Covid-19 Pandemisinin Lise Öğretmenlerinin Çalışma ve Sosyal Yaşamlarına Etkisi: Niteliksel Bir Araştırma
Yıl 2024,
Cilt: 26 Sayı: 3, 1 - 22, 27.12.2024
Makbule Tokur Kesgin
,
Seher Zengin
Öz
Amaç: Fenomenolojik tipte olan bu araştırma COVID-19 pandemisinin lisede görev yapan öğretmenlerin çalışma ve sosyal yaşamlarını nasıl etkilediğini, neler deneyimlediklerini belirlenmek amacıyla yapılmıştır.
Yöntem: Katılımcılar, maksimum çeşitlilik örnekleme yöntemi kullanılarak, farklı branşlardan gönüllü olan bir lisedeki on dört öğretmenden oluşmuştur. Veriler kişisel bilgi ve yarı yapılandırılmış görüşme formları kullanılarak Haziran-Temmuz 2020’de toplanmıştır. İçerik analizi ile veriler değerlendirilmiştir.
Bulgular: Pandeminin öğretmenlerin çalışma ve sosyal yaşamlarına etkisine ilişkin görüşleri; yaşanılan konutun özellikleri, COVID-19 hastalık algısı, salgında çalışma düzeninde değişim, yüz yüze ve uzaktan eğitim algısı, uzaktan eğitim için hazırlık yapma ve ortam uygunluğu, uzaktan eğitim sürecindeki deneyimler, pandemide çalışma düzenindeki değişimin fizyolojik ve psikolojik etkisi ve pandemide çalışma düzenindeki değişimin sosyal yaşam ve gelecek planlarına etkisi şeklinde sekiz tema altında belirlenmiştir.
Sonuç: Öğretmenlerin pandemide çalışma düzeni değişmiştir. COVID-19 sürecinin çalışma düzenlerindeki değişimin öğretmenlere fizyolojik, psikolojik, sosyal ve gelecek planı açısından olumsuz etkilerinin daha çok olduğu görülmüştür. Okullarda çalışan öğretmenlerin pandemi dönemindeki fizyolojik, psikolojik ve sosyal etkilerini en aza indirmek için okul sağlığı hemşirelerinin görevlendirilmesi önerilmektedir. Okul sağlığı hemşireleri, halk sağlığı hemşireliğinin özelleşmiş bir alanı olarak, öğretmenlere sağlıklı yaşam tarzı, stres yönetimi, psikososyal destek ve bağışıklığı güçlendirme gibi konularda eğitimler verebilir. Okul sağlığı hemşireleri, öğretmenlerin çalışma koşullarına uyum sağlama süreçlerinde öğretmenlere destek olabilir, pandemiye özgü sağlık önlemlerinin alınmasında yol gösterici bir rol üstlenebilir, düzenli sağlık kontrolleri ile danışmanlık hizmetleri sunabilirler. Uzaktan eğitim gibi yeni çalışma modellerinde ortaya çıkan fizyolojik rahatsızlıkları önlemeye yönelik okul sağlığı hemşireleri tarafından düzenlenecek olan farkındalık artırıcı eğitimlerin ve psikolojik destek hizmetlerinin sağlanması, öğretmenlerin uzun vadede daha sağlıklı bir çalışma düzeni geliştirmesine yardımcı olabilir
Etik Beyan
Bu araştırma için Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimlerde İnsan Araştırmaları Etik Kurulu'ndan etik onay alınmıştır (25.06.2020, Protokol no: 2020/145). Katılımcılara araştırma hakkında gerekli açıklamalar yapılarak bilgilendirilmiş onam formu doğrultusunda onayları alındı.
Destekleyen Kurum
Bu araştırma için finansal destek alınmamıştır.
Teşekkür
Çalışmaya katılan tüm öğretmenlere, analizlerde destek olan uzman ve kodlayıcılara yazarlar teşekkür eder.
Kaynakça
- Kaynaklar
Açıkgöz, O., Sümbül, O., Eladağ Oflas, S., & Zengin, C. (2023). Öğretmenlerin COVID-19 pandemisi döneminde uzaktan eğitimde yaşadığı sorunlar. International Academic Social Resources Journal, 8(54), 3900-3907. http://dx.doi.org/10.29228/ASRJOURNAL.71984
- Akman Dömbekci, H., & Erişen, M.A. (2022). Nitel araştırmalarda görüşme tekniği. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22, 141-160.
- Attepe Özden, S., Tekindal, M., Gedik, T.E., Ege, A., Erim, F., & Tekindal, M.A. (2022). Nitel araştırmaların rapor edilmesi: COREQ kontrol listesinin türkçe uyarlaması. European Journal of Science and Technology, (35), 522-529. 10.31590/ejosat.976957
- Aydın, B., & Ekici, E. (2021). COVID-19 Pandemisinde Okul Sağlığı Hemşirelerinin Rol ve Sorumlulukları. İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 6(3), 193-198.
- Baltacı, A. (2019). Nitel araştırma süreci: Nitel bir araştırma nasıl yapılır?. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(2), 368-388.
- Basilaia, G., & Kvavadze, D. (2020). Transition to online education in schools during a SARS-CoV-2 Coronavirus (COVID-19) pandemic in Georgia. Pedagogical Research, 5(4), em0060. https://doi.org/10.29333/pr/7937
- Başkale, H. (2016). Nitel araştırmalarda geçerlik, güvenirlik ve örneklem büyüklüğünün belirlenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 9(1), 23-28.
- Bay. T., & Ergün, A. (2020). COVID-19 pandemisinde okul sağlığı hemşireliği uygulamaları. In: S. Aksayan (Ed), COVID-19 pandemisi ve halk sağlığı hemşireliği (1.baskı, pp.66-73). Ankara: Türkiye Klinikleri
- Bradshaw, C.P., Kush, J.M., Braun, S.S., & Kohler, E.A. (2023). The perceived effects of the onset of the COVID-19 pandemic: A focus on educators’ perceptions of the negative effects on educator stress and student well-being. School Psychology Review, 53(1), 82–95. 10.1080/2372966X.2022.2158367
- Cullinane, C., & Montacute, R. (2020). COVID-19 and social mobility ımpact brief #1: School shutdown. The Sutton Trust, (2020, 10 Haziran). Erişim adresi: https://dera.ioe.ac.uk/35356/1/COVID-19-Impact-Brief-School-Shutdown.pdf
- Çelik, H., Baykal, N.B., & Memur H.N.K. (2020). Nitel veri analizi ve temel ilkeleri. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 8(1), 379-406. 10.14689/issn.2148-2624.1.8c.1s.16m
- Ekiz, T., Ilıman, E., & Dönmez, E. (2020). Bireylerin sağlık anksiyetesi düzeyleri ile COVID-19 salgını kontrol algısının karşılaştırılması. Uluslararası Sağlık Yönetimi Ve Stratejileri Araştırma Dergisi, 6(1), 139-154.
- Gökçe, E.U. (2022). Uluslararası ilişkiler çalışmalarında açıklamaya ve anlamaya dayalı nitel araştırma süreci, yöntemler ve bilgisayar destekli veri analizi. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (51), 37-53. 10.30794/pausbed.1116961
- Husremović, D., & Sarajlić, H. (2023). Mental well-being of teachers during COVID-19. Journal of Health Sciences, 13(3), 168-176. https://doi.org/10.17532/jhsci.2022.2261
- Kavuk, E., & Demirtaş, H. (2021). COVID-19 pandemisi sürecinde öğretmenlerin uzaktan öğretimde yaşadığı zorluklar. E-International Journal of Pedandragogy, 1(1), 55-73. https://trdoi.org/10.27579808/e-ijpa.20
- Koşar, D., & Bakır, N. (2022). COVID-19 pandemi sürecinde öğretmenlerin uzaktan eğitim deneyimleri. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(4), 2231-2245. https://doi.org/10.30783/nevsosbilen.1167272
- Kuhfeld, M., Soland. J., Tarasawa, B., Johnson, A., Ruzek, E., & Jing Liu,.J. (2020). Projecting the potential impacts of COVID-19 school closures on academic achievement. Retrieved from Annenberg Institute at Brown University (EdWorkingPaper: 20-226). (2020, 10 Haziran). Erişim adresi: https://edworkingpapers.com/sites/default/files/ai20-226-v2.pdf
- Langford, M., & Damşa, C. (2020). Online teaching in the time of COVID-19: Academic teachers’ experience in Norway. Centre for Experiential Legal Learning (CELL), University of Oslo, 2020/2. (2021, 02 Ocak). Erişim adresi: https://khrono.no/files/2020/04/16/Report-University-Teachers-15-April-2020.pdf
- Li, J.B., Yang, A., Dou, K., Wang, L.X., Zhang, M.C., & Lin, X.Q. (2020). Chinese public’s knowledge, perceived severity, and perceived controllability of the COVID-19 and their associations with emotional and behavioural reactions. Social participation and precautionary behaviour: A national survey. BMC Public Health, 20, 1589. https://doi.org/10.1186/s12889-020-09695-1
- Lizana, P.A., Vega-Fernadez, G., Gomez-Bruton, A., Leyton, B., & Lera, L. (2021). Impact of the COVID-19 pandemic on teacher quality of life: A longitudinal study from before and during the health crisis. International Journal of
- Environmental Research and Public Health, 18, 3764. https://doi.org/10.3390/ijerph18073764
Mercan Küçükakın, P., Göloğlu Demir, G., & Gökmenoğlu, T. (2022). Türk öğretmenlerin COVID-19 krizine tepkisi: Zorluklar ve fırsatlar. Eğitim ve Bilim, 47(212), 83-101. 10.15390/EB.2022.11328
- Organisation for Economic Co-operation and Development (OECD). (2020). A Framework to guide an education response to the COVID-19 pandemic of 2020. (2021, 15 Haziran). Erişim adresi: https://read.oecd-ilibrary.org/view/?ref=126_126988-t63lxosohs&title=A-framework-to-guide-an-education-response-to-the-Covid-19-Pandemic-of-2020
- Özer, M. (2020). Educational policy actions by the ministry of national education in the times of COVID-19. Kastamonu Education Journal, 28(3), 1124-1129. 10.24106/kefdergi.722280
- Pace, C., Pettit, S.K., & Barker, K.S. (2020). Best practices in middle level quaranteaching: strategies, tips and resources amidst COVID-19. Becoming: Journal of the Georgia Association for Middle Level Education, 31(1), 1-13. 10.20429/becoming.2020.310102
- Robinson, L.Z., Valido, A., Drescher, A., Woolweaver, A.B., Espelage, D.L., LoMurray, S., … Dailey M.M. (2023). Teachers, stress, and the COVID 19 pandemic: A qualitative analysis. School Mental Health, 15, 78-89. https://doi.org/10.1007/s12310-022-09533-2
- Taş, L.(2023). Risk toplumu bağlamında COVID-19 pandemisinin öğretmenlerin gündelik yaşamlarına etkileri üzerine bir inceleme. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 11(36), 145-171. https://doi.org/10.33692/avrasyad.1268050
- Tekindal, M., & Uğuz Arsu, Ş. (2020). Nitel araştırma yöntemi olarak fenomenolojik yaklaşımın kapsamı ve sürecine yönelik bir derleme. Ufkun Ötesi Bilim Dergisi, 20(1), 153-182.
- Tutar, H. (2023). Nitel araştırma deseni belirleme ölçütleri ve gerekçelendirilmesi. Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 25(1), 334-355. 10.21180/iibfdkastamonu.1190123
- T.C. Milli Eğitim Bakanlığı. Bakan Selçuk, Koronavirüs'e Karşı Eğitim Alanında Alınan Tedbirleri Açıkladı. (2020, 16 Mayıs). Erişim adresi: https://www.meb.gov.tr/bakan-selcuk-koronaviruse-karsi-egitim-alaninda-alinan-tedbirleri-acikladi/haber/20497/tr
- United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization (UNESCO). (2020). Provide continuous support to teachers, learners, and their families. (2022, 15 Haziran). Erişim adresi: https://www.iiep.unesco.org/en/provide-continuous-support-teachers-learners-and-their-families-13375
- World Health Organization. (2020). Mental health and psychosocial considerations during the COVID-19 outbreak. Published 2020. (2020, 16 Mayıs). Erişim adresi: https://www.who.int/docs/default-source/coronaviruse/mental-health-considerations.pdf
- Xiang, Y.T., Yang,Y., Li, W., Zhang, L., Zhang, Q., Cheung, T., & Chee, H.N. (2020). Timely mental health care for the 2019 novel Coronavirus outbreak is urgently needed. The Lanset Psychiatry, 7(3), 228-229. https://doi.org/10.1016/S2215-0366(20)30046-8
- Yamamoto, G.T., & Altun, D. (2020). Coronavirüs ve çevrim içi (online) eğitimin önlenemeyen yükselişi. Üniversite Araştırmaları Dergisi, 3(1), 25-34. 10.26701/uad.711110
- Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık
The Effect of Covid-19 Pandemic on the Working and Social Lives of High School Teachers: A Qualitative Study
Yıl 2024,
Cilt: 26 Sayı: 3, 1 - 22, 27.12.2024
Makbule Tokur Kesgin
,
Seher Zengin
Öz
Objective: This phenomenological study aimed to determine how the COVID-19 pandemic affected the work and social lives of high school teachers and what they experienced.
Methods: The participants consisted of fourteen teachers from a high school who volunteered from different branches using the maximum diversity sampling method. Data were collected using personal information and semi-structured interview forms in June-July 2020. The data were analyzed using content analysis.
Results: Teachers' views on the impact of the pandemic on their work and social lives were determined under eight themes: characteristics of living space, perception of COVID-19 disease, changes in work schedule during the pandemic, perception of face-to-face and distance education, preparation for distance education and suitability of environment, experiences during distance education, physiological and psychological effects of changes in work schedule during the pandemic, and the impact of changes in work schedule during the pandemic on social life and future plans.
Conclusion: The work schedule of teachers has changed during the pandemic. It was observed that the changes in work schedules during the COVID-19 pandemic had both positive and mostly negative effects on teachers in terms of physiological, psychological, social, and future planning. It is recommended that school health nurses be assigned to minimize the physiological, psychological and social effects of teachers working in schools during the pandemic period. School health nurses, as a specialized field of public health nursing, can provide teachers with trainings on topics such as healthy lifestyle, stress management, psychosocial support and strengthening immunity. School health nurses can support teachers in the process of adapting to working conditions, play a guiding role in taking pandemic-specific health measures, and provide regular health checks and counseling services. Providing awareness-raising trainings and psychological support services to be organized by school health nurses to prevent physiological disorders that occur in new working models such as distance education can help teachers develop a healthier working order in the long term.
Kaynakça
- Kaynaklar
Açıkgöz, O., Sümbül, O., Eladağ Oflas, S., & Zengin, C. (2023). Öğretmenlerin COVID-19 pandemisi döneminde uzaktan eğitimde yaşadığı sorunlar. International Academic Social Resources Journal, 8(54), 3900-3907. http://dx.doi.org/10.29228/ASRJOURNAL.71984
- Akman Dömbekci, H., & Erişen, M.A. (2022). Nitel araştırmalarda görüşme tekniği. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22, 141-160.
- Attepe Özden, S., Tekindal, M., Gedik, T.E., Ege, A., Erim, F., & Tekindal, M.A. (2022). Nitel araştırmaların rapor edilmesi: COREQ kontrol listesinin türkçe uyarlaması. European Journal of Science and Technology, (35), 522-529. 10.31590/ejosat.976957
- Aydın, B., & Ekici, E. (2021). COVID-19 Pandemisinde Okul Sağlığı Hemşirelerinin Rol ve Sorumlulukları. İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 6(3), 193-198.
- Baltacı, A. (2019). Nitel araştırma süreci: Nitel bir araştırma nasıl yapılır?. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(2), 368-388.
- Basilaia, G., & Kvavadze, D. (2020). Transition to online education in schools during a SARS-CoV-2 Coronavirus (COVID-19) pandemic in Georgia. Pedagogical Research, 5(4), em0060. https://doi.org/10.29333/pr/7937
- Başkale, H. (2016). Nitel araştırmalarda geçerlik, güvenirlik ve örneklem büyüklüğünün belirlenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 9(1), 23-28.
- Bay. T., & Ergün, A. (2020). COVID-19 pandemisinde okul sağlığı hemşireliği uygulamaları. In: S. Aksayan (Ed), COVID-19 pandemisi ve halk sağlığı hemşireliği (1.baskı, pp.66-73). Ankara: Türkiye Klinikleri
- Bradshaw, C.P., Kush, J.M., Braun, S.S., & Kohler, E.A. (2023). The perceived effects of the onset of the COVID-19 pandemic: A focus on educators’ perceptions of the negative effects on educator stress and student well-being. School Psychology Review, 53(1), 82–95. 10.1080/2372966X.2022.2158367
- Cullinane, C., & Montacute, R. (2020). COVID-19 and social mobility ımpact brief #1: School shutdown. The Sutton Trust, (2020, 10 Haziran). Erişim adresi: https://dera.ioe.ac.uk/35356/1/COVID-19-Impact-Brief-School-Shutdown.pdf
- Çelik, H., Baykal, N.B., & Memur H.N.K. (2020). Nitel veri analizi ve temel ilkeleri. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 8(1), 379-406. 10.14689/issn.2148-2624.1.8c.1s.16m
- Ekiz, T., Ilıman, E., & Dönmez, E. (2020). Bireylerin sağlık anksiyetesi düzeyleri ile COVID-19 salgını kontrol algısının karşılaştırılması. Uluslararası Sağlık Yönetimi Ve Stratejileri Araştırma Dergisi, 6(1), 139-154.
- Gökçe, E.U. (2022). Uluslararası ilişkiler çalışmalarında açıklamaya ve anlamaya dayalı nitel araştırma süreci, yöntemler ve bilgisayar destekli veri analizi. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (51), 37-53. 10.30794/pausbed.1116961
- Husremović, D., & Sarajlić, H. (2023). Mental well-being of teachers during COVID-19. Journal of Health Sciences, 13(3), 168-176. https://doi.org/10.17532/jhsci.2022.2261
- Kavuk, E., & Demirtaş, H. (2021). COVID-19 pandemisi sürecinde öğretmenlerin uzaktan öğretimde yaşadığı zorluklar. E-International Journal of Pedandragogy, 1(1), 55-73. https://trdoi.org/10.27579808/e-ijpa.20
- Koşar, D., & Bakır, N. (2022). COVID-19 pandemi sürecinde öğretmenlerin uzaktan eğitim deneyimleri. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(4), 2231-2245. https://doi.org/10.30783/nevsosbilen.1167272
- Kuhfeld, M., Soland. J., Tarasawa, B., Johnson, A., Ruzek, E., & Jing Liu,.J. (2020). Projecting the potential impacts of COVID-19 school closures on academic achievement. Retrieved from Annenberg Institute at Brown University (EdWorkingPaper: 20-226). (2020, 10 Haziran). Erişim adresi: https://edworkingpapers.com/sites/default/files/ai20-226-v2.pdf
- Langford, M., & Damşa, C. (2020). Online teaching in the time of COVID-19: Academic teachers’ experience in Norway. Centre for Experiential Legal Learning (CELL), University of Oslo, 2020/2. (2021, 02 Ocak). Erişim adresi: https://khrono.no/files/2020/04/16/Report-University-Teachers-15-April-2020.pdf
- Li, J.B., Yang, A., Dou, K., Wang, L.X., Zhang, M.C., & Lin, X.Q. (2020). Chinese public’s knowledge, perceived severity, and perceived controllability of the COVID-19 and their associations with emotional and behavioural reactions. Social participation and precautionary behaviour: A national survey. BMC Public Health, 20, 1589. https://doi.org/10.1186/s12889-020-09695-1
- Lizana, P.A., Vega-Fernadez, G., Gomez-Bruton, A., Leyton, B., & Lera, L. (2021). Impact of the COVID-19 pandemic on teacher quality of life: A longitudinal study from before and during the health crisis. International Journal of
- Environmental Research and Public Health, 18, 3764. https://doi.org/10.3390/ijerph18073764
Mercan Küçükakın, P., Göloğlu Demir, G., & Gökmenoğlu, T. (2022). Türk öğretmenlerin COVID-19 krizine tepkisi: Zorluklar ve fırsatlar. Eğitim ve Bilim, 47(212), 83-101. 10.15390/EB.2022.11328
- Organisation for Economic Co-operation and Development (OECD). (2020). A Framework to guide an education response to the COVID-19 pandemic of 2020. (2021, 15 Haziran). Erişim adresi: https://read.oecd-ilibrary.org/view/?ref=126_126988-t63lxosohs&title=A-framework-to-guide-an-education-response-to-the-Covid-19-Pandemic-of-2020
- Özer, M. (2020). Educational policy actions by the ministry of national education in the times of COVID-19. Kastamonu Education Journal, 28(3), 1124-1129. 10.24106/kefdergi.722280
- Pace, C., Pettit, S.K., & Barker, K.S. (2020). Best practices in middle level quaranteaching: strategies, tips and resources amidst COVID-19. Becoming: Journal of the Georgia Association for Middle Level Education, 31(1), 1-13. 10.20429/becoming.2020.310102
- Robinson, L.Z., Valido, A., Drescher, A., Woolweaver, A.B., Espelage, D.L., LoMurray, S., … Dailey M.M. (2023). Teachers, stress, and the COVID 19 pandemic: A qualitative analysis. School Mental Health, 15, 78-89. https://doi.org/10.1007/s12310-022-09533-2
- Taş, L.(2023). Risk toplumu bağlamında COVID-19 pandemisinin öğretmenlerin gündelik yaşamlarına etkileri üzerine bir inceleme. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 11(36), 145-171. https://doi.org/10.33692/avrasyad.1268050
- Tekindal, M., & Uğuz Arsu, Ş. (2020). Nitel araştırma yöntemi olarak fenomenolojik yaklaşımın kapsamı ve sürecine yönelik bir derleme. Ufkun Ötesi Bilim Dergisi, 20(1), 153-182.
- Tutar, H. (2023). Nitel araştırma deseni belirleme ölçütleri ve gerekçelendirilmesi. Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 25(1), 334-355. 10.21180/iibfdkastamonu.1190123
- T.C. Milli Eğitim Bakanlığı. Bakan Selçuk, Koronavirüs'e Karşı Eğitim Alanında Alınan Tedbirleri Açıkladı. (2020, 16 Mayıs). Erişim adresi: https://www.meb.gov.tr/bakan-selcuk-koronaviruse-karsi-egitim-alaninda-alinan-tedbirleri-acikladi/haber/20497/tr
- United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization (UNESCO). (2020). Provide continuous support to teachers, learners, and their families. (2022, 15 Haziran). Erişim adresi: https://www.iiep.unesco.org/en/provide-continuous-support-teachers-learners-and-their-families-13375
- World Health Organization. (2020). Mental health and psychosocial considerations during the COVID-19 outbreak. Published 2020. (2020, 16 Mayıs). Erişim adresi: https://www.who.int/docs/default-source/coronaviruse/mental-health-considerations.pdf
- Xiang, Y.T., Yang,Y., Li, W., Zhang, L., Zhang, Q., Cheung, T., & Chee, H.N. (2020). Timely mental health care for the 2019 novel Coronavirus outbreak is urgently needed. The Lanset Psychiatry, 7(3), 228-229. https://doi.org/10.1016/S2215-0366(20)30046-8
- Yamamoto, G.T., & Altun, D. (2020). Coronavirüs ve çevrim içi (online) eğitimin önlenemeyen yükselişi. Üniversite Araştırmaları Dergisi, 3(1), 25-34. 10.26701/uad.711110
- Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık