Taha Cabir Alwani’nin Fiqh al-Aqalliyyāt Konseptinin Kritik Analizi

Yıl 2021, Cilt: 20 Sayı: 1, 377 - 404, 30.06.2021

Emine Enise Yakar , Sumeyra Yakar

https://doi.org/10.14395/hid.865002

Cited By: 1

Öz

Gayrimüslim bölgelerde ikamet etmenin İslam hukuku açısından yasallığı ile ilgili konular Amerikalı Müslümanlar da dâhil olmak üzere bu bölgelerde yaşayan Müslümanlar için doğrudan veya dolayı sonuçlar doğurmaktadır. Gayrimüslim ülke terimi, çoğunluğu Müslümanlardan oluşmayan, hukuk sisteminde ve politik gücün belirlenmesinde İslami hükümlerin etkili olmadığı yerleri tanımlamaktadır. Bu ülkelerde ikamet eden Müslüman azınlıklar ve âlimler, İslami hüküm ve prensipler çerçevesinde çözümlenmesi gereken güncel problemlerle karşılaşmaktadırlar. Gayrimüslim ülkelerde İslam hukukunun uygulanabilirliği ve mülkiliği, bu ülkelerde yaşayan Müslümanların yükümlülükleri ve kanunlara itaati gibi konular Müslüman azınlıkların statüsüyle ilgili temel faktörleri teşkil etmektedir. Bu değişkenlerin hepsi Müslüman azınlıkların yaşamını düzenleyen fıkhî çözümler üretmek için değerlendirmeye tabi tutulur.
Yirminci yüzyıldan itibaren, özellikle Avrupa ve Kuzey Amerika gibi Müslüman olmayan ülkelerdeki Müslümanların varlığının artması, Müslüman azınlıklarla ilgili konuların yeniden tartışılmasını gündeme getirmiştir. Avrupa ve Kuzey Amerika’da yaşayan çok sayıdaki âlim Müslüman azınlıkların bu bölgelerde yaşadıkları zorluklara karşı uygulanabilirlik özelliğine sahip fetvalar üretmeyi amaçlamıştır. Bu bağlamda Müslüman azınlıkların karşılaştığı temel sorunlar, onların gayrimüslim bölgelerde hayatlarını İslami hükümlerle uyumlu bir şekilde yaşayıp yaşayamayacağı ile ilgilidir. Özellikle Amerikalı ve Avrupalı Müslüman âlimler tarafından bu soruya verilen cevaplar ‘Müslüman azınlıklar için İslam hukuku’ olarak bilinen ‘fiqh al-aqalliyyāt’ teriminin oluşmasına zemin hazırlamıştır. Bu nedenle fiqh al-aqalliyyāt kavramının, Müslümanların batıya göçünün bir ürünü olduğu ve Müslüman âlimlerin bu duruma ürettiği muhtemel çözümlerden oluştuğu kabul edilebilir. Müslüman azınlıkların sayısının artması ve sorunlarının çoğalmasıyla, özellikle gayrimüslim bölgelerde yaşayan âlimler azınlık hukuku alanındaki çalışmalara önem vermiş ve Taha Cabir al-Alwani fiqh al-aqalliyyāt alanındaki çalışmalarıyla ön plana çıkmıştır. Alwani, sistemini modern dünya ve klasik İslam hukuku arasındaki ayrışmanın Amerika’da yaşayan Müslümanlar üzerindeki yansımasını gözlemleyerek, bu sorunlara çözüm üretmek üzerine temellendirmiştir. Alwani’nin temel yaklaşımı, bilimsel ve teknolojik gelişmeleri, ekonomik sistemleri ve sosyal değişimleri içine alan kapsayıcı ve birleştirici bir fıkhî yöntem geliştirmek olarak anlaşılabilir. Alwani yeni bir İslam hukuku konsepti geliştirirken bireysel fetvadan daha ziyade kolektif içtihat çağrısında bulunarak, sosyal, psikolojik, fiziksel, ekonomik, tıbbi ve teknolojik bilimlerin çeşitli alanlarındaki uzmanlarla birlikte çalışılması gerektiğine vurgu yapar. Bu sebeple, Alwani’nin geliştirdiği fıkıh metodu Müslüman azınlıkların karşılaştığı zorluklara, güncel gerekliliklere ve mevcut kısıtlamalara önem vermektedir.
Bu çalışma, önemli bir fıkıh âlimi olarak Alwani’nin hayatını ve fıkıhta geliştirdiği azınlıklar hukuku olarak terimleşen fiqh al-aqalliyyāt görüşünü analiz ederek açıklamayı amaçlamaktadır. İlk olarak, fiqh al-aqalliyyāt kavramının gelişiminin anlaşılması için, Alwani’nin hayatı, biyografik bir şekilde açıklanmıştır. Daha sonra, Alwani’nin geliştirdiği prensipler çerçevesinde fiqh al-aqalliyyāt terimi teorik olarak açıklanarak, onun Müslümanların azınlık statüsüne yaklaşımı netleştirilmiştir. Alwani’nin hadis kaynaklarına olan yaklaşımı ve onun fiqh al-aqalliyyāt prensibinde sünnetin konumu tanımlayıcı ve kritik kapsam analizi metotları kullanarak açıklanmıştır. Fiqh al-aqalliyyāt kavramının açıklanmasından sonra, bu teorinin uygulamadaki yansımalarını göstermek amacıyla fetvalardan örnekler verilmiştir. Alwani’nin Hz. Peygamber’in tasvirinin Amerika Birleşik Devletleri Yüksek Mahkemesinin duvarında sergilenmesi ve irtidad suçu için öngörülen ceza hakkındaki fetvaları metin içi analitik okuma metoduyla analiz edilmiştir. Makale, Alvani’nin fiqh al-aqalliyyāt prensibinin pratik alandaki uygulanmasını örneklerle açıklaması ve onun sünnet kaynaklarına yaklaşımındaki problemli metodolojisini analiz etmesi bakımından, akademik alana katkı sağlamayı hedeflemektedir.

Anahtar Kelimeler

İslam Hukuku, Müslüman azınlıklar, Taha Cabir al-Alwani, Azınlık Fıkhı, Azınlık Hukuku

The Critical Analysis of Taha Jabir al-Alwani’s Concept of Fiqh al-Aqalliyyāt

Öz

The issues concerning the legality of residing in non-Muslim territories have direct and indirect ramifications for many Muslims who live in non-Muslim countries including American Muslims. The term non-Muslim country refers to places where Islam is neither the dominant religion nor the determiner of the legal system or the political power. The applicability of Islamic law in non-Muslim countries, the territoriality of Islamic law, the obligations of Muslim residents in non-Muslim societies, and the obedience to non-Muslim territories’ laws can be regarded as the dimensions related to the status of Muslim minorities. All of these are evaluated to provide detailed legal opinions and interpretations that govern the conduct of Muslim minorities.
From the twentieth century onward, the incremental appearance of Muslims in the non-Muslim environments, particularly in Europe and North America, reinvigorated the discussion and evaluation of issues related to Muslim minorities. Within the North American and European contexts, many Muslim scholars have intended to provide practicable and applicable Islamic legal opinions (fatwās) to exigencies and problems that Muslim residents encounter in these continents. In this regard, the primary religious question that American and European Muslims face is conceivable whether they can live their lives pursuant to relevant Islamic legal provisions in these continents. Potential answers to this question presumably result in Muslim scholars, notably American and European ones, in germinating the concept of Islamic jurisprudence of Muslim minorities (fiqh al-aqalliyyāt). It is therefore possible to assert that the concept of fiqh al-aqalliyyāt is a response of Muslim scholars to the immigration flow of Muslims to the West. The scholars have started to pay more attention to the problems of Muslim minorities and Taha Jabir al-Alwani obtained reputation among them regarding his fiqh al-aqalliyyāt concept.
Taha Alwani became well cognisant of the current divergence between the modern world and the traditional representation of Islamic law in the United States. Alwani’s fiqh al-aqalliyyāt concept can be identified as to envisage an integrative method in which scientific discoveries, technological developments, economic systems, and social transformations are addressed through adopting an originative approach towards fiqh. He calls for a collective ijtihād in formulating new Islamic legal opinions and invites experts from various fields of social, physical, medical, and technological sciences to reach his purpose. Alwani’s method, therefore, takes into consideration present challenges, exigencies, and constraints that Muslim minorities encounter.
The article specifically focuses upon Alwani’s life and his concept of fiqh al-aqalliyyāt intending to provide insight into his contributions to Islamic law in the twentieth century. In the first instance, his biography is succinctly presented to demonstrate how the turning points in his life exerted influences upon his concept of fiqh al-aqalliyyāt. In the second instance, attention turns to his theory and opinions regarding the concept of fiqh al-aqalliyyāt. Some of his Islamic legal opinions that address controversial issues are engaged and analysed with the intention of evidencing how Alwani operated the concept of fiqh al-aqalliyyāt in solving problems that arise from the minority status of Muslims. His opinions related to the depiction of the Prophet’s picture on the United States Supreme Court’s wall and the prescribed punishment for apostasy provide insight into the concept of fiqh al-aqalliyyāt. By applying descriptive, analytical, and critical content analysis methods, the article sheds light on his evaluation of the sunna as a source of legislation and clarifies the place of sunna in his methodology. The article aims to examine the questionable status of sunna in Alwani’s fiqh al-aqalliyyāt concept with his own interpretations.

Anahtar Kelimeler

Islamic law, Muslim minority, Taha Cabir al-Alwani, fiqh al-aqalliyyāt, Muslim minority law

Kaynakça

• Al-Alwani, Taha Jabir. Apostasy in Islam: A Historical and Scriptural Analysis, trans. Nancy Roberts. London: The International Institute of Islamic Thought, 2011.
• Al-Alwani, Taha Jabir. ““Fatwa” Concerning the United States Supreme Courtroom Frieze”. Journal of Law and Religion 15/1-2 (2000-2001), 1-28.
• Al-Alwani, Taha Jabir. Islamic Thought an Approach to Reform An Introduction to the Structures of Discourse in Islamic Thought. Trans. Nancy Roberts. London: The International Institute of Islamic Thought, 2006.
• Al-Alwani, Taha Jabir. Issues in Contemporary Islamic Thought. London: The International Institute of Islamic Thought, 2005.
• Al-Alwani, Taha Jabir. Towards a Fiqh for Muslim Minorities Some Basic Reflections. trans. Ashur A. Shamis. London: The International Institute of Islamic Thought, 2003.
• Al-Alwani, Zainab. “Maqāṣid Qur’āniyya: A Methodology on Evaluating Modern Challenges and Fiqh al-Aqalliyyat”. The Muslim World 104/4 (2014), 465-487.
• Al-Ash‘ari, Abu al-Hasan. Maqālāt al-Islāmiyyū wa Ikhtilāf al-Musallīn, Muhammad ‘Abd al-Hamid (ed.). Vol 2. Beirut: al-Maktaba al-‘Asriyya , 1990.
• Al-Baghdadi, Abu Mansur. Kitāb Usūl al-Dīn. İstanbul: Matbuat al-Dawlat, 1928.
• Al-Bukhārī, Abū ‘Abdullah Muhammad ibn Ismā‘īl. Jāmī‘ al-Ṣaḥīḥ: The Translation of the Meanings of Ṣaḥīḥ al-Bukhārī. trans. Muhammad Muhsin Khan. Darussalam: Riyad, 1997.
• Al-Mawardi, Abu’l-Hasan. Al-Aḥkāal-Sulṭāniyya w’al-Wilāyāt al-Dīniyya (The Laws of the Islamic Governance), trans. Asadullah Yate. London: Ta-Ha Publishers.
• Al-Shafi‘i, Abu Abd Allah. Al-Umm. Rif‘at Fawzi (ed.). Vol 5, 9. Egypt: Dar al-Wafa’, 2001.
• Al-Wansharisi, Ahmad. Al-Mi‘yār al-Mu‘rib wa al-Jāmi‘ al-Mughrib: ‘an Fatāwa Ahl al-Ifrīqīya wa al-Maghrib. Muhammad Hajj (ed.). Vol 2. Beirut: Dar al-Gharb al-Islami, 1981.
• Arjomand, Said Amir. “The Constitution of Medina: A Sociolegal Interpretation of Muhammad’s Acts of Foundation of the “Umma””. International Journal of Middle East Studies 41/4 (2009), 555-575.
• Duderija, Adis and Rane, Halim. Islam and Muslims in the West; Major Issues and Debates. Cham: Palgrave Macmillan, 2019.
• El Fadl, Khalid Abou. “Islamic Law and Muslim Minorities: The Juristic Discourse on Muslim Minorities from the Second/Eight Century to the Eleventh/Seventeenth Centuries”. Islamic Law and Society 1/2 (1994): 141-187.
• El Fadl, Khalid Abou. “Striking a Balance: Islamic Legal Discourse on Muslim Minorities”. Muslims on the Americanization Path?. ed. Yvonne Yazbeck Haddad and John L. Esposito. 47-64. Oxford: Oxford University Press, 2000.
• Fishman, Shammai. Fiqh al-Aqalliyyat: A Legal Theory for Muslim Minorities. Washington: Hudson Institute, 2006.
• Gölcük, Şerafettin, and Adil, Bebek. “El-Fıkhü’l-Ekber”. TDV Islam Ansiklopedisi. 12/544-547. Ankara: TDV Yayınları,1995.
• Hallaq, Wael B. Sharī’a: Theory, Practice, Transformation. Cambridge: Cambridge University Press, 2009.
• Hassan, Salih Fares. Fiqh al-Aqalliyāt: History, Development and Progress. New York: Palgrave Macmillan, 2013.
• Helyer, Hisham A. “Minorities, Muslims and Shari: Some Reflections on Islamic Law and Muslims without Political Power”. Islam and Christian-Muslim Relations 18/1 (2007), 85-109.
• Ibn Rushd, Abu al-Walid. Al-Bayān wal-Tahsīl, Ahmad al-Sharqawi Iqbal (ed.). Vol 4. Beirut: Dar al-Gharb al-Islami, 1988.
• Liu, Hongxia. “Gazing Feature of Diversity in the U.S. Suupreme Court Building”. The Journal of the American Judges Association 40/3-4 (2004), 4-7.
• Mubarak, Haida. “A Man of His Times: A Pioneer of Islamic Reform”. Islamic Horizons 45/3 (2016), 9-11.
• Muslim bin al-Hajjaj, Abul Hussain. Sahīh Muslim, trans. Nasiruddin al-Khattab. Riyadh: Darussalam, 2007.
• Özel, Ahmet. “Dārülharb”. TDV İslam Ansiklopedisi, 8/536-537. Ankara: TDV Yayınları, 1993.
• Özel, Ahmet. “Dārülislām”. TDV İslam Ansiklopedisi, 8/541-543. Ankara: TDV Yayınları, 1993.
• Ridā, Rashid. Fatāwā al-Imām Muḥammad Rashid Riḍā. Beirut: Dar al-Kitab al-Jadid, 2005.
• Yakar, Emine Enise. “The Interaction Between Islamic Legal Methodologies and Social Context in The Light of The Contemporary Practice of Iftā’ A Case Study of Two Institutions”. Ulum 3/2 (2020), 481-486.
• Yakar, Sumeyra. “The Usage of Custom in the Contemporary Legal System of Saudi Arabia: Divorce in Trial”. Kilis 7 Aralık Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 6/11 (2019), 371-394.