Hemodiyaliz Tedavisi Alan Hastalarda Düşme Riskinin Belirlenmesi

Yıl 2020, Cilt: 15 Sayı: 3, 217 - 225, 30.09.2020

Emine Karaman , Şengül Özdemir , Asiye Akyol

https://doi.org/10.47565/ndthdt.2020.18

Öz

Amaç: Bu çalışma hemodiyaliz tedavisi alan hastalarda düşme riskinin belirlenmesi amacıyla yapılmıştır. Method: Tanımlayıcı ve kesitsel tipte olan çalışma özel bir diyaliz merkezinde gerçekleştirilmiştir. Örneklemi, çalışmanın yapıldığı diyaliz merkezinde Mart-Ağustos 2019 tarihleri arasında hemodiyaliz tedavisi alan 331 gönüllü hasta oluşturmuştur. Veriler, Birey Tanıtım Formu, İtaki Düşme Riski Ölçeği ve Morse Düşme Riski Ölçeği kullanılarak toplanmıştır. Verilerin analizinde yüzdelik, ortalama, standart sapma, t testi, ki-kare ve Kruskal Wallis analizi kullanılmıştır. Bulgular: Çalışmaya dahil edilen hastaların yaş ortalaması 67.41±12.64 yıl olup, ortalama hemodiyaliz tedavi alma süresi 56.53±52.68 aydır. Hastaların %53.2’si erkek, %88.5’i evlidir. Hastaların %10.3’ü sigara, %8.5’i alkol kullanmaktadır. Hemodiyaliz tedavisi alan hastaların %87.9’unun bu tedavi dışında ek bir tedavi daha aldığı ve yine hastaların %99.1’inin kronik böbrek yetmezliği dışında ek bir hastalığının olduğu bulunmuştur. Hastaların %50.8’inin İtaki Düşme Riski Ölçeği’ne göre düşük risk grubunda, Morse Düşme Riski Ölçeği’ne göre hastaların %70.4’ünün düşük risk grubunda olduğu belirlenmiştir. İtaki Düşme Riski Ölçeği’ne göre örneklemi oluşturan hastaların %49.2’sinin yüksek düşme riskine sahip olduğu ve bu yüksek risk grubundaki hastaların %52.8’ini kadınların oluşturduğu görülmüştür. Morse Düşme Riski Ölçeği’ne göre orta ve yüksek risk grubundaki bireylerin çoğunu kadınların oluşturduğu görülürken, düşük risk grubunda daha çok erkeklerin olduğu görülmektedir. Yapılan ki-kare analizi sonrasında hem İtaki Düşme Riski Ölçeği (p=0.03) hem de Morse Düşme Riski Ölçeği’nde (p=0.006) kadınların erkeklere göre daha yüksek düşme riskine sahip oldukları belirlenmiştir. Sonuç: Hemodiyaliz tedavisi alan hastaların yaklaşık yarısında düşme riski yüksek olup; kadınların erkeklere göre daha yüksek düşme riskine sahip olduğu görülmüştür. Bu nedenle, kliniklerde düşme risk belirleme araçlarını etkin kullanmak riskli hastaları belirlemede önemlidir.

Anahtar Kelimeler

Düşme riski, Hasta, Hemodiyaliz, Hemşirelik bakımı

Destekleyen Kurum

yok

Proje Numarası

yok

Teşekkür

-

Determining the Risk of Falling in Patients Receiving Hemodialysis Treatment

Öz

Objective: This study was conducted to determine the risk of falls in patients receiving hemodialysis treatment. Method: The descriptive and cross-sectional study was carried out in a private dialysis center. The sample consisted of 331 volunteer patients who received hemodialysis treatment between March and August 2019 from the dialysis center where the study was conducted. The data were collected using the Individual Information Form, the Itaki Falling Risk Scale, and the Morse Falling Risk Scale. Percentage, mean, standard deviation, t-test, chi-square, and Kruskal Wallis analysis were used in the analysis of the data. Results: The average age of the patients included in the study was 67.41 ± 12.64 years, and the mean duration of hemodialysis treatment was 56.53 ± 52.68 months. 53.2% of the patients are male, 88.5% are married. 10.3% of patients use cigarettes and 8.5% use alcohol. It was found that 87.9% of patients receiving hemodialysis treatment received an additional treatment other than this treatment, and again 99.1% of the patients had an additional disease other than chronic renal failure. It was determined that 50.8% of the patients were in the low-risk group according to the fall risk scale, and 70.4% of the patients were in the low-risk group according to the Morse Fall Risk Scale. It was observed that 49.2% of the patients who made the sample according to the Itaki Falling Risk Scale had a high risk of falling and 52.8% of the patients in this high-risk group were women. According to the Morse Fall Risk Scale, most of the individuals in the medium and high-risk groups are women, while it is seen that there are more men in the low-risk group. After the chi-square analysis, it was determined that women had a higher risk of falling compared to men in both the risk of falling in itas scale (p = 0.03) and morse risk of falling (p = 0.006). Conclusion: The risk of falling is high in approximately half of the patients receiving hemodialysis treatment; women were found to have a higher risk of falling than men. For this reason, it is important to use the fall risk determination tools effectively in determining the risk patients.

Anahtar Kelimeler

risk of falling, patient, hemodialysis, Nursing care

Proje Numarası

yok

Kaynakça

• 1. Collins AJ, Foley RN, Herzog C, Chavers B, Gilbertson D. et al. US Renal data system 2012 annual data report. Am J Kidney Dis 2013; 61(7): 1-476.
• 2. Sathvik BS, Parthasarathi G, Narahari MG, Gurudev KC. An assessment of the quality of life in hemodialysis patients using the WHOQOL-BREF questionnaire. Indian J Nephrol 2008; 18: 141-9.
• 3. Theofilou P. Quality of life in patients undergoing hemodialysis or peritoneal dialysis treatment. J Clin Med Res 2011; 3: 132-8.
• 4. Akyol A. Hemodiyaliz hastalarında yaşam kalitesini etkileyen faktörlerin incelenmesi, Nefroloji Hemşireliği Dergisi 2016; 1: 17-33.
• 5. Li M, Tomlinson G, Naglie G, Cook WL, Jassal SV. Geriatric comorbidities, such as falls, confer an independent mortality riskto elderly dialysis patients. Nephrol Dial Transplant 2008; 23: 1396-400.
• 6. Abdel-Rahman EM, Yan G, Turgut F, Balogun RA. Long-term morbidity and mortality related to falls in hemodialysis patients: Role of age and gender-a pilot study. Nephron Clin Pract 2011; 118: 278-84.
• 7. Cook WL, Jassal SV. Prevalence of falls among seniors maintained on hemodialysis. Int Urol Nephrol 2005; 37: 649-52.
• 8. Roberts R, Jeffrey C, Carlisle G, Brierley E. Prospective investigation of the incidence of falls, dizziness and syncope in haemodialysis patients. Int Urol Nephrol 2007; 39: 275-9.
• 9. Injury Prevention: Falls http://www.child-encyclopedia.com/sites/default/files/textes-experts/en/819/injury-prevention-falls.pdf Erişim tarihi: 15.07.2020.
• 10. The Joint Commission. Preventing falls and fall-related injuries in health care facilities. Sentinel Event Alert. 2015; 55: 3. http://www.jointcommission.org/sea_issue_55/.
• 11. Dunne TJ, Gaboury I, Ashe MC. Falls in hospital increase length of stay regardless of degree of harm. J Eval Clin Pract 2014; 20(4): 396-400.
• 12. Baris VK, Intepeler SS, Yeginboy EY. The cost of serious patient fall-related ınjuries at hospitals in Turkey: A matched case-control study. Clin Nurs Res 2016; 29.
• 13. Townsend AB, Valle-Ortiz M, Sansweet T. A successful ED fall risk program using the KINDER 1 Fall Risk Assessment Tool. J Emerg Nurs. 2016; 42(6): 492-497.
• 14. Morley JE. Falls in elderly patients with kidney disease. J Am Soc Nephrol 2009. http:// www.asn-online.org/education_and_meetings/ geriatrics/Chapter33.pdf. Erişim tarihi: 12.07.2020.
• 15. Roberts R, Jeffrey C, Carlisle G, Brierly E. Prospective investigation of the incidence of falls, dizziness and syncop in haemodialysis patients. Int Urol Nephrol 2007; 39(1): 275-9.
• 16. Çapacı K. İnmede düşme ve kırıklar. Türk Fizik Tıp Rehabilitasyon Dergisi 2007; 53: 7-10.
• 17. Dedeli Ö, Çınar Pakyüz S. Yaşlı diyaliz hastalarında düşmeler. Nefroloji Hemşireliği Dergisi 2015; 10 (1): 60-7.
• 18. Papakonstantinopoulou K, Sofianos L. Risk of falls in chronic kidney disease. Journal of Frailty, Sarcopenia and Falls JFSF 2017; 2(2): 33-38.
• 19. İtaki Düşme Riski Ölçeği. T.C. Sağlık Bakanlığı Resmi Web Sitesi. Erişim: http://www.kalite.saglik.gov.tr/yazdir?402612BF1DAE9DDFAA2E4CDAF8FA155B Erişim tarihi:15.01.2019.
• 20. Morse JM. Preventing patient falls. 1st ed. London: SAGE Publications 1997; 85-97.
• 21. Morse JM. Preventing patient falls. 2nd ed. New York: Springer Publishing Company 2009; 53-9.
• 22. Yılmaz-Demir, N. Morse Düşme Ölçeği'nin Türkçeye uyarlanması ve duyarlılık-seçicilik düzeyinin belirlenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Hemşirelikte Yönetim Yüksek Lisans Programı Yüksek Lisans Tezi, İzmir. 2011.
• 23. Broe KE, Chen TC, Weinberg J. et al. A higher dose of vitamin D reduces the risk of falls in nursing home residents: a randomized, multipledose study. J Am Geriatr Soc 2007; 55: 234-9
• 24. Berke D, Aslan FE. Cerrahi hastalarını bekleyen bir risk: düşmeler, nedenleri ve önlemler. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi 2010; 13(4): 72-7.
• 25. Savcı C, Kaya H, Acaroğlu R. et al. Nöroloji ve nöroşirurji kliniklerinde hastaların düşme riski ve alınan önlemlerin belirlenmesi. Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim ve Sanatı Dergisi 2009; 2: 19-25.
• 26. Choi H, Trent R, Nishita C, Pynoos J. “Falls Among Older Adults in California: Public Health Surveillance Issues”.www. stopfalls.org.2007 Erişim tarihi: 27.06.2020.
• 27. Özden D, Karagözoğlu Ş, Kurukız S. Hastaların iki ölçeğe göre düşme riskinin belirlenmesi ve bu ölçeklerin düşmeyi belirlemedeki duyarlılığı: Pilot çalışma. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi 2012; 15(1): 80-8.
• 28. Çeçen D, Özbayır T. Cerrahi kliniklerinde yatan yaşlı hastalarda düşme riskinin belirlenmesi ve düşmeyi önlemeye yönelik yapılan girişimlerin değerlendirilmesi. Ege Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi, 2011; 27: 11-23.
• 29. Naharcı Mİ, Doruk H. Yaşlı popülasyonda düşmeye yaklaşım. TAF Preventive Medicine Bulletin 2009; 8(5): 437-44.
• 30. Desmet C, Beguin C, Swine C, Jadoul M. Falls in hemodialysis patients: prospective study of incidence, risk factors, and complications. Am J Kidney Dis 2005; 45: 148–53.
• 31. Duray M, Genç A. Farklı fiziksel aktivite düzeyine sahip olan yaşlılarda fiziksel uygunluk, düşme riski ve düşme korkusu ilişkisinin incelenmesi. DEÜ Sağlık Bilimleri Enstitüsü Nörolojik Fizyoterapi-Rehabilitasyon Yüksek Lisans Programı Yüksek Lisans Tezi, İzmir. 2013.
• 32. Grundstrom AC, Guse CE, Layde PM. Risk factors for falls and fall-related injuries in adults 85 years of age and older. Arc Gerontol and Geriatr 2012; 54: 421–8.
• 33. Yoo EJ, Jun TW, Hawkins SA. The effects of a walking exercise program on fall-related fitness, bone metabolism, and fall-related psychological factors in elderly women. Res Sports Med 2010; 18: 236-50.