Hemodiyaliz Tedavisi Alan Hastalarda Semptom ve Konfor İlişkisi/ The Relationship of Symptoms and Comfort in Patients Receiving Hemodialysis

Yıl 2022, Cilt: 17 Sayı: 1, 10 - 27, 31.01.2022

Canselin Alkın Demir Zülfünaz Özer

https://doi.org/10.47565/ndthdt.2022.49

Öz

Amaç: Bu çalışma hemodiyaliz tedavisi alan hastalarda yaşanan semptomların konfor düzeyine etkisini incelemek için yapılmıştır.

Gereç ve Yöntemler: Tanımlayıcı ve kesitsel tipteki bu araştırma, İstanbul’daki bir diyaliz merkezinde hemodiyaliz tedavisi alan 192 hasta ile gerçekleştirildi. Veriler, “Hasta Tanıtım Formu”, “Diyaliz Semptom İndeksi” ve “Hemodiyaliz Konfor Ölçeği” ile yüz yüze görüşme yoluyla toplandı.

Bulgular: “Diyaliz Semptom İndeksi” ortalaması 18,9±10,31; “Hemodiyaliz Konfor Ölçeği” ortalaması 32,87±4,28, “Üstesinden Gelme” alt boyut ortalaması 20,51±2,91 ve “Rahatlama” alt boyut ortalaması 12,36±2,6 bulundu. Bacakları hareketsiz tutmada zorlanma, bacakta şişlik, ayakta uyuşukluk, kas krampları, kaygılı olma, endişelenme, konsantre olmada zorluk, sinirli olma, üzgün olma, kusma, bulantı, iştahsızlık, kabızlık, ishal, ağız kuruluğu semptomlarını yaşama ile “Hemodiyaliz Konfor Ölçeği” arasında negatif yönde ve anlamlı ilişki saptandı.

Sonuç: Hastaların düşük semptom şiddetine, orta seviyede konfor düzeyine sahip olduğu saptandı. Hastaların yaşadıkları semptomların (kas iskelet sistemi, emosyonel, gastrointestinal sistem) konfor düzeyini olumsuz yönde etkilediği belirlendi.

Anahtar Kelimeler: Hemodiyaliz; Konfor; Semptom; Hemşirelik.

Anahtar Kelimeler

Hemodiyaliz, Konfor, Semptom, Hemşirelik

The Relationship of Symptoms and Comfort in Patients Receiving Hemodialysis

Öz

Aim: The study aimed to investigate the effect of experienced symptoms on the comfort of hemodialysis receiving patients.

Materials and Method: This descriptive and cross-sectional study was conducted with 192 patients receiving hemodialysis treatment in a Dialysis Center in Istanbul. Data were collected with Patient Information Form, Dialysis Symptom Index and Hemodialysis Comfort Scale by face-to-face interview.

Findings: Mean Dialysis Symptom Index score was 18.9±10.31; mean Hemodialysis Comfort Scale score was 32,87±4,28, mean Overcoming subscale score was found as 20.51±2.91 while mean Relief subscale score was found as 12.36±2.6. It was determined that variables of leg strain during inactivity, leg swelling, numbness in feet, muscle/cramp, having worry, anxiety, difficulty in concentrating, nervousness, sadness, vomiting, nausea, loss of appetite, constipation, diarrhea, mouth dryness, which patients experienced, had a negative and significant effect on Hemodialysis Comfort Scale.

Conclusion: Symptom severity of the patients was determined to be low while comfort levels were moderate. Symptoms experienced by patients (muscle- skeletal system, emotional, gastrointestinal system) negatively affect the comfort level.

Key Words: Hemodialysis; Comfort; Symptom; Nursing.

Anahtar Kelimeler

Hemodialysis, Comfort, Symptom, Nursing

Kaynakça

• 1. Topbaş E. Kronik böbrek hastalığının önemi, evreleri ve evrelere özgü bakımı. Nefroloji Hemşireliği Dergisi. 2015; 53-9.
• 2. Süleymanlar G, Ateş K, Seyahi N. Ulusal Nefroloji, Diyaliz ve Transplantasyon Registry Raporu 2020, Türk Nefroloji Derneği Yayınları, Ankara, 2021. https://nefroloji.org.tr/uploads/folders/file/REGISTRY_2020.pdf
• 3. Yürügen B, Gökdoğan F, Nural N. Diyaliz Teknikerleri için Nefroloji Kitabı. Birinci Baskı. Akademisyen Tıp Kitabevi, Ankara; 2015; 1-182.
• 4. Hintistan S, Deniz A. Evaluation of symptoms in patients undergoing hemodialysis. Bezmialem Science. 2018; 6: 112-8. https://doi.org/10.14235/bs.2018.1530
• 5. Orak NŞ, Pakyüz SÇ, Kartal A. Ölçek geliştirme çalışması: Hemodiyaliz hastalarında konfor. Nefroloji Hemşireliği Dergisi. 2017; 12(2): 68-77.
• 6. Almutary H, Bonner A, Douglas C. Which patients with chronic kidney disease have the greatest symptom burden? A comparative study of advanced CKD stage and dialysis modality. Journal of renal care. 2016; 42(2):73-82. https://doi.org/10.1111/jorc.12152
• 7. Göriş S, Ceyhan Ö, Taşcı S, Doğan N. Do symptoms related to hemodialysis affect marital adjustment?. Sexuality and Disability. 2016; 34(1): 63-73. https://doi.org/10.1007/s11195-016-9428-x
• 8. Terzi B, Kaya N. Konfor kuramı ve analizi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi. 2017; 20(1): 67-74
• 9. Yücel ŞÇ. Kolcaba’nın konfor kuramı. Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi. 2011; 27 (2):79-88. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/egehemsire/issue/49355/630403
• 10. Kolcaba K. Katharine Kolcaba’s comfort theory. In: Parker M, Smith M, eds. Nursing Theories & Nursing Practice. 3 rd ed. Philadelphia: Elsevier; 2015: 389-401.
• 11. Kolcaba K. Definitions of concepts in Kolcaba’s middle range: theory of comfort. 2010. http://www.thecomfortline.com/ home/faq.html Erişim tarihi: 19.01.2022
• 12. Wilkinson MJ, Barcus L. PEARSON hemşirelik tanıları el kitabı. In: Kapucu S, Akyar İ, Korkmaz F, editors. 11nt ed. Ankara: Pelikan Yayınevi; 2018. p. 1081–1087
• 13. Arslankılıç Ç, Göl E. Kolcaba’nın konfor kuramının cerrahi operasyon geçiren hastalarda kullanımı: Sistematik derleme. Türkiye Sağlık Bilimleri ve Araştırmaları Dergisi. 2020; 3(1):34-44.
• 14. Melo GAA, Aguiar LL, Silva RA, Quirino GDS, Pinheiro AKB, Caetano JÁ. Factors related to impaired comfort in chronic kidney disease patients on hemodialysis. Revista brasileira de enfermagem. 2019; 72:889-95. https://doi.org/10.1590/0034-7167-2018-0120
• 15. Estridge KM, Morris DL, Kolcaba K, Winkelman, C. Comfort and fluid retention in adult patients receiving hemodialysis. Nephrology Nursing Journal. 2018; 45(1):25- 33
• 16. Freire SDML, Melo GAA, Lima MMDS, Silva RA, Caetano JÁ, Santiago JCDS. Contexts of experience of being (un) comfortable in patients with chronic kidney disease. Escola Anna Nery. 2020;24. https://doi.org/10.1590/2177-9465-EAN-2019-0326
• 17. Çapık C İstatistiksel güç analizi ve hemşirelik araştirmalarinda kullanımı: Temel bilgiler. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi. 2014; 17(4):268-74.
• 18. Weisbord SD, Fried LF, Arnold RM, Fine MJ, Levenson DJ, Peterson RA, et al. Prevalence, severity, and importance of physical and emotional symptoms in chronic hemodialysis patients. J Am Soc Nephrol. 2005; 16(8): 2487-94.
• 19. Önsöz HB, Usta Yeşilbalkan Ö. Reliability and validity of the Turkish version of the dialysis symptom index in chronic hemodialysis patients. Turkish Nephrology, Dialysis and Transplantation Journal. 2013; 22(1): 60-7.
• 20. World Medical Association. World medical association declaration of Helsinki ethical principles for medical research involving human subjects. Journal of the American Medical Association. 2013; 310(20): 2191-4.
• 21. Atik D, Karatepe H, Yuce UO. The relationship between fluid control and disease adaptation levels with symptoms in patients undergoing hemodialysis. Journal of Basic and Clinical Health Sciences. 2020; 4(3):264-71. https://doi.org/10.30621/ jbachs.2020.974
• 22. Fleishman TT, Dreiher J, Shvartzman P. Patient-reported outcomes in maintenance hemodialysis: a cross-sectional, multicenter study. Qual Life Res. 2020; 29:2345–54. https://doi.org/10.1007/s11136-020-02508-3
• 23. Gamondi C, Galli N, Scho¨nholzer C, Marone C, Zwahlen H, Gabutti L. et al. Frequency and severity of pain and symptom distress among patients with chronic kidney disease receiving dialysis. Eur. J. Med. Sci. 2013; 143:1–11. https://doi.org/10.4414/smw.2013.13750.
• 24. Metzger M, Abdel-Rahman EM, Boykin H, Song MK. A narrative review of management strategies for common symptoms in advanced CKD. Kidney Int Rep. 2021;6(4):894-904. https://doi.org/10.1016/j.ekir.2021.01.038
• 25. Chen MC, Lin CC, Ho YF, Wu CC, Kuo LC. Development and psychometric testing of the Hemodialysis Symptom Distress Scale (HSD-22) to ıdentify the symptom cluster by using exploratory factor analysis. BMC Nephrol. 2021; 22:128. https://doi.org/10.1186/s12882-021-02337-7
• 26. Akgöz N, Arslan S. Hemodiyaliz tedavisi alan hastalarda yaşanan semptomların incelenmesi. Türk Nefroloji, Diyaliz ve Transplantasyon Hemşireleri Derneği Nefroloji Hemşireliği Dergisi. 2017, 1: 20-8.
• 27. Dikmen RD, Aslan H. The Effects of the symptoms experienced by patients undergoing hemodialysis treatment on their comfort levels. J Clin Nephrol Ren Care. 2020; 6:060. https://doi.org/10.23937/2572-3286/1510060
• 28. Demiroğlu S, Bülbül E. Hemodiyaliz tedavisi alan hastaların depresyon, anksiyete, stres durumları ve diyaliz semptomlarıyla ilişkisi. Nefroloji Hemşireliği Dergisi. 2021; 16(3): 124-33. https://doi.org/10.47565/ndthdt.2021.40
• 29. Yılmaz FT, Sert H, Kumsar AK, Aygin D, Sipahi S, Genç AB. Hemodiyaliz tedavisi alan hastaların umut düzeyleri, semptom kontrolü ve tedaviye uyumlarının değerlendirilmesi. ACU Sağlık Bil Derg 2020, 11: 35-43. https://doi.org/10.31067/0.2019.197
• 30. Şentürk Z. (2021) Hemodiyaliz hastalarında sıvı kontrolü ve konfor arasındaki ilişkinin incelenmesi. Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Aydın Adnan Menderes Üniversitesi.
• 31. Gülay T, Özdemir Eler Ç, Ökdem Ş, Akgün Çıtak E. Hemodiyaliz Hastalarında Konfor Düzeyinin İncelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi 2020; 7(2): 122-129. https://doi.org/10.31125/hunhemsire.763155
• 32. Çalışkan T, Çınar Pakyüz S. Hemodiyaliz tedavisi alan ve almayan üremik hastalarda kaşıntı konforu etkiler mi?. Türk Nefroloji, Diyaliz ve Transplantasyon Hemşireleri Derneği Nefroloji Hemşireliği Dergisi. 2019;14(3):84-96.
• 33. Sahın CK, Cınar PS. Evaluation of the effect of nutrition-related visual education on the comfort of patients receiving hemodialysis therapy. Revista de Nutrição. 2021; 34