Hemodiyaliz Ünitelerinde Çalışan Hemşirelerin Tükenmişlik İle Empati Becerileri Arasındaki İlişki

Yıl 2018, Cilt: 13 Sayı: 2, 37 - 44, 20.07.2018

Handan Alan Esra Altın Arslan Hatice Betül Altınışık

Öz

Amaç:
Çalışma
hemodiyaliz
hemşirelerinin tükenmişliğinin empati becerilerine etkisini
belirleyebilmek amacıyla tanımlayıcı olarak yapıldı.

Yöntem:
Araştırma Çanakkale
ilindeki
devlet
hastanelerinin diyaliz üniteleri
ve özel diyaliz merkezlerinde yürütüldü.
Araştırmanın örneklemini hemodiyaliz
ünitelerinde çalışan, gönüllü 38
hemşire oluşturdu. Verilerin
toplanmasında
bilgi formu, Empati Becerileri Ölçeği
ve Maslach
Tükenmişlik Ölçeği (MTÖ)
kullanıldı. Verilerin
değerlendirilmesinde yüzdelik dağılımı
ve sperman korelasyon analizi kullanıldı.

Bulgular:
Çalışmaya katılan hemşirelerin yaş
ortalaması 31,34±7,08'dir. Araştırmaya
katılan hemşirelerin Empatik Beceri Ölçeğinden aldığı toplam
ölçek puan ortalaması 140,21±22,64'dür.
Hemodiyaliz hemşirelerinin duygusal
tükenme alt boyutu puan ortalaması
25,08±6,65, duyarsızlaşma alt boyut
puan ortalaması 9,63±3,19 ve kişisel
başarı alt boyutu puan ortalaması
30,29±3,60 ise
bulundu. Empatik beceri ölçeği ile
duygusal tükenme, duyarsızlaşma ve kişisel başarı alt boyutları
arasında ilişki olduğu görüldü (p<0,01).

Sonuç:
Araştırmada
empatik
beceri ölçeği ile duygusal tükenme ve duyarsızlaşma alt
boyutlarının birbirini negatif yönde etkilediği, empati becerisi
ile kişisel başarının birbirini pozitif yönde etkilediği
saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Hemodiyaliz, hemşire, empati becerisi

Kaynakça

• 1. Köksal, H. (2009). Hemşirelerin Empatik Eğilim Ve Tükenmişlik Düzeyleri Arasındaki İlişkinin Belirlenmesi. Psikiyatri Hemşireliği Anabilim dalı Yüksek lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• 2. Karahaliloğlu, N., (2013). Cerrahi Kliniklerde Çalışan Hemşirelerde Tükenmişlik Ve İş Doyumu Düzeylerinin İncelenmesi. Haliç Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü,Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• 3. Sarıkaya, P. (2007). Tükenmişlik Sendromunun Kişilik Özelliklerinden Denetim Odağı İle İlişkisi Ve Bir Uygulama. Yayınlanmamış, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yükseklisans Tezi, İstanbul.
• 4. Roelofs J, Verbraak M, Keijsers P. J. G, De Bruin M. B. N, Schmidt A. C. M. Psychometric Propertiesof A Dutch Version Of The Maslach Burnout Inventory General Survey (MBI-DV) İn İndividuals With And Without Clinical Burnout . Stress And Health, 2005; 21: 17–25.
• 5. Ayraler A, Göksan Yavuz B, Bakım B, Karamustafalıoğlu O. Diyaliz Çalışanlarında Tükenmişlik Sendromu. Jarem 2011; 1: 52-6
• 6. Üstün B. Hemşirelik Ve Tükenmişlik. Ege Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi 2001;17 (1-3) ; 87-96
• 7. Süloğlu, A. (2009). Diyaliz Merkezlerinde Çalışan Doktor Ve Hemşirelerde Tükenmişlik Sendromu. Aile Hekimliği Uzmanlık Tezi, İstanbul
• 8. Dizer B, İyigün E, Kılıç S. Yoğun Bakım Hemşirelerinin Tükenmişlik Düzeylerinin Belirlenmesi. Yoğun Bakım Hemşireliği Dergisi. 2008;12(1-2):1-11
• 9. Altay B, Gönener B, Demirkıran C. Bir Üniversite Hastanesinde Çalışan Hemşirelerin Tükenmişlik Düzeyleri Ve Aile Desteğinin Etkisi. Fırat Tıp Dergisi, 2010;15(1): 10-16
• 10. Yavuzyılmaz A, Topbaş M, Çan E, Çan G, Özgün Ş. Trabzon İl Merkezindeki Sağlık Ocakları Çalışanlarında Tükenmişlik Sendromu İle İş Doyumu Düzeyleri Ve İlişkili Faktörler . Tsk Koruyucu Hekimlik Bülteni, 2007: 6 (1)
• 11. Kapucu S. Hemodiyaliz Hemşirelerinde Tükenmişlik Ve Önlemler Hemotükenmişlik. Bozok Tıp Dergisi, 2017;7(1):80-7
• 12. Kaya N, Kaya H, Ayık S, Uygur E. Bir Devlet Hastanesinde Çalışan Hemşirelerde Tükenmişlik. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 2010;7(1):401-419
• 13. Şenturan L, Gülseven Karabacak B, Ecevit Alpar Ş, Sabuncu N. Hemodiyaliz Ünitelerinde Çalışan Hemşirelerin Tükenmişlik Düzeyi. Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim Ve Sanatı Dergisi. 2009, Cilt:2, Sayı 2.
• 14. Ağapınar, S. (2011). Ağrı İlinde Çalışan Ebelerin Tükenmişlik Düzeylerinin İş Doyumları Ve Empatik Eğilimleri Üzerine Etkisi., Yüksek Lisans Tezi, Cumhuriyet Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Ebelik Programı, Sivas
• 15. Özcan H. Hemşirelerin Empatik Eğilim Ve Empatik Becerileri: Gümüşhane Örneği. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 2012;1(2)
• 16. Akgün Şahin Z, Kardaş Özdemir F. Hemşirelerin İletişim Ve Empati Beceri Düzeylerinin Belirlenmesi. Jaren, 2015;1(1):1-7
• 17. Dökmen Ü. İletişim çatışmaları ve empati. 18. baskı. Ankara: Sistem Yayıncılık; 2004.
• 18. Özcan A. Hemşire-Hasta İlişkisi ve İletişim. Ankara, Sistem Ofset, 2006.
• 19. Arpacı, S. (2017). Hemşirelerin Empati Düzeyleri İle Yatan Hastaların Memnuniyetinin Değerlendirilmesi, Yüksek Lisans Tezi, Haliç Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul
• 20. Coşkun, F. (2011). İç Hastalıkları Ve Cerrahi Servislerinde Çalışan Hemşirelerin Empatik Beceri Düzeylerinin Değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Bilim Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• 21. Beddoe A. E, Murphy S. O. Does Mindfulness decrease stres and foster empathy among bursing students? Journal of Nursing Education, 2004;43 (7):305-312
• 22. Bowles N, Mackintosh C, Torn A. Nurses’ communication skills; An evaluation of the impact of solution-focused communication training. Journal of advanced Nursing, 2001; 36(3):347-354
• 23. Fields S. K, Hojat M, Gonnella J. S, Mangione S, Kane G, Magee M. Comparisons of nurses and physicians on an operational measure of empathy. Evaluatıon & The Health Professıons, 2004; 27(1): 80-94
• 24. Lee H, Song R, Cho Y. S, Lee G. Z, Daly B. A comprehensive model for predicting burnout in korean nurses. Journal of Advanced Nursing, 2003; 44(5): 534–545.
• 25. Ebrinç S, Açıkel C, Başoğlu C, Çetin M, Çeliköz B. Yanık merkezi hemşirelerinde anksiyete, depresyon, iş doyumu, tükenme ve stresle başa çıkma: Karşılaştırmalı bir çalışma. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 2002; 3: 162-168.
• 26. Işık, U. (2005). Ankara Onkoloji Eğitim ve Araştırma Hastanesinde Çalışan Yardımcı Sağlık Personelinde Tükenmişlik Durumu Araştırması. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• 27. Kocabıyık Z. O, Çakıcı E. Sağlık çalışanlarında tükenmişlik ve iş doyumu. Anatolian Journal of Psychiatry. 2008; 9: 132-138.
• 28. Sinat, Ö. (2007). Psikiyatri Kliniklerinde Çalışan Hemşirelerin Tükenmişlik Düzeylerinin Araştırılması. Yükseklisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• 29. Taycan O, Kutlu L, Çimen S, Aydın N. Bir üniversite hastanesinde çalışan hemşirelerde depresyon ve tükenmişlik düzeyinin sosyodemografik özelliklerle ilişkisi. Anatolian Journal of Psychiatry, 2006; 7: 100-108
• 30. Dökmen Ü. Empatinin yeni bir modele dayanılarak ölçülmesi ve psikodrama ile ölçülmesi Ankara Ünv. Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi. 1988; 21(1-2):155-190
• 31. Ergin C. Doktor ve hemşirelrde tükenmişlik ve maslach tükenmişlik ölçeğinin uyarlanması. ed. R. Bayraktar, İ. Dağ, 7. Ulusal Psikoloji Kongresi Bilimse Çalışmaları, Hacettepe Ünv. 1992;143-154
• 32. Thomas M, Dyrbye L, Huntington J, Shanafelt T. How do distress and well-being relate to medical student empathy? Journal of General Internal Medicine. 2007; 22(2):177-183
• 33. Özcan A. Etkisiz iletişim biçimleri. Hemşire hasta ilişkisi ve iletişim. 1.Baskı, İzmir, Saray Medikal Yayıncılık,1996
• 34. Özcan CT, Oflaz F, Sütçü ÇH. Empathy: the effects of undergraduate nursing education in Turkey. International Nursing Review. 2010; 57:493-499
• 35. Dökmen Ü. İletişim çatışmaları ve empati. Ankara, Sistem Yayıncılık, 1994
• 36. Doğan S, Doğan O. Hemodiyalize giren hastalarda depresyon anksiyete ve aile ilişkilerinin incelenmesi. 1992; 3. Ulusal Hemşirelik Kongresi, Sivas, 495-501
• 37. Brunier G, Bartucci M. Nursing management acute and chronic renal failure. In: Lewis SM, Heithkemper MM, Dicksen SR, ed. Medical-Surgical Nursing. Assesment and management of clinical problems. 5th ed. St Louis: Mosby; 2000:1299-1341
• 38. Çam O. The burnout in nursing academicians in Turkey. International Journal of Nursing Studies. 2001;38(2):201-207
• 39. Matasarin-Jocops E. Nursing care of clients with renal disorders. Black JM, Matasarin-Jacops E, ed. Medical-Surgical Nursing. Clinical management for contuniutiy of care. 5th ed. Philadelphia: Saunders; 1997: 1625-1681
• 40. Raftopoulos V, Charalambous A, Talias M. The factors associated with the burnout syndrome and fatigue in Cypriot Nurses: a Census Report, BMC PublicHealth. 2012;12(457):2-13.
• 41. Kaçmaz N. Tükenmişlik sendromu. Istanbul Tıp Fak Dergisi, 2005; 68(1):29-32
• 42. Yıldız Fındık Ü, Süt N, Erol Ö, Motör D. Bir üniversite hastanesinde çalışan hemşirelerin tükenmişlik düzeyi. Ege Ünv. Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 2011; 27(3):55-65
• 43. Canbaz S, Sünter At, Dabak Ş, Öz H, Pekcen Y. Hemşirelerde tükenmişlik sendromu, iş doyumu ve işe bağlı gerginlik. Hemşirelik Forumu Dergisi, 2001;4(2):31-34
• 44. Arifoğlu B. KKTC hastanelerindeki hemşirelerin iş doyumu ve tükenmişlik düzeyleri. 2000; 1. uluslararası ve 8. ulusal hemşirelik kongresi, Antalya: 85-91
• 45. Gülseren Ş, Karaduman E, Kültür S. Hemşire ve teknisyenlerde tükenmişlik sendromu ve depresif belirti düzeyi. Kriz dergisi, 2000; 9(1):27-38
• 46. Yıldırım A, Hacıhasanoğlu R. Sağlık çalışanlarında yaşam kalitesi ve etkileyen değişkenler. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 2011; 2(2):61-68.
• 47. Sayıl I, Haran S, Ölmez Ş, Özgüven DH. Ankara Üniversitesi Hastaneleri'nde çalışan doktor ve hemşirelerin tükenmişlik düzeyleri. Kriz Dergisi, 1997; 5 (2):71-77
• 48. Günüşen N, Üstün B. Bir üniversite hastanesinde çalışan hemşirelerin tükenmişlik düzeyi ve etkileyen faktörlerin incelenmesi. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 2008;11 (4):48-59.
• 49. THD (Türk Hemşireler Derneği). 7 Gün-24 Saat/ Hasta Başında Türkiye’de Hemşirelerin Çalışma Koşulları,2008, Ankara.
• 50. Theofilou P. Assessment of Job stress and burnout among hemodialysis nurses. J Community Med Health Edu, 2012; 2: 24-36
• 51. Demir A. Hemşirelikte tükenmişliğe bir bakış. Atatürk Ünv. Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 2004; 7(1):71-79
• 52. Basım N, Şeşen H. Mesleki tükenmişlikte bazı demografik değişkenlerin etkisi: Kamuda bir araştırma. Ege Akademik Bakış Dergisi, 2006; 6(2):15-23.
• 53. Çınar N, Cevahir R. Evaluation of the empathic skills of nursing students with respect to the classes they are attending. Revista Electonica de Enfermagem. 2007; 9:588-595
• 54. Kumcağız H, Yılmaz M, Çelik BS, Avcı Aİ. Hemşirelerin iletişim becerileri: Samsun ili örneği. Dicle Tıp Dergisi. 2011; 38:49-56
• 55. Şentürk S. Yoğun bakım hemşirelerinin tükenmişlik düzeyleri ile uyku kalitesi. Bozok Tıp Dergisi, 2014;4(3)48-56
• 56. Sinat Ö, Kutlu Y. Psikiyatri kliniğinde çalışan hemşirelrde tükemişlik, İÜFN Hemşirelik Dergisi, 2009; 17(3):174-183
• 57. Üstün B. (1995). Hemşirelerin atılganlık ve tükenmişlik düzeyleri. Yayınlanmamış Psikiyatri Hemşireliği Programı Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• 58. Altun, İ. Burnout and nurses personal and professional values. Nursing Ethics, 2002;9(3), 269-278.
• 59. Aslan Ş,Özata M. Duygusal zeka ve tükenmişlik arasındaki ilişkilerin araştırılması: Sağlık çalışanları örneği. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2008;30:77-97
• 60. Ergin D, Celasin NŞ, Akış Ş, Altan Ö, Bakırlıoğlu Ö. ve ark. Dahili kliniklerde görev yapan hemşirelerin tükenme ve empatik beceri düzeyleri ve bunları etkileyen faktörlerin belirlenmesi. Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi, 2009;4(11), 49-64.
• 61. Yıldız H. (2009). Hemşirelerin tükenmişlik düzeylerinin ve problem çözme becerilerinin incelenmesi. Yayınlanmamış Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Programı Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• 62. Ersoy-Kart M. Relations among social support, burnout, and experiences of anger: an investigation among emergency nurses. Nursing Forum, 2009;44(3):165- 174