Gülbeyaz Karakuş, Cumhuriyet’in Politik-Teolojisi: Türkiye’de Kurucu İdeolojinin Sivil Din İhdası

Yıl 2022, Cilt: 21 Sayı: 1, 823 - 834, 30.06.2022

Ömer Çiçek

Öz

Politik-teoloji kavramını ilk kez ortaya atan ve bu alanın en önemli isimlerinden olan Carl Schmitt’in (1888-1985) ilk olarak 1922’de yayımlanan ve 2002 yılında Türkçeye kazandırılan Siyasi İlahiyat isimli kitabının üçüncü bölümü, “Modern devlet kuramının bütün kavramları, dünyevileştirilmiş ilahiyat kavramlarıdır” cümlesiyle başlar. Örneğin; tanrının kadir-i mutlak olma özelliği, modern devletle birlikte kanun koyucunun kadir-i mutlak olma özelliğine dönüşmüştür. Buradan da anlaşılacağı üzere politik-teoloji, modern-seküler kavram ve kurumların arkasındaki teolojik kökenleri ele alan interdisipliner bir alandır. Gülbeyaz Karakuş da 2018 yılında yayımlanan eserinde daha önce dinle ilişkisi birçok yönden araştırma konusu yapılan Türkiye Cumhuriyeti rejimini, politik-teolojik dönüşüm bakımından ele almaktadır. Kavramları detaylı bir şekilde inceleyerek dönüşümü sağlayan unsurları ve özellikle Osmanlı Devleti’nin son döneminden itibaren dönüşümlere neden olan şartları da irdelemeye çalışmaktadır. Toplum Sözleşmesi kitabının son bölümünde sivil din kavramını ilk kullanan isim olan Jean Jacques Rousseau (1712-1778), her yurttaşın kendine görevini sevdirecek bir dini olmasının devlet için önemli olduğunu düşünmektedir. Karakuş, tıpkı Bellah’ın Amerika Birleşik Devletleri için yaptığı gibi Türkiye’de de Cumhuriyet’in kurucu kadrosu tarafından bir sivil din ihdas edilip edilmediği incelemesinde bulunmakta, bu kapsamda tespit ettiğini belirttiği politik-teolojik dönüşümlerle birlikte Cumhuriyet’in kuruluş yıllarında teorik altyapısı oluşturulan, daha sonra ise geçmişi dışlayıp milliyetçilik temelinde yeni kavramlar, yeni ritüeller, yeni mekânlar ve lider kültüyle şekillenen bir sivil din oluşturulduğunu ifade etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Siyaset Bilimi, Politik-Teoloji, Sivil Din, Din İnşası, Gülbeyaz Karakuş.

Teşekkür

Kitap değerlendirmesini göndermeden önce kafamda oluşan soru işaretine ilişkin iletişim sağladığım ve hızlı bir şekilde dönüş sağlayan Osman Aydın hocama teşekkür eder, dergiyle ilgilenen tüm hocalarımıza kolaylıklar dilerim.

Gülbeyaz Karakuş, Cumhuriyet’in Politik-Teolojisi: Türkiye’de Kurucu İdeolojinin Sivil Din İhdası

Öz

The concept of political theology was introduced to the literature by Carl Schmitt (1888-1985), one of the most important names in this field. The third chapter of Schmitt's book, Political Theology, first published in 1922 and translated into Turkish in 2002, begins with the sentence "All the concepts of modern state theory are secularized theology concepts." For example; the omnipotence of the god has turned into the omnipotence of the lawgiver with the modern state. As can be understood from here, political-theology is an interdisciplinary field dealing with the theological origins of modern-secular concepts and institutions. Gülbeyaz Karakuş, in her work published in 2018, focuses on the Turkish Republic regime, whose relationship with religion has been the subject of research in many ways, in terms of political-theological transformation. By studying the concepts in detail, she tries to examine the elements that provided the transformations and the conditions that caused them, especially since the last period of the Ottoman Empire. Jean Jacques Rousseau (1712-1778), who was the first to use the concept of civil religion in the last part of his Social Contract book, thinks that it is important for the state that every citizen has a religion that will make them love their duty. Karakuş examines whether a civil religion was established by the founding staff of the Republic in Turkey, just as Bellah did for the United States. In this context, she thinks that the theoretical infrastructure of a civil religion was created in the founding years of the Republic with the political-theological transformations she identified. Then she states that this civil religion has been shaped by new concepts, new rituals, new places and a leader cult on the basis of nationalism, excluding the past.

Anahtar Kelimeler

Political Theology, Political Science, Civil Religion, Religion Construction, Gülbeyaz Karakuş.

Kaynakça

• Karakuş, Gülbeyaz. Cumhuriyetin Politik-Teolojisi: Türkiye’de Kurucu İdeolojinin Sivil Din İhdası. Ankara: Cedit Neşriyat, 2018.
• Rousseau, Jean Jacques. Toplum Sözleşmesi. 9. Baskı. Çev. Vedat Günyol. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2012.
• Schmitt, Carl. Siyasi İlahiyat. 2. Baskı. Çev. Emre Zeybekoğlu. Ankara: Dost Kitabevi Yayınları, 2005.