ADALETİN GÖZÜ KÖRDÜR! Yüksek Mahkeme Yargıçlarını “Gözü Kapalı” (Veil of Ignorance) Kurayla Seçsek Olmaz mı?

Yıl 2024, Cilt: 16 Sayı: 1, 143 - 154, 31.07.2024

Coşkun Can Aktan

Öz

Kura usulü yargı bağımsızlığı ve yargıda liyakat ilkesini gerçekleştirmenin en uygun yöntemidir. Kura ile rastgele seçim usulünün (sortisyon) başarısı için bu usulün iki tamamlayıcı ilke ile birlikte dizayn edilmesi gerekir. Birincisi, epistokrasi/meritokrasi ilkesidir. Bir yüksek mahkemede yargıç olarak görev yapabilmek için “bilmezlik perdesi”nin (veil of ignorance) gerisinde belirlenecek olan objektif ve ölçülebilir yüksek liyakat ilkelerine haiz olmak gerekir. Yüksek liyakat yüksek mahkeme yargıcı olmanın ön koşuludur. Kura ile rastgele seçim usulünün ikinci tamamlayıcı ilkesi ise rotasyondur. Rotasyon bir yüksek mahkeme yargıcının aynı makamda belirli bir süre görev yapma güvencesi ve aynı zamanda yargıcın kura ile seçildiği makamda daimi ya da çok uzun süre kalmayarak gücünü istismar etmesinin engellenmesi için önem taşıyan bir ilkedir. Bu kısa makalede yüksek mahkemelere üye atama yetkisinin devlet ya da hükûmet başkanına verilmesi ya da yasama organı ya da yürütme organına bırakılması eleştirilerek yargıda kura ile rastgele seçim usulünün uygulanması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Rotasyon, Sortisyon, Kura

Kaynakça

• Abramson J. (2000). We, the Jury: The Jury System And The İdeal Of Democracy. Harvard University Press.
• Aubert V. (1959). Chance in Social Affairs. Inquiry, 2, 1–24.
• Bishop J. D. (1970). “The Cleroterium”. Journal of Hellenic Studies, 90, 1–14.
• Bunting W. (2006). “Election-by-lot as a Judicial Selection Mechanism”. NYU Journal of Law & Liberty, 2, 166–207.
• Dow S. (1939). “Aristotle, the Kleroteria, And The Courts”. Harvard Studies in Classical Philology, 50, 1–34.
• Duxbury N. (1999). Random Justice: On Lotteries And Legal Decon-making. Clarendon Press.
• Elster J. (1988). “Custody by The Toss Of A Coin?” Social Science Information, 27, 517–535.
• Fukurai H., Butler E. W., Krooth R. (1991a). “Cross-Sectional Jury Representation Or Systematic Jury Representation? Simple Random And Cluster Sampling Strategies İn Jury Selection”. Journal of Criminal Justice, 19, 31–48.
• Fukurai H., Butler E. W., Krooth R. (1991b). “Where Did Black Jurors Go? A Theoretical Synthesis Of Racial Disenfranchisement in The Jury System And Jury Selection”. Journal of Black Studies, 22, 196–215.
• Gibson J. L. (1991). “Institutional Legitimacy, Procedural Justice, And Compliance With Supreme Court Decisions: A Question Of Causality”. Law & Society Review, 25, 631–635.
• Goodwin B. (1992). Justice by Lottery. Harvester Wheatsheaf.
• Hansen M. H. (1999). The Athenian Democracy İn The Age Of Demosthenes: Structure, Principles, And Ideology (Crook J. A., Trans.). University of Oklahoma Press.
• Headlam J. W. (1933). Election by lot at Athens. Cambridge: Cambridge University Press.
• Hofstee W. K. B. (1990). “Allocation By Lot: A Conceptual And Empirical Analysis”. Social Science Information, 29, 745–763.
• Lieberman J. D., Sales B. D. (2007). Scientific Jury Selection. Washington: American Psychological Association Press.
• Martin B. (1990). Democracy Without Elections. Social Alternatives, 8, 13–18.
• Mulgan R. G. (1984). “Lot as a Democratic Device Of Selection”. The Review of Politics, 46, 539–560.
• Pound R. (1908). “Mechanical Jurisprudence”. Columbia Law Review, 8, 605–623.
• Sintomer Y. (2010a). “Random Selection And Deliberative Democracy”. In: Delannoi G., Dowlen O. (Eds.), Sortition: Theory and Practice (pp. 31–51). Imprint Academic.
• Sintomer Y. (2010b). “Random Selection, Republican Self-Government, And Deliberative Democracy”. Constellations, 17, 472–487.
• Stone P. (2011). The Luck Of The Draw: The Role Of Lotteries in Decision Making. London:: Oxford University Press.
• Stone P. (2016). “Sortition, Voting, And Democratic Equality”. Critical Review of International Social and Political Philosophy, 19, 339–356.
• van Reybrouck D. (2016). Against Elections: The Case For Democracy. (translated by L. Waters), London: The Bodley Head.