Hemodiyaliz Tedavisi Alan Hastalarda Yaşanan Semptomların İncelenmesi

Yıl 2017, Cilt: 12 Sayı: 1, 20 - 28, 31.01.2017

Nurseza Akgöz Selda Arslan

Öz

Amaç: Bu çalışmanın amacı; hemodiyaliz tedavisi alan hastaların yaşadıkları semptomları

incelemek, sosyodemografik ve hastalık özelliklerinin yaşanan semptomlara

etkisini belirlemektir.

Gereç ve Yöntemler: Tanımlayıcı ve ilişkisel tipte olan çalışma, bir üniversite

hastanesi ve iki kamu hastanesinin hemodiyaliz ünitesinde, 105 hemodiyaliz hastası ile

yürütülmüştür. Araştırma verilerinin toplanmasında; araştırmacı tarafından hazırlanan

anket formu ve Diyaliz Semptom İndeksi kullanılmıştır.

Bulgular: Hastaların %54,3'ünün erkek, %41'inin 36-55 yaş grubunda, %65,7'sinin

evli ve %51,4'ünün ilkokul mezunu olduğu belirlenmiştir. Yorgun hissetme ve enerjide

azalma %74,3, baş ağrısı %62,9, kemik ve eklem ağrısının %61 oranında hastalar

tarafından en çok deneyimlenen semptom olduğu görülmüştür. Hastaların diyaliz

semptom indeksi puan ortalamaları bazı sosyodemografik ve hastalık özellikleri ile

karşılaştırıldığında cinsiyet, yaş grubu, medeni durum, öğrenim durumu, diyaliz süresi

ve kiminle birlikte yaşadığı değişkenlerinin benzer olduğu (p>0,05), sadece eşlik eden

başka kronik hastalık bulunma değişkeninde anlamlılık olduğu bulunmuştur. Kronik

hastalığı olanların (50,47±25,45) olmayanlara göre (39,52±26,55) puan ortalamasının

yüksek olduğu belirlenmiştir.

Sonuç: Bu çalışmada hastaların semptomları orta düzeyde yaşadıkları, değişkenlerin

etkileri değerlendirildiğinde sosyodemografik ve hastalık özelliklerinin semptom

yaşama üzerinde etkisini yeterli oranda açıklamadığı bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

Hemodiyaliz, Semptom, Hemşirelik

Kaynakça

• 1. Akgül İzgü N. Diğer Kronik Hastalılar. Özdemir L, Sütçü Çiçek H, eds. Rehabilitasyon Hemşireliği Uygulamaya Güncel Yaklaşım. 1.Baskı. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık Eğitim Danışmanlık; 2014. s. 359-360.
• 2. Enç N, Öz Alkan H. Üriner Sistem Hastalıkları ve Hemşirelik Bakımı. Enç N, ed. İç hastalıkları hemşireliği. 1.Baskı. İstanbul: Nobel Tıp Kitabevleri; 2014. s. 227-241.
• 3. Durmaz Akyol A. Kronik Böbrek Yetmezliği. Durmaz Akyol A, ed. Üriner Sistem Hastalıklarında Bakım. 1.Baskı. İzmir: Nefroloji Diyaliz ve Transplantasyon Hemşireleri Derneği Yayınları; 2005. s. 112-150.
• 4. Headlyn C. Acute Kidney İnjury And Choronic Kidney Disease. Lewis SH, Dirksen SR, Heitkemper MM, Bucher L eds. Medical Surgical Nursing Assesment and Management of Clinical Problems. 9.Baskı. Canada: Elsevier Mosby; 2014. s. 1107.
• 5. Karadakovan A, Kaymakçı Ş. Üriner Sistem Hastalıkları. Karadakovan A, Eti Aslan F, eds. Dahili ve Cerrahi Hastalıklarda Bakım. 3.Baskı. Ankara: Akademisyen Tıp Kitabevi; 2014. s. 877-887.
• 6. Sezen A. Diyaliz Hemşireliği. 1.Baskı, İstanbul: Nobel Tıp Kitabevleri; 2014. s. 121-125.
• 7. Weisbord SD, Fried LF, Arnold RM, Rotondi AJ, Fine MJ et al. Development of a symptom assessment instrument for chronic hemodialysis patients: the dialysis symptom index. Journal of Pain and Symptom Management 2004; 27(3):226-237.
• 8. Murtagh FE, Addington-Hall J, Higginson IJ. The prevalence of symptoms in end-stage renal disease: A systematic review. Adv Chronic Kidney Dis. 2007;14(1): 82–99.
• 9. Tezel A, Karabulutlu E, Şahin Ö. Depression and perceived social support from family in Turkish patients with chronic renal failure treated by hemodialysis. JRMS 2011; 16(5): 666-673.
• 10. Weisbord SD, Fried LF, Arnold RM, Fine MJ, Levenson DJ et al. Prevalence, severity, and ımportance of physical and emotional symptoms in chronic hemodialysis patients. Journal of the American Society of Nephrology 2005; 16: 2487- 2494.
• 11. Drayer RA, Piraino B, Reynolds CF, Houck PR, Mazumdar S et al. Characteristics of depression in hemodialysis patients: symptoms, quality of life and mortality risk. General Hospital Psychiatry 2012; 28: 306–312.
• 12. Abdelkader K, Unruh ML, Weisbord SD. Symptom burden, depression and quality of life in cronic end-stage renal disease. Cilnical Journal of American Society of Nefrology 2009; 4: 1057-1064.
• 13. Davison SN, Jhangri GS. İmpact of pain and symptom burden on the health-related quality of life of hemodialysis patients. Journal of Pain and Symptom Management 2010; 39(3): 477-485.
• 14. Nabolsi MM, Wardam L, Al-Halabi J. Quality of life, depression, adherence to treatment and illness perception of patients on haemodialysis. International Journal of Nursing Practice 2015; 21: 1–10.
• 15. Liu HE. Fatigue and associated factors in hemodialysis patients in Taiwan. Res Nurs Health 2006; 29: 40-50.
• 16. Göriş S, Ceyhan Ö, Taşçı S, Doğan N. Do symptoms related to hemodialysis affect marital adjustment? Sex Disabil 2016; 34: 63–73.
• 17. Lopes Aa, Bragg J, Young E, Goodkın D, Mapes D. Depression as a predictor of mortality and hospitalization among hemodialysis patients in USA and Europe. Kidney Int Jul 2002; 62(1): 199-207.
• 18. Yong DSP, Kwok AOL, Wong DML. Symptom burden and quality of life in end-stage renal disease: a study of 179 patients on dialysis and palliative care. Palliative Medicine 2009; 23: 111–119.
• 19. Anand S, Johansen Ll, Grımes B, Kaysen GA, Dalrymple LS. Physical activity and self-reported symptoms of insomnia, restless legs syndrome, and depression: The comprehensive dialysis study. Hemodialysis International 2013; 17:50–58.
• 20. Önsöz HB, Usta Yeşilbalkan Ö. Reliability and validity of the turkish version of the dialysis symptom index in chronic hemodialysis patients. Turkish Nephrology, Dialysis and Transplantation Journal 2013; 22(1): 60-67.
• 21. Ovayolu N, Uçan Ö, Pehlivan S, Yıldızgördü E. Hemodiyaliz hastalarının tedaviye ve diyete uyumları ile bazı kan değerleri arasındaki ilişki. Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi 2007; 2(4): 94-100.
• 22. Li H, Jiang Y, Lin CC. Factors associated with self-management by people undergoing hemodialysis: A descriptive study. International Journal of Nursing Studies 2014; 51(2) 208-216.
• 23. Rebollo Rubio A, Morales-Asencio JM, Pons-Raventos ME, Mansilla-Francisco JJ. Review of studies on health related quality of life in patients with advanced chronic kidney disease in Spain. Nefrologia 2015; 35(1): 92-109.
• 24. Süleymanlar G, Ateş K, Seyahi N. Türkiye’de Nefroloji, Diyaliz ve Transplantasyon, T.C. Sağlık Bakanlığı ve Türk Nefroloji Derneği Ortak Raporu 2014. Ankara: Türk Nefroloji Derneği Yayınları; 2015. s.7. Erişim adresi: http://www.tsn.org.tr/folders/file/2014-REGISTRY-KITABI.pdf
• 25. Durmaz Akyol A. Hemodiyaliz hastalarında yaşam kalitesini etkileyen faktörlerin incelenmesi. Nefroloji Hemşireliği Dergisi 2016; 1: 21.
• 26. Arslan YS, Sivrikaya SK, Erdem N, Akyol AD. Hemodiyaliz hastaların yaşam kalitesi ve etkileyen faktörlerin belirlenmesi. Nefroloji Hemşireliği Dergisi 2011; 8(1): 32.
• 27. Özdemir Ç. Diyaliz tedavisi alan hastalarda semptom kümelerinin belirlenmesi. Başkent Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi 2011; 29-40.
• 28. Zamanian H, Kharameh ZT. Translation and psychometric properties of the persian version of the dialysis symptom ındex in hemodialysis patients. Nephro Urol Mon. 2015; 7(1): e23152.
• 29. Curtin RB, Bultman DC, Thomas-Hawkins C, Walters BAJ, Schatell D. Hemodialysis patients' symptom experiences: Effects on physical and mental functioning. Nephrology Nursing Journal 2002; 29(6): 562.
• 30. Caplin B, Kumar S, Davenport A. Patients’ perspective of haemodialysis-associated symptoms. Nephrol Dial Transplant 2011; 26: 2656–2663.
• 31. Son YJ, Choi KS, Park YR, Bae JS, Lee JB. Depression, symptoms and the quality of life in patients on hemodialysis for end-stage renal disease. Am J Nephrol 2009; 29: 36–42.
• 32. Kim HR, Son GR. Fatigue and its related factors in Korean patients on hemodialysis. Taehan Kanho Hakhoe Chi 2005; 35: 701-708.
• 33. Morsch CM, Goncalves LF, Barros E. Health-related quality of life among haemodialysis patients-relationship with clinical indicators, morbidity and mortality. J Clin Nurs. 2006; 15: 498–504.
• 34. Letchmi S, Das S, Halim H, Zakariah FA, Hassan H et al. Fatigue experienced by patients receiving maintenance dialysis in hemodialysis units. Nurs Health Sci. 2011; 13: 60-64.
• 35. Karadag E, Parlar Kilic S, Metin Ö. Relationship between fatigue and social support in hemodialysis patients. Nursing and Health Sciences 2013; 15: 164–171.
• 36. Yorulmaz H, Tatar A, Saltukoğlu G, Soylu G, 2013. Diyabetli hastalarda hastalık algısını etkileyen faktörlerin incelenmesi. FSM İlmî Araştırmalar İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi; 2:377-381.
• 37. Yıldırım Usta Y, Demir Y. Hemodiyaliz hastalarında yorgunluğa etki eden faktörlerin değerlendirilmesi. Anatol J Clin Investig 2014; 8(1): 21-27.
• 38. Jiang H, Wang L, Zhang Q, Liu D, Ding J, et al. Family functioning, marital satisfaction and social support in hemodialysis patients and their spouses. Stress Health 2015; 31: 166–174.
• 39. Tavallaii, SA, Nemati,E, Vishteh HR. Marital adjustment in patients on long-term hemodialysis.Iran. J. Kidney Dis. 2009; 3:156–161.
• 40. Theofilou P. Depression and anxiety in patients with chronic renal failure: the effect of sociodemographic characteristics. International Journal of Nephrology 2011; Article ID 514070, 6 pages.
• 41. Uzun Ş, Kara B, İşcan B. Hemodiyalize giren kronik böbrek yetmezliği olan hastalarda uyku sorunları. Türk Nefroloji Diyaliz ve Transplantasyon Dergisi 2003; 12(1):61-66.
• 42. Demirbilek H, Ciğerli Ö, Yakupoğlu Ü, Turhan F, Erman AM et al. Hemodiyaliz hastalarında anksiyete ve depresyona psikososyal bakış açısı. Göztepe Tıp Dergisi 2010; 25(4):177-181.
• 43. Taş FS, Cengiz K, Erdem E, Karataş A, Kaya C. Akut ve kronik böbrek yetmezliğinde mortalite nedenleri. Fırat Tıp Dergisi 2011; 16(3): 120-124.
• 44. Afşar B. Hemodiyaliz hastalarında beslenme ve yaşam kalitesi. Turkiye Klinikleri J Nephrol-Special Topics 2015; 8(3): 30-4.