Hemodiyaliz Hastalarının Psikolojik Dayanıklılık Durumları ve Etkileyen Faktörlerin Değerlendirilmesi

Yıl 2016, Cilt: 11 Sayı: 1, 43 - 54, 31.01.2016

Emine Dane , Nermin Olgun

Öz

Kronik Böbrek Yetmezliği (KBY) kronik bir hastalık olarak kişilerin yaşam alanlarını daraltan, hayat kalitelerini bozduğu gibi, kişilerin ölüm korkusu yaşamalarını sağlayan, iş gücü kaybına yol açan ve kişilerin çalışma hayatlarını dahi sonlandırmalarını gerektiren, hemen her yaş grubunu en çok da genç erişkinleri etkileyen bir hastalıktır.

Bu çalışmanın amacı, hemodiyaliz hastalarının psikolojik dayanıklılık durumları ve etkileyen faktörlerin değerlendirilmesidir. Araştırmanın örneklemini; özel diyaliz merkezlerinde hemodiyaliz tedavisi alan 178 hemodiyaliz hastası oluşturmuşur. Araştırma verileri sosyo-demografik özellikler ve psikolojik dayanıklılık ölçeği ile elde edilmiştir. Araştırmada elde edilen verilerin t testi ve ANO-VA varyans analizi kullanılarak yapılmıştır.

Pozitif psikolojik bir kavram olarak psikolojik dayanıklılığın demografik faktörlerden yaş, aile tipi ve hemodiyalize girme süreleri gibi faktörler-den etkilenmediği, ancak cinsiyet, medeni durum, öğrenim durumu ve çalışma durumu ile psikolojik dayanıklılık arasında anlamlı ilişki olduğu saptanmıştır.

Gelecekte yapılacak çalışmaların buna benzer daha geniş örneklem grupları ve farklı hastalık grupları ile yapılması önerilebilir.

Anahtar Kelimeler

Hemodiyaliz, kronik böbrek yetmezliği, psikolojik dayanıklılık

Kaynakça

• 1. Abram HS. Survival by machine: psychologi-cal aspects of chronic dialysis. Psychiatr Med 1970; 1:37.
• 2. Andreoli TE, Evanoff GV, Ketel BL. Chronic Renal Failure. In: Andreoli TE., Bennet CJ, Crapenter CJ, Plum F, Smith LH, eds. Cecil Essentials of Medicine. Philadelphia. WB, Saunders Company 1993. p. 245.
• 3. Sağduyu A, Erten Y. Hemodiyalize giren kro-nik böbrek hastalarında ruhsal bozukluklar. Türk Psikiyatri Dergisi 1998; 9(1):13-22.
• 4. Elal G, Krespi M. Life Events, Social support and depression in hemodialysis patients. Jor-nal of Community and Applied Social Psycho-logy 1999; 9:23-33.
• 5. Özgür B, KürĢat S, Aydemir Ö. Hemodiyaliz hastalarının yaĢam kalitesi ile anksiyete ve depresyon düzeyleri yönünden değerlendiril-mesi. Türk Nefroloji Diyaliz ve Transplantas-yon Dergisi 2003; 12:113-116.
• 6. Kimmel PL. Depresion in patients with chro-nic renal disease: What we know and what we need to know. J Psychosom Res 2002; 53:951-956.
• 7. Özkan S.Psikiyatrik Tıp: Konsultasyon-Liyezon Psikiyatrisi. Ġstanbul,1993; 7:187–190.
• 8. Surman SO, Evans P. Hemodialysis and Renal Transplantation. In: Hacckett TP, Cassem NH, eds. Massachussets General Hospital Hand-book of General Hospital Psychiatry, Was-hington D.C. Year Book Medical Publishers. 1987. p.177-182.
• 9. Kobasa S. Stressful life events, personality and health: an inquiry ınto hardiness. Journal of Personality and Social Psychology 1979; 37:1-11.
• 10. Hunter AJ. A Cross-cultural comparison of resilience in adolescents. J Pediatr Nurs 2001; 16:172-179.
• 11. Tusaie K, Dyer J. Resilience: A historical re-view of the construct. Holist Nurs Pract 2004;18:3-8.
• 12. Garmezy N. Resilience and vulnerability to adverse develop mental outcomes associated with poverty. Am Behav Sci 1991; 34:416-430.
• 13. Wagnild GM, Young HM. Development and psychometric evaluation of the resilience sca-le. J Nurs Meas 1993; 1:165-178.
• 14. Masten AS. Resilience in developing systems: progress and promise as the fourth wave rises. Development and Psychopathology 2007; 19:921-930.
• 15. Friborg O, Barlaug D, Martinussen M, Ro-senvinge JH, Hjemdal O. Resilience in rela-tion to personality and ıntelligence. Internatio-nal Journal of Methods in Psychiatric Rese-arch 2005; 14(1):29-42.
• 16. Basım HN, & Çetin F. YetiĢkinler için psiko-lojik dayanıklılık ölçeği'nin güvenilirlik ve geçerlilik çalıĢması. Türk Psikiyatri Dergisi 2011; 22(2):104-114. Nefroloji HemĢireliği Dergisi 2016 1. Sayı:54
• 17. Tabachnick BG, Fidell LS. Fidell Using Mul-tivariate Statistics (sixth ed.) Pearson 2013, Boston.
• 18. Chan DW. Stress, self-efficacy, social support, and psychological distress among prospective chinese teachers in hong kong. Educational Psychology 2002; 22(5):557-569.
• 19. Hannah TE, Morrissey C. Correlates of psyc-hological hardiness in Canadian adolescents. The Journal of Social Psychology 1986; 1271(4):339-344.
• 20. Sezgin F. Ġlköğretim okulu öğretmenlerinin psikolojik dayanıklılık düzeylerinin incelen-mesi. Kastamonu Eğitim Dergisi 2012; 20(2):489-502.
• 21. Kılıç AÇ. Ġlköğretim okulu öğretmenlerinin psikolojik dayanıklılık düzeylerinin demo-grafik değişkenler açısından incelenmesi. TURJE Turkish Journal of Education, January 2013; 3(1):70-79.
• 22. Genç A. Psikolojik dayanıklılığın örgütsel bağlılık ve iĢten ayrılma niyetine etkisi: Gör-gül bir araĢtırma. Yüksek Lisans Tezi (Tez DanıĢmanı Prof. Dr. H. Nejat Basım) 2014, Ankara.
• 23. Maddi SR, Harvey RH, Khoshaba DM, Lu JL, Persico M, Brow M. The personality construct of hardiness, ııı: relationships with repression, ınnovativeness, authoritarianism, and performance. Journal of Personality 2006; 74(2):575-598.
• 24. Ülker Tümlü G, Recepoğlu E. Üniversite aka-demik personelinin psikolojik dayanıklılık ve yaĢam doyumu arasındaki iliĢki. Yükseköğre-tim ve Bilim Dergisi 2013; 3(3):205-213.
• 25. Cole M, Feild H, Harris S. Student learning motivation and psychological hardiness: ınte-ractive effects on students reaction to a mana-gement class. AMLE 2004; 3:64–85.
• 26. GüngörmüĢ K, Okanlı A, Kocabeyoğlu T. HemĢirelik öğrencilerinin psikolojik dayanık-lılıkları ve etkileyen faktörler. Psikiyatri HemĢireliği Dergisi 2015; 6(1):9-14.
• 27. Erdoğan E. Tanrı algısı, dini yönelim biçimleri ve öznel dindarlığın psikolojik dayanıklılıkla iliĢkisi: Üniversite Örneklemi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 2015; 12(29):223-246.
• 28. Sürücü M, Bacanlı F. Üniversiteye uyumun psikolojik dayanıklılık ve demografik değiĢ-kenlere göre incelenmesi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi 2010; 30(2):375-396.
• 29. Lazarus RS. From psychological stress to the emotions: a history of changing outlooks. An-nual Review of Psychology 1993; 44(1):1-22.