A Deweyan Approach to Religious and Moral Education

Yıl 2022, Cilt: 21 Sayı: 1, 429 - 450, 30.06.2022

Hatice Fakioğlu Bağcı

https://doi.org/10.14395/hid.1073968

Cited By: 1

Öz

John Dewey, one of the pioneering philosophers of pragmatism, in his philosophy, generally tries to offer solutions to the problems faced by humankind. In these solutions, it is seen that he is against dualism, and attaches importance to the harmony of the humans with their environment and is centered on the human experience. These basic features of his philosophy come to the fore in his ideas about religion and morality, especially his philosophy of education. Dewey's educational philosophy has a progressive character based on experience. Although there are many studies in the literature on Dewey's philosophy of education, no secondary work has been found that reveals his approach to religious and moral education. The purpose of this article, therefore, is to reveal Dewey's approach to religious and moral education based on his works. Depending on this purpose, the question of this research is determined as follows: According to Dewey, how should religious and moral education be?
Considering Dewey's understanding of religion, in his thought, religion can be seen as a dogmatic field due to its special claims of truth, but also as a field of possibilities due to the clarity it offers to human. In this context, it is understood that Dewey, while criticizing institutionalized religions, accepts religion as a natural tendency and a private area of human. Therefore, it can be said that Dewey does not approve of the scientific and formal teaching of religion in schools. The reasons for this can be listed as follows: 1. Dewey finds it contrary to the nature of religion to be handled with an evidence-based scientific method in schools. 2. The problem of deciding on which religion to teach in multicultural societies. 3. According to him, even if it is decided to choose more than one religion to teach in schools, truth claims of religions may harm social cohesion. As is seen, although being the distant approach to formal religious education, Dewey is not against children and young people receiving religious education in general. His idea is understood from his statement that interdisciplinary cooperation is required for children and young people to receive a religious education appropriate for their development.
When Dewey's understanding of morality is researched, it is seen that there is no abstract universal principle that guides moral action in his thought. For him, there is uncertainty and conflict in the nature of moral action. The reason for this is that while taking a moral action, influences from many different sources are intertwined. During a moral action, one has to consider many aspects such as taking into account individual and social goals, observing rights and responsibilities, calculating the consequences of the action, and subjecting moral principles to verification in experience. In these processes, reason, and experience cooperate. An experience in which the mind is active is a guide to moral life. The moral understanding of Dewey is also reflected in his view on moral education. For him, it is not right to try to teach moral principles in an abstract way by ignoring human nature and experiences in schools. Because abstract moral knowledge does not make a person good and characterful, but a person can achieve goodness through his experiences. Therefore, in the moral education in schools, it should be paying attention that this education is suitable for human nature, experiences, and social life.
Considering Dewey's approach to religious and moral education together, it is seen that there are similarities in some points and differences in others. As similar points, it can be said that Dewey avoids dualism as much as possible in his approach to both issues, attaches importance to the individual and social harmony of people, and advocates an experience-based education. In addition, he thinks that teaching people theoretical knowledge about both religion and morality will not make them more religious or better. Instead of this, he proposes a religious and moral education suitable for human nature and experiences. Coming to the differences, Dewey favors a moral education which takes into account the nature and experiences of human beings and intertwines with a whole education in schools but does not accept the teaching of religion in schools.
Finally, in this study, Dewey's written works on the subject were researched through document analysis, one of the qualitative research methods, and the collected data were interpreted with content analysis.

Anahtar Kelimeler

Religious Education, John Dewey, Pragmatic Naturalism, Philosophy of Education, Religious and Moral Education.

Din ve Ahlak Eğitimine Deweyci Bir Yaklaşım

Öz

Pragmatizmin öncü filozoflarından olan John Dewey, genel olarak felsefesinde insanın karşılaştığı problemlere çözümler sunmaya çalışmıştır. Bu çözümlerinde onun düalizme karşı olduğu, insanın çevresiyle uyumuna ehemmiyet verdiği ve insan deneyimini merkeze aldığı görülmektedir. Felsefesinin bu temel özellikleri başta eğitim felsefesi olmak üzere onun din ve ahlaka ilişkin fikirlerinde de öne çıkmaktadır. Dewey’in eğitim felsefesi, deneyime dayalı ilerlemeci bir karakter taşımaktadır. Literatürde Dewey’in eğitim felsefesiyle ilgili çok sayıda araştırma olmasına rağmen onun din ve ahlak eğitimine yönelik yaklaşımını ortaya koyan ikincil bir çalışmaya rastlanmamıştır. Bu makalenin amacı, Dewey’in eserlerinden yola çıkarak onun din ve ahlak eğitimine ilişkin yaklaşımını ortaya koymaktır. Bu amaca bağlı olarak bu araştırmanın sorusu şöyle belirlenmiştir: Dewey’e göre din ve ahlak eğitimi nasıl olmalıdır?
Dewey’in din anlayışına bakıldığında, onun düşüncesinde din özel doğruluk iddiaları nedeniyle dogmatik bir alan olarak görülebileceği gibi insana sunduğu açıklıklar nedeniyle bir imkânlar alanı olarak da görülebilir. Bu bağlamda Dewey’in, kurumsallaşmış dinleri eleştirmekle birlikte dini insanın doğal bir eğilimi ve mahrem bir alanı olarak gördüğü anlaşılmaktadır. Buna bağlı olarak da onun, dinin, okullarda bilimsel bir anlayışla ve resmi bir şekilde öğretilmesine sıcak bakmadığı söylenebilir. Bunun nedenleri olarak şunlar sıralanabilir: 1. Herhangi bir dini, okullarda kanıta dayalı bilimsel bir yöntemle ele almanın onun doğasına aykırı olması. 2. Çok kültürlü toplumlarda öğretmek için hangi dinin nasıl seçileceği problemi. 3. Okullarda öğretmek için birden fazla din seçilse bile dinlerin kendilerine mahsus doğruluk iddialarının sosyal bütünlüğe zarar verebilme ihtimali. Görüldüğü gibi Dewey, örgün din eğitimine karşı mesafeli bir yaklaşım sergilese de genel olarak çocukların ve gençlerin din eğitimi almalarına karşı değildir. Bu, onun çocukların ve gençlerin gelişimlerine uygun bir din eğitimi almaları için disiplinler arası bir iş birliğine ihtiyaç olduğunu belirtmesinden anlaşılmaktadır.
Dewey’in ahlak anlayışı incelendiğinde, onun düşüncesinde ahlaki eyleme yön veren soyut evrensel bir ilkeye yer verilmediği görülmektedir. Ona göre ahlaki eylemin doğasında belirsizlik ve çatışma vardır. Bunun nedeni ise ahlaki bir eylemde bulunurken çok sayıda farklı kaynaktan gelen etkilerin iç içe girmesidir. Kişi ahlaki bir eylem sırasında, bireysel ve sosyal amaçları dikkate alma, hak ve sorumlulukları gözetme, eylemin sonuçlarını hesap etme ve ahlaki ilkeleri deneyimde doğrulamaya tabi tutma gibi birçok hususu göz önünde bulundurmak durumundadır. Bu süreçlerde akıl ve deneyim iş birliği hâlindedir. Aklın aktif olduğu bir deneyim, ahlaki yaşamın bir rehberidir. Dewey’in bu ahlak anlayışı, ahlak eğitimine ilişkin bakışına da yansımaktadır. Ona göre okullarda, insanın doğasını ve deneyimlerini görmezden gelerek ahlaki ilkeleri teorik bir şekilde öğretmeye çalışmak doğru değildir. Zira ahlak bilgisi, insanı iyi ve karakterli yapmaz, insan ancak deneyimleri aracılığıyla iyiliğe ulaşabilir. O hâlde okullarda ahlak eğitimi verilirken, bu eğitimin insanın doğasına, deneyimlerine ve sosyal yaşamına uygun olmasına dikkat edilmelidir.
Dewey’in din ve ahlak eğitimine ilişkin yaklaşımı birlikte değerlendirildiğinde kimi noktalarda benzerlik, kimi noktalarda da farklılık arz ettiği görülmektedir. Benzer noktalardan başlamak gerekirse, Dewey’in her iki konuya yaklaşımında da mümkün mertebe düalizmden kaçındığı, insanın bireysel ve sosyal uyumuna ehemmiyet verdiği ve deneyim temelli bir eğitimi savunduğu söylenebilir. Buna ek olarak o, hem din hem de ahlak konusunda teorik bilgileri insanlara öğretmenin onları daha dindar veya daha iyi yapmayacağı kanaatindedir. Bunun yerine Dewey, insanın doğasına ve deneyimlerine uygun bir din ve ahlak eğitimini önermektedir. Farklılıklara gelecek olursak, Dewey’in, insanın doğasını ve deneyimlerini dikkate alan bir ahlak eğitiminin okullarda bütün bir eğitimle birlikte verilmesinden yana olduğu ancak dinin okullarda öğretilmesine sıcak bakmadığı anlaşılmaktadır.
Son olarak bu araştırmada, Dewey’in konuyla ilgili yazılı çalışmaları nitel araştırma yöntemlerinden doküman incelemesi yoluyla incelenmiş ve toplanan veriler içerik analizi ile yorumlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Din Eğitimi, John Dewey, Pragmatik Natüralizm, Eğitim Felsefesi, Din ve Ahlak Eğitimi.

Kaynakça

• Aydın, Aysun. “Making Sense of Darwin through Lense of Dewey”. Muhakeme Dergisi 1/1 (2018), 1-9.
• Ceylan, Yusuf. “Din Eğitimine Pragmatist Bir Yaklaşım”. Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 0/47 (2018), 139-159.
• Cochran Molly. “Introduction”. The Cambridge Companion to Dewey. Ed. Molly Cochran, 1-12, Cambridge: Cambridge University Press, 2010.
• Çıtır, İlhami - Tanış, Abdulkadir. “John Dewey’in Natüralistik Din Anlayışı”. Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 0/36 (2019), 337-362.
• Dewey, John. A Common Faith. 2. Baskı. New Haven: Yale University Press, 2013.
• Dewey, John. Democracy and Education: An Introduction to the Philosophy of Education. Twenty-seventh Printing. New York: The Macmillan Company, 1954.
• Dewey, John. Experience and Education. The Kappa Delta Pi Lecture Series, New York: Macmillan Publishing Company, 1938.
• Dewey, John. Experience and Nature. New York: Dover Publications, Inc., 2016.
• Dewey, John. “The Need for a Recovery of Philosophy”. Creative Intelligence: Essays in the Pragmatic Attitude. 3-69. New York: Henry Holt and Company, 1945.
• Dewey, John. “İyinin İnşası”. Çev. Alparslan Doğan. Felsefi Metinler: Pragmatizm. Ed. H. S. Thayer. 290-315. İstanbul: Üniversite Kitabevi, 2004.
• Dewey, John. Reconstruction in Philosophy. New York: Henry Holt and Company, 1920.
• Dewey, John. “Religious Education as Conditioned by Modern Psychology and Pedagogy”. The Middle Works, 1899-1924. Ed. Jo Ann Boydston. Volume 3:1903-1906. 210-215. Carbondale and Edwardswille: Southern Illinois University Press, 1977.
• Dewey, John. “Religion and Our School”. The Middle Works: 1899-1924. Ed. Jo Ann Boydston. Volume 4:1907-1909. 165-177. Carbondale and Edwardsville: Suthern Illinois University Press, 1977.
• Dewey, John. “Ahlakta Üç Bağımsız Değişken”. Çev. İlhami Çıtır. Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 15/30 (2016), 573-581.
• Dewey, John - Tufts, James H. Ethics. New York: Henry Holt and Company, 1910.
• Eames, S. Morris. Pragmatic Naturalism. Carbondale: Southern Illinois University Press, 1977.
• Fakioğlu Bağcı, Hatice. Tecrübe ve Eğitim: Dewey ve Gadamer Arasında Bir Karşılaştırma. İstanbul: Hiperyayın, 2020.
• Fidan Özcan, Filiz. Durkheim ve Dewey’in Ahlâk Eğitimine İlişkin Görüşlerinin Karşılaştırılması. İstanbul: Yeditepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2012.
• Grimmitt, Michael (ed.). Pedagogies of Religious Education: Case Studies in the Research and Development of Good Pedagogic Practice in RE. Essex: McCrimmons Publishing, 2000.
• Noddings, Nel. Eğitim Felsefesi. Raşit Çelik (çev.), 3. Basımdan çeviri, Ankara: Nobel Yayınları, 2017.
• Türer, Celal. “İmkânlar Alanı Olarak Din: Dewey’in Din Felsefesi”. Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi 0/7 (2009), 173-195.
• Wheeler, Kathleen M. Romantizm, Pragmatizm ve Dekonstrüksiyon. İstanbul: Paradigma Yayıncılık, 2011.