William Whewell's Moral Philosophy

Yıl 2021, Cilt: 20 Sayı: 1, 263 - 290, 30.06.2021

Metin Aydın

https://doi.org/10.14395/hid.864337

Öz

This article focuses on the moral development ideal of William Whewell, one of the most important intellectual figures of the 19th century Britain. According to Whewell, morality is an ideal of development. This is a process that continues throughout human life in which there is true happiness at the end. In every moment we live, we have the opportunity to be a more virtuous and better person. According to him, the most important task of human beings is to realize this ideal of development. The motivation behind this ideal is to bring morality, science and religion together in a rational system in harmony with each other. The source of this motivation is the criticism of irrationality and inconsistency directed by utilitarian thinkers (especially, John Stuart Mill), the most important opponents of ethical intuitionism. As a way of making these three areas consistent with each other, Whewell bases morality and science on a theological basis. Accordingly, God, the creator of the universe and human beings, has laid down certain principles that will regulate both nature and human actions. The duty of morality and science is to discover these principles. Therefore, morality and science are simply a process of discovery. Whewell argues that the basic principles of morality can only be known intuitively. The main reason why Whewell is considered within the ethical intuitionist tradition is this view. But this process of knowing the basic principles does not in any way imply an irrationality. The basic power that intuitively perceives these principles is reason. Conscience is a faculty that approves the judgments of reason. However, in Whewell's philosophy, conscience corresponds to an aspect of reason rather than being a faculty separate from reason. Thus, Whewell is distinguished from the intuitive moral thinkers who regard conscience as a faculty separate from reason, which grasps the basic principles of morality. According to Whewell, conscience is the guide of a human being but the judgments of conscience can sometimes be mistaken. Therefore, conscience must be constantly controlled and developed by reason. This point is where Whewell bases his moral philosophy. Because one’s duty is to continuously improve their conscience and make all their judgments in accordance with the highest rule. This corresponds to moral development. The concepts of the highest good, duty, and virtue are extremely important in moral development. The ultimate rule in Whewell's philosophy expresses the will of God. The obligation to obey God's commands corresponds to duty, and fulfilling the duty corresponds to virtue. Thus, any violation of duty is a violation of God's command. Failing to do the duty is to go against the will of God. In a religious context, this corresponds to sin. Whewell argues, however, that the ideal of moral progress cannot be fulfilled by reason alone. The main reason for this is the limited structure of reason. Therefore, reason needs the help of revelation in this process. Nevertheless, in order to preserve the rational ground of his moral philosophy Whewell prioritizes reason over revelation and natural religion over revealed religion. However, Whewell still argues the help of revelation necessary for the fulfillment of the ideal of progress. He even says that those who do not accept this help of revelation and do not believe in revelation should be condemned. Because, according to him, this ideal of development can be completed with the information beyond the reach of reason that can only be bestowed by revelation. Whewell goes so far as to argue that no one was able to complete their moral evolution before Jesus Christ descended on earth. He also shows that revelation did not occur at that time as a justification. The question of whether Whewell's claim has an impact on the rationality of his philosophy is the main problem of this article. Here I argue that Whewell's approach that the ideal of moral development cannot be completed without the help of revelation makes his philosophy controversial, even if it does not completely remove the rational ground of moral theory.

Anahtar Kelimeler

Moral Philosophy, William Whewell, Intuitionism, Conscience, Reason

William Whewell'in Ahlak Felsefesi

Öz

Bu makalenin konusunu 19. yüzyıl Britanya’sının en önemli entelektüel figürlerinden birisi olan William Whewell’in ahlaki gelişim ideali oluşturmaktadır. Whewell’e göre ahlak bir gelişim idealini ifade eder. Bu gelişim ideali, sonunda gerçek mutluluğun bulunduğu, insan yaşamı boyunca devam eden bir süreçtir. Çünkü yaşadığımız her an daha erdemli, daha iyi bir insan olma imkânımız vardır. Ona göre insanın en önemli görevi, bu gelişim idealini gerçekleştirmektir. Bu gelişim idealinin altında Whewell’in ahlak, bilim ve dini birbirleriyle uyumlu olacak şekilde rasyonel bir sistem içerisinde bir araya getirme motivasyonu yatar. Bu motivasyonun kaynağı ise o dönemde en önemli muhalifleri olan faydacı düşünürlerin özellikle de John Stuart Mill’in sezgici ahlaka yönelttiği gayri rasyonellik ve tutarsızlık eleştirileridir. Bu üç alanı birbirleriyle tutarlı hale getirmenin yolu olarak Whewell, tıpkı dinde olduğu gibi ahlak ve bilimi de teolojik bir temele dayandırmakta görür. Buna göre evrenin ve insanın yaratıcısı olan Tanrı, hem doğayı hem de insanların eylemlerini düzenleyecek belirli ilkeler vaz etmiştir. Burada ahlak ve bilime düşen görev bu ilkeleri keşfetmektir. Bu nedenle ahlak ve bilim temelde bir keşif sürecini ifade eder. Whewell, ahlakın temel ilkelerinin ancak sezgisel olarak bilinebileceğini savunur. Whewell’in sezgici ahlak geleneği içerisinde değerlendirilmesinin temel nedeni de bu kabulüdür. Fakat temel ilkelerin bu bilinme aşaması, herhangi bir şekilde gayri rasyonel bir süreci ifade etmez. Bu ilkeleri sezgisel olarak kavrayan temel yeti akıldır. Vicdan ise aklın yargılarını onaylayan bir yetidir. Ancak Whewell’in sisteminde vicdan, akıldan ayrı bir yeti olmaktan ziyade aklın bir yönüne tekabül eder. Böylelikle Whewell, vicdanı ahlakın temel ilkelerini kavrayan akıldan ayrı bir yeti olarak kabul eden sezgici ahlak düşünürlerinden ayrılır. Whewell’e göre vicdan insanın rehberidir fakat vicdanın yargıları zaman zaman yanılabilir. Bu nedenle de vicdanın sürekli olarak akıl tarafından kontrol edilip geliştirilmesi gerekir. İşte Whewell’in ahlaki gelişim idealini temellendirdiği nokta da burasıdır. Çünkü insana düşen görev, vicdanını sürekli olarak geliştirip tüm yargılarını en üstün kurala uygun hale getirmektir. İşte bu da ahlaki gelişime tekabül eder. Ahlaki gelişimde en yüksek iyi, ödev ve erdem kavramları son derece önemlidir. Whewell’in sisteminde en üstün kural ise Tanrı iradesini ifade eder. Tanrı’nın emirlerine itaat etme yükümlülüğü ödev, ödevi yerine getirmek ise erdeme karşılık gelir. Bu nedenle ödevin ihlali bir anlamda Tanrı’nın emrinin ihlalidir. Ödevi yerine getirmemek, Tanrı’nın iradesine karşı gelmektir. Dinî bağlamda ise bu, günaha tekabül eder. Fakat Whewell, ahlaki gelişim idealini aklın tek başına gerçekleştiremeyeceğini savunur. Bunun temel nedeni, aklın sınırlı yapısıdır. Bu nedenle akıl, bu süreçte vahyin yardımına ihtiyaç duyar. Fakat Whewell, sisteminin rasyonel zeminini muhafaza edebilmek için vahiy karşısında akla, vahyedilmiş din karşısında akla dayanan doğal dine öncelik verir. Ancak Whewell, yine de gelişim idealinin tamamlaması için vahyin yardımını zorunlu görür. Hatta öyle ki vahyin bu yardımını kabul etmeyen, vahye inanmayan kişilerin kınanması gerektiğini söyler. Çünkü ona göre bu gelişim ideali, aklın ulaşamayacağı ve ancak vahiy tarafından verilebilecek bilgilerle tamamlanabilecektir. Whewell, bu noktada o kadar ileri gider ki İsa Mesih’in yeryüzüne inişinden önce hiçbir insanın ahlaki tekamülünü tamamlayamadığını ileri sürer. Buna da gerekçe olarak vahyin o dönemlerde olmamasını gösterir. Whewell’in bu iddiasının kendi sisteminin rasyonelliğini etkileyip etkilemediği makalenin temel tartışma alanını oluşturmaktadır. Kanaatimizce Whewell’in vahyin yardımı olmaksızın ahlaki gelişim idealinin tamamlanamayacağı şeklindeki yaklaşımı, ahlak teorisinin rasyonel zeminini tamamen ortadan kaldırmasa bile ciddi biçimde tartışmalı hale getirmektedir.

Anahtar Kelimeler

Ahlak Felsefesi, William Whewell, Sezgicilik, Vicdan, Akıl

Kaynakça

• Donagan, Alan. “Whewell’s Elements of Morality”. The Journal of Philosophy 71/19 (1974), 724-736.
• Harrison, Ross. Bentham. London: Routledge, 1983.
• Jacobs, Struan. “Whewell’s Philosophy of Science and Ethics”. Routledge History of Philosophy Volume VII - The Nineteenth Century. ed. C.L. Ten. dizi ed. G.H.R. Parkinson - S.G. Shanker. 7/32-61. London and Newyork: Routledge, 2003.
• Mill, John Stuart. “Autobiography”. The Collected Works of John Stuart Mill. ed. J. M. Robson. Toronto: University of Toronto Press, 1969.
• Mill, John Stuart. “Whewell on Moral Philosophy”. The Collected Works of John Stuart Mill. ed. J.M. Robson. Toronto: University of Toronto Press, 1969.
• Priestley, Francis Ethelbert Louis. “Introduction”. The Collected Works of John Stuart Mill. ed. John M. Bowring. Toronto: University of Toronto Press, 1969.
• Priestley, Francis Ethelbert Louis. “Whewell”. The Collected Works of John Stuart Mill. ed. John Mercel Robson. Toronto: University of Toronto Press, 1969.
• Schneewind, Jerome B. Sidgwick’s Ethics and Victorian Moral Philosophy. New York: Oxford University Press, 2007.
• Schultz, Bart. “Whewell, William”. International Encyclopedia of Ethics. 1-6. Wiley&Sons, 2017.
• Snyder, Laura J. “Deney ve Zorunluluk: Mill-Whewell Tartışması”. çev. Mehmet Ali Sarı. Bilim Felsefesi. ed. James Robert Brown. Ankara: Fol Yayınları, 2020.
• Snyder, Laura J. “William Whewell”. The Stanford Encyclopedia of Philosophy. Erişim 05 Mayıs 2020. https://plato.stanford.edu/entries/whewell/.
• Walsh, Harold T. “Whewell and Mill on Induction”. Philosophy of Science 29/3 (Temmuz 1962), 279-284.
• West, Henry. “Mill and Utilitarianism in the Mid-nineteenth Century”. The Cambridge Companion to Utilitarianism. ed. Ben Eggleston - Dale E. Miller. Cambridge: Cambridge University Press, 2014.
• Whewell, William. Elements of Morality. London: John W. Parker, 1845.
• Whewell, William. Elements of Morality. Cambridge: Deighton, Bell and Co, 4. Basım, 1864.
• Whewell, William. Lectures on Systematic Morality. London: John W. Parker, 1846.
• Whewell, William. Lectures on the History of Moral Philosophy in England. London: John W. Parker, 1852.