Kronik Böbrek Hastalığında Travma Sonrası Büyüme

Yıl 2020, Cilt: 15 Sayı: 1, 30 - 36, 31.01.2020

Canan Kömürcü , Ayşe Kuzu

https://doi.org/10.47565/ndthdt.2020.4

Öz

Kronik böbrek hastalığı yaşamı tehdit eden, önemli ölçüde iş gücü kaybına ve
çeşitli komplikasyonlara yol açan, hemen her yaş grubunu etkileyen bir hastalıktır.
Kronik böbrek hastalığı ruhsal bozukluklar açısından da önemli bir risk grubu
oluşturmaktadır. Hasta açısından, hastalığı kabullenme ve tedaviye uyum sağlama
süreci; sürekli makineye, kuruma, sağlık personeline ve yakınlarına bağımlı
olmak, ölüm korkusu, diyet kısıtlaması, iş, aile ve sosyal yaşamındaki değişimler,
hastada stres ve kaygı düzeyini artırarak travmatik bir duruma neden olmaktadır.
Travmatik deneyimler bireyin fiziksel, sosyal ve ruhsal sağlığını olumsuz
etkilerken diğer yandan, travma deneyimi; öncelikler, yaşamın anlamı, ilişkilerin
iyileştirilmesi, kişisel güçlenme algısı gibi önemli olumlu değişikliklere yol
açabilir. Travmanın ardından kişide oluşan olumlu değişimler “algılanan yarar”,
“strese bağlı büyüme” veya “travma sonrası büyüme” olarak tanımlanmaktadır. Kronik hastalıklarda travma sonrası büyümenin; stresle baş etme stratejileri,
sosyal destek ve maneviyat algısı ile ruhsal sağlık arasında pozitif ilişki olduğu ve
olumsuz yaşam olayları ile baş etmede bireye yardımcı olabilecek tutumları
geliştirmede etkili olduğu belirtilmektedir. Bu çalışmada kronik böbrek hastalığı
tedavisi gören hastalarda travma sonrası büyümenin incelenmesi amaçlanmaktadır

Anahtar Kelimeler

Travma, Kronik Böbrek Hastalığı, Travma Sonrası Büyüme

Post-Traumatic Growth in Chronic Kidney Disease

Öz

Chronic kidney disease is a, which is life-threatening, causing significant loss of
workforce and various complications, affecting almost every age group. Chronic
kidney disease also constitutes an important risk group for mental disorders. The
process of accepting the disease and adapting to the treatment in terms of the
patient; constantly being dependent on the machine, institution, health personnel
and relatives, fear of death, dietary restriction, changes in work, family and social
life, along with the level of stress and anxiety in the patient increases and causes a
traumatic situation. While traumatic experiences negatively affect an individual's
physical, social and mental health, on the other hand, the experience of trauma;
can lead to important positive changes such as priorities, the meaning of life,
improving relationships, perception of personal empowerment. Positive changes
formed in the person after the trauma is defined as "perceived benefit" "stressrelated growth" or "post-traumatic growth". It is stated that posttraumatic growth
in chronic diseases has a positive relationship between stress coping strategies,
social support and perception of spirituality and mental health and posttraumatic
growth in chronic diseases is effective in developing attitudes that can help the
individual to cope with negative life events. In this study, it is aimed to investigate
posttraumatic growth in patients undergoing chronic kidney disease treatment.

Anahtar Kelimeler

chrınic kidney failure, trauma, posttraumatic growth

Kaynakça

• 1. Uzun Ş, Kara B, İşcan B. Hemodiyalize Giren Kronik Böbrek Yetmezliği Olan Hastalarda Uyku Sorunları. Türk Nefroloj, Diyaliz ve Transplantasyon Dergisi 2003;12(1): 61-66.
• 2. Tedeschi RG, Calhoun LG. Trauma and transformation: Growing in the aftermath of suffering. 3nd ed. Thousand Oaks, CA: Sage:1995.p. 60-117.
• 3. Tedeschi RG, Calhoun LG. The posttraumatic growth inventory: measuring the positive legacy of trauma. Journal of Traumatic Stress 1996;9(3): 455-71.
• 4. Linley PA, Joseph S. Positive change following trauma and adversity. Journal of Traumatic Stress 2004;17: 11-21.
• 5. Dürü Ç. Travma Sonrası Büyüme. Ufuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 2014;6(1): 114-143.
• 6. Kaçmaz N. (2003). Fiziksel Hastalığa Uyum Güçlüğü Yaşayan Hastalarda Konsültasyon Liyezon Psikiyatrisi Hemşireliği Modeli Geliştirme Çalışması. Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• 7. Erdem N, Karabulutlu E, Okanlı A, Tan M. Hemodiyaliz Hastalarında Umutsuzluk ve Yaşam Doyumu. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi 2004; ISSN: 1303-5134 www.insanbilimleri.com. (Erişim: 24.06.2011).
• 8. Dadalı Z. (2009). Hemodiyaliz ve Prediyaliz Hastalarında Depresyon Ve Yaşam Kalitesinin Karşılaştırılması. Yayınlanmamış Uzmanlık Tezi, T.C. Sağlık Bakanlığı Prof. Dr. Mazhar Osman Ruh Sağlığı ve Sinir Hastalıkları Eğitim ve Araştırma Hastanesi, 13. Psikiyatri Birimi İstanbul.
• 9. Mutlu E. (2007). Hemodiyaliz Hastalarının Sosyo-Demografik Özellikleri, Sosyal Destek Kaynakları Ve Hastalık Sürecinin Benlik Saygısına Etkisi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• 10. Zengin O, Yıldırım B. Hemodiyaliz Hastalarının Psikososyal Sorunlarına İlişkin Algıları. Türk Nefroloji, Diyaliz ve Transplantasyon Dergisi 2017;26(1): 67-73.
• 11. Yavuz D, Yavuz R, Altunoğlu A. Hemodiyaliz Hastalarında Görülen Psikiyatrik Hastalıklar. Türk Tıp Dergisi 2012;6(1): 33-36.
• 12. Zerach G, Solomon Z, Cohen A, Ein-Dor T. PTSD, resilience and posttraumatic growth among ex-prisoners of war and combat veterans. The Israel Journal of Psychiatry and Related Sciences 2013;50 (2): 91-116.
• 13. Yılmaz GA. (2014). Hemodiyaliz ve Periton Diyaliz Hastalarında Depresyon, Kaygı, Benlik Saygısı ve Sosyal Uyumun Değerlendirilmesi. Yayınlanmamış Uzmanlık Tezi, Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi.
• 14. Cimilli C. Hemodiyalizin Psikiyatrik Yönleri. Türk Nefroloji Diyaliz ve Transplantasyon Dergisi 1994; 3(3): 88-92.
• 15. Özatalay S. (1990). Kronik Hemodiyaliz Programındaki Hastalarda Anksiyete. Yayınlanmamış Uzmanlık Tezi, Atatürk Üniversitesi Tıp Fakültesi.
• 16. Aydemir Ç, Cebeci S, Göka E, Kasım İ, Tüzer V. Kronik Böbrek Yetmezliği Hastalarının Yakınlarında Yaşam Kalitesi Ve Psikiyatrik Semptomlar. Kriz Dergisi 2002;10(2):29-39.
• 17. Tedeschi RG, Calhoun LG. Posttraumatic growth: conceptual foundations and empirical evidence. Psychological Inquiry 2004;15(1):1-18.
• 18. Calhoun LG, Tedeschi RG. Emotion Regulation and Posttraumatic Growth. Posttraumatic Growth İn Clinical Practice 1nd ed. New York: Routledge; 2013. p. 65-78.
• 19. Wortman CB. Posttraumatic growth: Progress and problems. Psychological Inquiry 2004;15(1): 81-90.
• 20. Frazier P, Conlon A, Glaser T. Positive and negative life changes following sexual assault. Journal of Consulting and Clinical Psychology 2001;69(6): 1048-1055.
• 21. Kılıç C. Ruhsal travma sonrası stres bozukluğu gelişiminin belirleyicileri. Aker T, Önder ME, eds. Psikolojik travma ve sonuçları. İstanbul: 5US; 2003.s. 51-63.
• 22. Sherr L, Nagra N, Kulubya G, Catalan J, Clucas C et al. HIV infection associated post-traumatic stress disorder and post-traumatic growth–a systematic review. Psychology, Health & Medicine 2011;16 (5): 612-629.
• 23. Park CL, Chmielewski J, Blank TO. Post-traumatic growth: finding positive meaning in cancer survivorship moderates the impact of intrusive thoughts on adjustment in younger adults. Psycho-Oncology 2010;19 (11): 1139-1147.
• 24. Elçi Ö. (2004). Predictive values of social support, coping styles and stress level in posttraumatic growth and burnout levels among the parents of children with autism, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• 25. Hafstad GS, Kilmer RP, Gil-Rivas V. Posttraumatic growth among Norwegian children and adolescents exposed to the 2004 tsunami. Psychological Trauma: Theory, Research, Practice, and Policy 2011;3(2): 130-138.
• 26. Gerrish N, Dyck MJ, and Marsh A. Post-traumatic growth and bereavement. Mortality 2009;14(3): 226-244.
• 27. McElheran M, Briscoe-Smith A, Khaylis A, Westrup D, Hayward C, et al. Conceptual model of post-traumatic growth among children and adolescents in the aftermath of sexual abuse Counseling Psychology Quarterly 2012;25(1): 73-82.
• 28. Nuttman-Shwartz O, Dekel R, Tuval-Mashiach R. Post-traumatic stress and growth following forced relocation. British Journal of Social Work 2011;41(3): 486-501.
• 29. Cui C, Wang K, An J, Jin C. Current status and influencing factors of post-traumatic growth in maintenance hemodialysis. International Journal of Nursing Sciences 2017;4(2): 362-366.
• 30. Sadeghpour F, Heidarzedeh M, Naseri P, Mohammadi M. The relationship between emotional intelligence with posttraumatic growth in hemodialysis. Journal of Health and Care 2019;21(1): 7-15.
• 31. Kamran F. Transitions in Psychological Well-being and Life Orientation: The Phenomenon of Post Traumatic Growth after Renal Transplantation. Pakistan Journal of Psychological Research 2016; 31(2): 419-440.
• 32. Yorulmaz H, Bayraktar S, Özdilli K. Posttraumatic growth in chronic kidney failure disease. Procedia Social and Behavioral Sciences 2010;2(5): 2313–2319.
• 33. Joseph S, Linley PA. Positive adjustment to threatening events: An organismic valuing theory of growth through adversity. Review of general psychology 2005;9(3): 262-80.
• 34. Işıkhan V. Kanser ve Sosyal Destek. Toplum ve Sosyal Hizmet 2007;18: 15-29.
• 35. Heaney CA, Israel BA. Social networks and social support. In: Health behavior and health education theory, research, and practice. Eds: Glanz K, Rımer B, VISWANATH K. 4th. ed. San Francisco: Jossey-Bass; 2008. p.169-188.
• 36. Kavak F, Mankan T, Polat H, Çıtlık Sarıtaş S, Sarıtaş S. Hemşirelerin manevi bakıma ilişkin görüşleri. İnönü Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi 2014;3(1): 21-24.
• 37. Patel SS, Peterson RA, Kimmel PL. The impact of social support on end stage renal disease. Seminars in Dialysis 2005;18 (2): 98-102.
• 38. Janet L, Joan K. Stressors, coping and depression in hemodialysis patients. Journal of Advanced Nursing 2001;32(2): 200-207.
• 39. Mok E, Tam B. Stressors and coping methods among chronic haemodialysis patients in Hong Kong. Journal of Clinal Nursing 2001;10(4): 503-11.
• 40. Hiçdurmaz D, Öz F. Hemodiyaliz ve Sürekli Ayaktan Periton Diyalizi Uygulanan Hastaların Stresle Başa Çıkma Biçimleri. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Dergisi 2009;16(3):1-16.
• 41. Özcan Y, Utaş C, Baştürk M, Aslan SS. Hemodiyaliz uygulanan hastalarda eritropoetin kullanımının depresyon, anksiyete ve yaşam kalitesi üzerine etkileri. Klinik Psikofarmakoloji Bülteni 2000;9(2): 109-111.
• 42. Kocaman N. Genel hastane uygulamasında psikososyal bakım ve konsültasyon liyezon psikiyatrisi hemşireliği. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 2005;9(1):49-54.
• 43. Oflaz F. Felaketlerin Psikolojik Etkileri ve Hemşirelik Uygulaması. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 2008;12(3): 70-76.
• 44. Towsend MC. Trauma-and Stressor-Releated Disorder Psychiatric Mental Health Nursing: Concepts of Care in Evidence-Based Practice 8nd ed. London: FA Davis Company: 2015. p. 559-78.
• 45. Boyd MA. Contemporary psychiatric nursing practice In: Kluwer W. ed. Psychiatric nursing contemporary practice. 5th ed. Philadelphia: Williams&Wilkins; 2002. p. 177-92.
• 46. Kum N. Psikiyatri hemşireliği uygulama standartları. Kum N, eds. Psikiyatri Hemşireliği El Kitabı. 2. Baskı. İstanbul: Vehbi Koç Vakfı Yayınları; 1996. s. 4-8.
• 47. Çam O, Büyükbayram A, Turgut ÖE. Travma Sonrasında Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Hemşireliği Yaklaşımı. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi 2016;19(3): 210-216.
• 48. Oflaz F, Özcan CT, Taştan S, Çiçek H, Aslan Ö ve ark. Hemşirelerin Travma Sonrası Stres Bozukluğu Belirtilerini Tanıma Durumları. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi 2010;1(1):1-6.