics.

Anahtar Kelimeler

Structural equation modeling , math anxiety , attitude towards math

Kaynakça

• Adal, A. A. ve Yavuz, İ. (2017). Ortaokul öğrencilerinin matematik öz yeterlik algıları ile matematik kaygı düzeyleri arasındaki ilişki. International Journal of Field Education, 3(1), 20-41.
• Akbay, L. (2019). İlişkisel araştırmalar. S. Şen ve İ. Yıldırım (Eds.), Eğitimde araştırma yöntemleri (ss. 117–136). Nobel Akademik Yayıncılık.
• Akin, A. ve Kurbanoglu, I. N. (2011). The relationships between math anxiety, math attitudes, and self-efficacy: A structural equation model. Studia Psychologica, 53(3), 263-273.
• Anderson, J. C. ve Gerbing, D. W. (1988). Structural equation modeling in practice: A review and recommended two-step approach. Psychological Bulletin, 103(3), 411-423.
• Arıcak, T. ve Ilgaz, G. (2007). Açımlayıcı ve doğrulayıcı faktör analizi ile biyoloji dersi tutum ölçeğinin yapı geçerliliğinin incelenmesi. Eurasian Journal of Educational Research, 28, 1-8.
• Baloğlu, M. (2004). Çeşitli başa çıkma yolları ile matematik kaygısı arasındaki ilişki. Eurasian Journal of Educational Research, 16(1), 95-101.
• Başaran, İ. E. (2005). Eğitim psikolojisi: Gelişim, öğrenme ve ortam. Nobel Yayın Dağıtım.
• Bindak, R. (2005). İlköğretim öğrencileri için matematik kaygı ölçeği. Fırat Üniversitesi Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi, 17(2), 442-448.
• Brown, R. (1979). A determination of attitudes toward mathematics and an analysis of factors which are associated with negative attitudes toward mathematics of students at an urban community college: A descriptive study (ERIC Document Reproduction Service No. ED257658).
• Chaman, M. ve Callingham, R. (2013). Relationship between mathematics anxiety and attitude towards mathematics among Indian students. In Proceedings of the Mathematics Education Research Group of Australasia (MERGA) (p.p. 138-145 ).
• Dreger, R. M. ve Aiken Jr, L. R. (1957). The identification of number anxiety in a college population. Journal of Educational Psychology, 48(6), 344-351.
• Dursun, Ş. ve Bindak, R. (2011). İlköğretim II. kademe öğrencilerinin matematik kaygılarının incelenmesi. Sosyal Bilimler Dergisi, 35(1), 18-21.
• Eskici, M., Ilgaz, G. ve Arıcak, O. T. (2017). Matematik dersi tutum ölçeğinin geliştirilmesi: Geçerlilik ve güvenilirlik üzerine bir ön çalışma. Universal Journal of Educational Research, 5(12A), 63-70.
• Göcen, S. (2023). Matematik kaygısının ölçülmesinde kullanılan ölçeklerin güvenilirlik genelleme meta-analizi [Yüksek lisan tezi, Harran Üniversitesi].
• Haggarty, L. (2002). Differentiation. In L. Haggarty (Ed.), Aspects of teaching middle mathematics: Perspectives on practice (pp. 191-202). Routledge Falmer.
• Haladyna, T., Shaughnessy, J. ve Shaughnessy, J. M. (1983). A causal analysis of attitude toward mathematics. Journal for Research in Mathematics Education, 14(1), 19–29.
• Hu, L. T. ve Bentler, P. M. (1999). Cutoff criteria for fit indexes in covariance structure analysis: Conventional criteria versus new alternatives. Structural equation modeling: a multidisciplinary journal, 6(1), 1-55.
• İncebacak, B. B. ve Ersoy, E. (2016). Matematik neden beni kaygılandırır? HAYEF Journal of Education, 13(2), 1-15.
• Kalın, G. (2010). İlköğretim öğrencilerinin matematik tutumları, özyeterlikleri, kaygıları ve dersteki başarılarının incelenmesi [Yüksek lisans tezi, Başkent Üniversitesi].
• Karadeniz, E. ve Karadağ, İ. (2014). Kırsal bölgelerdeki ortaokul öğrencilerinin matematik kaygı ve tutumları: Korelasyonel bir araştırma. Turkish Journal of Computer and Mathematics Education (TURCOMAT), 5(3), 259-273.
• Kline, R. B. (2016). Principles and practice of structural equation modeling (4th ed.). Guilford Publications.
• Maio, G. R., Verplanken, B. ve Haddock, G. (2018). The psychology of attitudes and attitude change (2nd ed.). SAGE Publications.
• Morgan, C. T. (1981). Psikolojiye giriş. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Psikoloji Bölümü Yayınları.
• Muthén, B. ve Muthén, L. (2017). Mplus. In Handbook of item response theory (pp. 507–518). Chapman and Hall/CRC.
• Peker, M. ve Mirasyedioğlu, Ş. (2003). Lise 2. sınıf öğrencilerinin matematik dersine yönelik tutumları ve başarıları arasındaki ilişki. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(14), 157-166.
• R Core Team. (2023). R: A language and environment for statistical computing. R Foundation for Statistical Computing. https://www.r-project.org
• Schunk, D. H. (1984). Self-efficacy and achievement behaviors. Educational Psychologist, 19(1), 48–58.
• Sheffield, D. ve Hunt, T. (2006). How anxiety affects mathematics performance and what we can do about it. MSOR Connections, 6(4), 19–23.
• Stevens, J. (2002). Applied multivariate statistics for the social sciences (4th ed.). Lawrence Erlbaum Associates.
• Şen, S. (2020). Mplus ile yapısal eşitlik modellemesi uygulamaları. Nobel Akademik Yayıncılık.
• Şentürk, B. (2010). İlköğretim 5. sınıf öğrencilerinin genel başarıları, matematik başarıları, matematik dersine yönelik tutumları ve matematik kaygıları arasındaki ilişki [Yüksek lisans tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi].
• Şimşek, H., Şahinkaya, N. ve Aytekin, C. (2017). İlköğretim öğrencilerinin matematik kaygılarının ve matematik dersine yönelik tutumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 11(2), 82-108.
• Tabachnick, B. G., Fidell, L. S. ve Ullman, J. B. (2013). Using multivariate statistics (6th ed., pp. 497-516). Pearson.
• Tan, M. N. (2015). Ortaokul öğrencilerinin matematik kaygısı, öğrenilmiş çaresizlik ve matematiğe yönelik tutum düzeyleri arasındaki ilişkilerin incelenmesi [Yüksek lisans tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi].
• Tuncer, M. ve Yılmaz, Ö. (2016). Ortaokul öğrencilerinin matematik dersine yönelik tutum ve kaygılarına ilişkin görüşlerinin değerlendirilmesi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13(2), 47-64.
• Üldaş, Ü. (2005). Öğretmen ve öğretmen adaylarına yönelik matematik kaygı ölçeğinin geliştirilmesi ve matematik kaygısına ilişkin bir değerlendirme [Yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi].
• Yenilmez, K. ve Özabacı, N. Ş. (2003). Yatılı öğretmen okulu öğrencilerinin matematik ile ilgili görüşlerinin incelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(14), 132-146.
• Yıldırım, M. (2019). Örneklem ve örnekleme yöntemleri. S. Şen ve İ. Yıldırım (Eds.), Eğitimde araştırma yöntemleri (ss. 61–92). Nobel Akademik Yayıncılık.